Bibele yi vula leswaku ku hlundzuka i nchumu wo biha swinene eka loyi a hlundzukaka ni lava a va hlundzukelaka. (Swivuriso 29:22) Hambileswi mikarhi yin’wana munhu a nga ha vulaka leswaku swi fanerile leswaku a hlundzuka, Bibele yi vula leswaku lava yaka emahlweni va va ni “swifafa,” a va nge poni loko ku fika ndzoviso. (Vagalatiya 5:19-21) Bibele yi ni misinya ya milawu leyi nga pfunaka munhu leswaku a lawula ku hlundzuka ka yena.

•  Xana mikarhi hinkwayo swi hoxile ku hlundzuka?

•  I ku hlundzuka ka njhani loku nga riki kunene?

•  U nga ku lawula njhani ku hlundzuka?

•  Tindzimana ta Bibele leti vulavulaka hi ku hlundzuka

 Doo. Mikarhi yin’wana swi va swi fanerile ku hlundzuka. Hi xikombiso, Nehemiya, wanuna wo tshembeka u ‘hlundzuke ngopfu’ loko a twa leswaku van’wana va vagandzerikulobye a va xanisiwa.—Nehemiya 5:6.

 Mikarhi yin’wana, Xikwembu xa hlundzuka. Hi xikombiso, loko vanhu va Yehovha Xikwembu va khale va tshova ntwanano wa ku gandzela yena ntsena ivi va sungula ku gandzela swikwembu swa mavunwa, “ku hlundzuka ka Yehovha ku [va pfurherile].” (Vaavanyisi 2:13, 14) Hambiswiritano, Yehovha Xikwembu a nga tshami a hlundzukile. Wa swi kota ku lawula ku hlundzuka ka yena naswona swi va swi fanerile leswaku a hlundzuka.—Eksoda 34:6; Esaya 48:9.

 Ku hlundzuka a hi kunene loko ku nga lawuriwi kumbe loko munhu a tiyimelela hikwalaho ka ku hlundzuka kakwe, ku nga leswi hakanyingi swi endlekaka loko vanhu lava nga hetisekangiki va hlundzukile. Hi xikombiso:

•   Kayini ‘u hlundzuke ngopfu’ loko Xikwembu xi nga ri amukeli gandzelo rakwe. Kayini u pfumelele ku hlundzuka kakwe ku n’wi lawula lerova a kala a dlaya makwavo.—Genesa 4:3-8.

•   Muprofeta Yonasi ‘a hlundzuke ngopfu’ loko Xikwembu xi va ni musa eka vanhu va le Ninivha. Xikwembu xi kombise Yonasi xihoxo xakwe, xi n’wi byele leswaku a a nga ri na “xivangelo xo hlundzuka swonghasi” ni leswaku a a fanele a va twela vusiwana vadyohi volavo lava hundzukeke.—Yonasi 3:10–4:1, 4, 11. a

 Swikombiso leswi swi komba leswaku eka vanhu lava nga hetisekangiki, “vukarhi bya munhu a byi ku endli ku lulama ka Xikwembu.”—Yakobo 1:20.

•   Tiva khombo ra ku hlundzuka loku nga lawulekiki. Van’wana va nga ha ehleketa leswaku ku hlundzuka swi kombisa ku va ni matimba. Kasi ntiyiso wa mhaka hileswaku, lava nga kotiki ku lawula ku hlundzuka ka vona va kombisa leswaku va tsandzeka ku tikhoma. “Munhu la nga swi kotiki ku lawula moya wakwe u fana ni muti lowu boxekeke, lowu nga riki na rirhangu” (Swivuriso 25:28; 29:11) Hi hala tlhelo, loko hi hlakulela ku kota ku lawula ku hlundzuka ka hina, hi va hi kombisa leswaku hakunene hi ni matimba naswona ha twisisa. (Swivuriso 14:29) Bibele yi ri: “Loyi a hlwelaka ku hlundzuka wa antswa ku ri ni wanuna wa matimba.”—Swivuriso 16:32.

•   Tikhome leswaku u nga hlundzuki lerova u endla swin’wana ivi u sala u tisola. Pisalema 37:8 yi ri: “Tshika ku hlundzuka, siya vukarhi; u nga kariheli ku endla swo biha.” Loko hi titwa hi hlundzukile, hi nga hlawula ku vohlisa vukarhi bya hina hi nga si “endla swo biha.” Hilaha Vaefesa 4:26 yi vulaka ha kona, “karihani, kambe mi nga dyohi.”

•   Loko swi koteka swa antswa u suka u nga si kariha. Bibele yi ri: “Ku sungula ka mholovo ku fana niloko munhu a pfulela mati; hikwalaho loko mholovo yi nga si pfuka, suka.” (Swivuriso 17:14) Tanihi leswi swi nga kahle ku lunghisa timhaka hi ku hatlisa, hi vumbirhi bya n’wina mi fanele mi rhanga hi ku holanyana leswaku mi ta kota ku vulavula kahle.

•   Kuma ntiyiso hinkwawo. Swivuriso 19:11 yi ri: “Kunene ku twisisa ka munhu ku vohlisa ku hlundzuka kakwe.” I swinene ku va hi kuma ntiyiso hinkwawo wa mhaka hi nga si endla xiboho. Loko hi yingiserisisa matlhelo hinkwawo ya mhaka, a hi kanyingi hi nga hlundzukaka.—Yakobo 1:19.

•   Khongelela ku rhula. Xikhongelo xi nga ku pfuna leswaku u va ni “ku rhula ka Xikwembu loku tlulaka miehleketo hinkwayo.” (Vafilipiya 4:7) Xikhongelo i yin’wana ya tindlela leti hi kumaka moya lowo kwetsima ha tona, lowu nga hi endlaka hi va ni ku rhula, hi lehisa mbilu ni ku tikhoma.—Luka 11:13; Vagalatiya 5:22, 23.

•   Hlawula vanghana va wena hi vutlhari. Hi ntolovelo hi hanya ku fana ni vanghana va hina. (Swivuriso 13:20; 1 Vakorinto 15:33) Hi yona mhaka, Bibele yi hi lemukisaka yi ku: “U nga vi nakulobye wa loyi a voyameleke eku hlundzukeni naswona u nga ngheni ni munhu la karihaka ngopfu.” Hikwalaho ka yini? “Leswaku u nga yi toloveli ndlela ya yena kutani u vekela moya-xiviri wa wena ntlhamu.”—Swivuriso 22:24, 25.