TIHLAMPFI ta cuttle ti ni vuswikoti byo ticinca muhlovo ni ku titumbeta lerova munhu a nga swi koti ku tivona hi mahlo ya nyama. Hi ku ya hi xiviko xin’wana, tinhlampfi leti, “ti tiviwa hi ku va ni swivumbeko swo hambanahambana naswona ti nga ticinca xivumbeko hi ku tsopeta ka tihlo.” Xana ti swi endlisa ku yini sweswo?

Xiya: Nhlampfi leyi, yi ticinca muhlovo hi ku tirhisa chromatophore, ku nga tisele ta muhlovo leti kumekaka ehansi ka dzovo ra yona. Tisele leti ti ni swisakana leswi nga lo mphaa, hi mihlovo ya nhlonge ni leswi tsondzeriweke hi misiha leyitsongo. Loko yi lava ku titumbeta, byongo bya yona byi rhumela rungula leswaku yi vamba misiha leyi tsondzeleke swisakana sweswo. Kutani swisakana ni muhlovo lowu nga endzeni ka swona swa kukumuka kutani hi ku tsopeta ka tihlo nhlampfi leyi yi ticinca muhlovo ni xivumbeko. Yi nga ha tlhela yi tirhisa vuswikoti lebyi ku nga ri ku titumbeta ntsena, kambe ni ku nyanyula tinhlampfi ta rimbewu leri hambaneke ni ku tlhela yi vulavurisana na tona.

Vanjhiniyara va le Yunivhesiti ya Bristol, le Nghilandhi va endle dzovo ro fana ni ra nhlampfi leyi, leri tirhaka hi gezi. Va hoxe tirhaba ta ntima exikarhi ka swilo leswitsongo leswi va swi endleke, leswi tirhaka ku fana ni misiha ya nhlampfi ya cuttle. Loko valavisisi va lumeka gezi eka dzovo leri, swilo sweswo swa andlaleka ivi swi kukumuxa tirhaba teto ta ntima, ti byihala ni ku cinca muhlovo wa dzovo rero.

Ndzavisiso lowu endliweke eka misiha ya tinhlampfi leti, hi munjhiniyara Jonathan Rossiter, wu kombisa leswaku “ndlela leyi dzovo rero ri endliweke ha yona yi sasekile” lerova ni varhungi va swiambalo va nga ha kopela ivi va rhunga swiambalo leswi cincaka muhlovo hi ku tsopeta ka tihlo. Rossiter, u vula leswaku vanhu va nga ha ambala swiambalo leswi rhungiweke ku fana ni dzovo ra nhlampfi leyi, hi xikongomelo xa ku titumbeta kumbe hi mhaka ya fexeni.

U anakanya yini? Xana vuswikoti bya nhlampfi ya cuttle byo ticinca muhlovo byi lo tiendlekela kumbe byi lo endliwa?