DOREEN a a tsemeke nhlana loko nuna wakwe, Wesley, loyi a ri ni malembe ya 54, a va ni tshumba ebyongweni. * Madokodela ma vule leswaku u salele hi tin’hweti ti nga ri tingani leswaku a fa. U ri: “A ndzi nga swi tshembi leswi madokodela ma swi vuleke. Ndzi hete mavhiki yo tala ndza ha chuhile. A ndzi nga tshembi leswaku swi humelela mina. A ndzi nga swi rindzelanga.”

Namuntlha vanhu vo tala va langutana ni xiyimo xo fana ni xa Doreen. Vuvabyi lebyi nga ni khombo byi nga hi hlasela hinkwerhu ka hina nkarhi wun’wana ni wun’wana. Lexi tsakisaka, vanhu vo tala va hlawula ku khathalela xirho xa ndyangu lexi vabyelaka ku fa. Hambiswiritano, ku khathalela munhu loyi a vabyaka a swi olovi. Swirho swa ndyangu swi nga endla yini leswaku swi chavelela ni ku khathalela xirho xa ndyangu loko xi vabyela ku fa? Swi nga swi kotisa ku yini ku langutana ni swiphiqo swo hambanahambana leswi nga ha vaka kona loko swi ri karhi swi xi khathalela? Swirho swa ndyangu swi nga langutela yini loko xi ri ekusuhi ni ku fa? Kambe a hi rhange hi ku kambisisa leswaku hikwalaho ka yini ku khathalela munhu loyi a vabyelaka ku fa swi tika namuntlha.

Sayense ya swa vutshunguri yi cince ndlela leyi vanhu va faka ha yona namuntlha. Khale vanhu a va nga hanyi malembe yo tala, hambi ku ri ematikweni lama hluvukeke swinene. Vanhu a va hatla va dlayiwa hi mavabyi lama tlulelaka kumbe hi timhangu. A hi vangani lava a va kota ku ya eswibedlhele naswona vanhu vo tala lava a va vabya a va khathaleriwa emakaya hi mindyangu ya vona naswona a va fela kona.

Namuntlha, madokodela ma kume tindlela tin’wana to lwisana ni mavabyi leswaku vanhu va kota ku hanya nkarhi wo leha. Sweswi vanhu va nga kota ku hanya nkarhi wo leha ni mavabyi lawa khale a ma dlaya hi ku hatlisa. Hambiswiritano, ku lehisiwa loku ka  vutomi a ku endli vanhu va hola. Hakanyingi vanhu volavo lava vabyaka a va swi koti ku tikhathalela. Ku khathalela vanhu vo tano swa tika swi tlhela swi lava nkarhi wo tala.

Vanhu vo tala namuntlha va fela eswibedlhele. Hikwalaho ka sweswo, vo tala va vona a va swi tivi leswaku ku endleka yini loko munhu a fa naswona a hi vangani lava tshameke va vona munhu loko a fa. Sweswo swi endla leswaku vanhu va chava ku khathalela xirho xa ndyangu lexi vabyaka. I yini lexi nga pfunaka?

Ku fana na Doreen, vanhu vo tala va chuha swinene loko munhu loyi va n’wi rhandzaka a khomiwe hi vuvabyi lebyi nga ni khombo. Hambileswi sweswo swi endlaka leswaku u tshikileleka, u chava ni ku va ni gome, i yini lexi nga ku pfunaka ku lunghekela ku langutana ni swiphiqo leswi swa ha taka? Nandza wo tshembeka wa Xikwembu u khongele a ku: “Hi dyondzise ku hlaya masiku ya ku hanya ka hina, kutani hi ta kuma vutlhari.” (Pisalema 90:12, Bibele ya Mahungu Lamanene) Khongela eka Yehovha Xikwembu hi mbilu hinkwayo leswaku a ku dyondzisa ku ‘hlaya masiku’ leswaku u kota ku wu tirhisa hi vutlhari nkarhi lowu muvabyi a saleke na wona.

Leswi swi lava u hlela ka ha ri ni nkarhi. Loko muvabyi a ha kota ku vulavula naswona a swi tsakela ku vulavula hi mhaka leyi, i swa nkoka ku n’wi vutisa leswaku u lava ku endlela hi mani swiboho loko a nga ha swi koti. Ku vulavurisana ni muvabyi loko a lava ku yisiwa exibedlhele kumbe a nyikiwa vutshunguri byo karhi swi ta hunguta swiphiqo exikarhi ka swirho swa ndyangu naswona a swi nge boheki ku endlela muvabyi swiboho loko a nga ha swi koti ku tiendlela swona. Loko swirho swa ndyangu swi vulavurisana ka ha ri emahlweni ni muvabyi, swi ta endla leswaku swi swi olovela ku n’wi khathalela. Bibele yi ri: “Makungu ma pfilunganyeka laha ku nga riki na ku kanerisana ka le xihundleni.”—Swivuriso 15:22.

Xikongomelonkulu xo khathalela muvabyi i ku n’wi chavelela. Muvabyi loyi a nga le kusuhi ni ku fa u lava ku tiyisekisiwa leswaku wa rhandziwa naswona a nga yexe. U nga swi endlisa ku yini sweswo? N’wi hlayele tibuku leti chavelelaka kumbe u n’wi yimbelelela tinsimu leti a ti rhandzaka. Vanhu vo tala va chaveleleka loko xirho xa ndyangu xi va khoma hi voko ni ku tlhela xi vulavula na vona hi ndlela ya rirhandzu.

Hakanyingi swa pfuna ku byela muvabyi mavito ya vanhu lava n’wi endzeleke. Xiviko xin’wana xi ri: “Ku vuriwa leswaku ku twa i xitwi xo hetelela eka swa  ntlhanu lexi tshikaka ku tirha loko munhu a ri ekusuhi ni ku fa. Swi nga endleka leswaku [muvabyi] wa ha kota ku twa hambiloko a vonaka onge u etlele kutani vanhu a va fanelanga va vula swilo leswi a va nga ta swi vula loko a hanyanya.”

Loko swi koteka khongela na yena. Bibele yi hi byela hi xiyimo xo tika swinene lexi Pawulo ni vanghana vakwe a va ri eka xona naswona a swi vonaka onge vutomi bya vona byi le khombyeni. Va lave ku pfuniwa hi ndlela yihi? Pawulo u kombele vanghana vakwe a ku: “Na n’wina mi nga pfuna hi ku hi kombelela.” (2 Vakorinto 1:8-11) Xikhongelo lexi humaka embilwini i xa nkoka swinene loko munhu a tshikilelekile kumbe loko a vabyeriwa.

Swa tika ku amukela leswaku munhu loyi u n’wi rhandzaka u ta fa. A swi hlamarisi sweswo, hikuva rifu a hi ra ntumbuluko. A hi nga vumberiwanga ku amukela ku feriwa hi vanhu lava hi va rhandzaka. (Varhoma 5:12) Hi yona mhaka leyi Rito ra Xikwembu ri vulaka leswaku rifu i “nala.” (1 Vakorinto 15:26) Kutani swa twisiseka leswi hi nga swi laviki ku ehleketa hi rifu ra munhu loyi hi n’wi rhandzaka.

Nilokoswiritano, ku langutela leswi nga endlekaka swi nga pfuna swirho swa ndyangu leswaku swi rhurisa timbilu ni ku endla leswaku xiyimo xi antswa. Swin’wana swa swilo leswi nga ha endlekaka loko munhu a ri ekusuhi ni ku fa swi boxiwe eka bokisi leri nge “ Mavhiki Yo Hetelela Munhu A Nga Si Fa.” I ntiyiso leswaku, a hi vavabyi hinkwavo lava humeleriwaka hi swikombiso hinkwaswo leswi hlamuseriweke eka bokisi leri kumbe ku va swi endleka hilaha swi longoloxiweke hakona. Hambiswiritano, vavabyi vo tala swa va endlekela swin’wana swa swikombiso leswi.

Endzhaku ko feriwa hi munhu loyi u n’wi rhandzaka, i swinene ku tihlanganisa ni munghana wa wena lonkulu loyi a pfumeleke ku ku pfuna. Lava a va khathalela muvabyi ni swirho swa ndyangu va nga ha lava ku tiyisekisiwa leswaku munhu loyi a va n’wi rhandza a nga ha ri eku xanisekeni kambe u wisile. Muvumbi wa vanhu hinkwavo loyi a nga ni rirhandzu wa hi tiyisekisa leswaku “lava feke, a va tivi nchumu nikatsongo.”—Eklesiasta 9:5.

I swa nkoka ku titshega hi Xikwembu hi nkarhi lowu muvabyi a vabyaka ha wona ni loko se a file. Xikwembu xi nga ku pfuna hi ku tirhisa vanhu van’wana leswaku va ku chavelela. Doreen u ri: “Ndzi vone swi antswa ku pfumela ku pfuniwa hi vanhu hinkwavo. Hi pfuniwe hi ndlela leyi a ndzi nga yi ehleketi. Mina ni nuna wa mina a hi swi tiva leswaku a swi fana ni loko Yehovha a ku: ‘Ndzi na wena naswona ndzi ta ku pfuna leswaku u swi tiyisela.’ A ndzi nge pfuki ndzi swi rivarile.”

Hakunene, Yehovha Xikwembu i Mukhathaleri lonkulu. Leswi a nga Muvumbi wa hina wa yi twisisa ndlela leyi hi titwaka ha yona. U tiyimisele ku hi pfuna ni ku tlhela a hi chavelela leswaku hi kota ku langutana ni gome. Nakambe u hi tshembisa leswaku ku nga ri khale u ta herisa rifu hi ku helela ni ku pfuxa vanhu va tibiliyoni lava feke lava nga emiehleketweni yakwe. (Yohane 5:28, 29; Nhlavutelo 21:3, 4) Kutani hinkwerhu hi ta vula marito ya muapostola Pawulo lama nge: “Rifu, ku hlula ka wena ku kwihi ke? Rifu, ndzhombo wa wena wu kwihi ke?”—1 Vakorinto 15:55.