MUTU 23
Wakasambira Kuŵa Wakugowokera Kufuma kwa Fumu
1. Kasi mphawuli apo Petrosi wakaŵa na chitima chomene pa umoyo wake?
UMOYO wake wose, Petrosi wakwenera kuti wakaluwa yayi ivyo vikachitika zuŵa linyake. Pa nyengo iyi, chitima chikamukora chomene wakati walaŵiskana maso na maso na Yesu. Kasi pa nyengo iyi wakawona kuti Yesu wakhuŵara panji kumukwiyira chifukwa cha ivyo wakachita? Tikumanya yayi. Baibolo likutiphalira waka kuti “Fumu yikang’anamuka na kulaŵiska Petrosi.” (Luka 22:61) Yesu wakayowoyerathu kuti Petrosi wamukanenge. Kweni Petrosi wakayowoya kuti wangachita yayi ivi. Ntheura pa nyengo iyo Yesu wakamulaŵiska, Petrosi wakamanya kuti wabuda chomene. Wakamanya kuti wachita ivyo wakayowoya kuti wangachita yayi. Ivi vikamupweteka chomene Petrosi ndipo iyi yikwenera kuti yikaŵa nyengo yachitima chomene pa umoyo wake.
2. Kasi Petrosi wakakhumbikwiranga kusambira sambiro wuli, ndipo nkhani yake yingatovwira wuli?
2 Kweni uwu ukaŵa umaliro wa vyose yayi. Petrosi wakaŵa na chipulikano chikuru, ntheura wakaŵa na mwaŵi wa kunozga ivyo wakabuda na kusambirako sambiro lakuzirwa chomene kwa Yesu. Likaŵa sambiro la kugowokera. Tose tikukhumbikwira kusambira sambiro ili, ntheura tiyeni tiwone umo Petrosi wakalisambilira.
Pakaŵa Vinandi Vyakuti Wasambire
3, 4. (a) Kasi Petrosi wakamufumba vichi Yesu, ndipo wakwenera kuti wakaghanaghananga vichi? (b) Kasi Yesu wakamanya wuli kuti Petrosi wakatolera mtima wambura kugowoka wa mu nyengo yira?
3 Apo ŵakaŵa mu tawuni ya Kaperenaumu myezi 6 pambere ivi vindachitike, Petrosi wakiza kwa Yesu na kumufumba kuti: “Fumu, kasi mubali wane nkhwenera kumugowokera kalinga para wakuninangira? M’paka kankhondi na kaŵiri?” Petrosi wakwenera kuti wakaghanaghananga kuti para wachita nthena ndikuti wagowokera kanandi. Nakuti ŵalongozgi ŵa chisopa nyengo yira ŵakasambizganga kuti munthu wakwenera kugowokera munyake katatu pera. Yesu wakazgora kuti: “M’paka kankhondi na kaŵiri chara, kweni m’paka 77.”—Mat. 18:21, 22.
4 Kasi apa Yesu wakang’anamuranga kuti Petrosi walembenge para wagowokera munthu? Yayi. Kweni pakuphalira Petrosi kuti 1 Kor. 13:4, 5) Yesu wakamanya kuti Petrosi wakatolera mtima wambura kugowoka uwo ukazara mu nyengo yira. Mu nyengo yira, munthu wakaŵanga nga wakuchita kulemba para wagowokera munyake. Kweni Chiuta wakukhumba kuti tigowokenge na mtima wose kweniso kanandi waka.—Ŵerengani 1 Yohane 1:7-9.
wagowokenge maulendo 77, Yesu wakang’anamuranga kuti chitemwa chilije mphaka pa nkhani ya kugowokera. (5. Kasi mphawuli apo tikusambira kuti ntchiwemi kugowoka?
5 Petrosi wakasuskana nayo yayi Yesu. Kweni kasi wakapulikiska ivyo Yesu wakamusambizga? Nyengo zinyake tikusambira kuti ntchiwemi kugowoka para nase tikukhumba kuti munyithu watigowokere. Ntheura tiyeni tiwone ivyo vikachitika m’paka apo Yesu wakafwira. Mu nyengo yakusuzga iyi, Petrosi wakabuda vinandi chomene vyakuti Fumu yake yimugowokere.
Wakamugowokera Kanandi Waka
6. Kasi Petrosi wakachita wuli apo Yesu wakakhumbanga kusambizga ŵapositole ŵake vya kujiyuyura, ndipo Yesu wakachita nayo wuli?
6 Ukaŵa usiku wambura kuluwika, usiku waumaliro kwa Yesu pa charu chapasi. Yesu wakaŵa na vinandi vyakuti wasambizge ŵapositole ŵake, nga mpha nkhani ya kujiyuyura. Yesu wakalongora kujiyuyura apo wakageziska malundi gha ŵapositole, ntchito iyo kanandi wakachitanga ni muzga. Pakwamba, Petrosi wakafumba usange Yesu wakukhumba kugeziska malundi ghake. Kufuma apo, wakakana kuti wamugeziske malundi. Pamanyuma, wakakosera kuti Yesu wamugeziske malundi ghake na mutu wuwo. Yesu wakathukira yayi, kweni wakalongosora mwakufwasa kuzirwa na ng’anamuro la ivyo wakachitanga.—Yoh. 13:1-17.
7, 8. (a) Kasi Petrosi wakabudaso vichi ivyo mphanyi vikamukwiyiska Yesu? (b) Kasi Yesu wakalongora wuli mzimu wa lusungu na kugowoka?
7 Pakati pajumpha kanyengo kachoko, Petrosi wakachitaso chinthu chinyake icho mphanyi chikamukwiyiska Yesu. Ŵapositole ŵakamba kulimbana vya uyo ni mulara pa wose, ndipo vikuwoneka kuti Petrosi ndiyo wakaŵa panthazi. Kweni Yesu wakaŵawovwira mwalusungu kweniso wakaŵalumba pa ivyo ŵakachitanga makora. Ŵakalongora kuti mbakugomezgeka pakulondezga Fumu yawo. Kweni Yesu wakayowoya kuti wose ŵamuchimbirenge. Petrosi wakakana, wakati iyo waŵenge na Yesu ndipo usange nkhufwa ŵafwire lumoza. Yesu wakamuphalira kuti usiku wenewura Petrosi wamukanenge katatu pambere tambala wandalire kaŵiri. Petrosi wakamususka Yesu, wakajilongora nga kuti iyo wakaŵa wakugomezgeka chomene kuluska ŵapositole ŵanyake wose.—Mat. 26:31-35; Mrk. 14:27-31; Luka 22:24-28; Yoh. 13:36-38.
8 Kasi Yesu wakaŵa pafupi kumukwiyira Petrosi? Yayi. Yesu wakalutilira kuwonamo viwemi mu ŵapositole ŵake, mu nyengo yose Luka 22:32) Ntheura Yesu wakalongora kuti wakagomezganga kuti Petrosi wasinthenge na kwambaso kuteŵetera mwakugomezgeka. Yesu wakalongora mzimu wa lusungu na kugowoka.
yakusuzga yira. Wakamanyanga kuti Petrosi wamukanenge, kweni wakati: “Nakuŵeyelelera kwa Chiuta kuti chipulikano chako chileke kulopwa. Ndipo iwe, para wawelera, uzakakhozge ŵabali ŵako.” (9, 10. (a) Mu munda wa Getisemane, kasi Petrosi wakapika ulongozgi pa nkhani wuli? (b) Kasi ivyo Petrosi wakachita vikutikumbuska vichi?
9 Pamanyuma, apo ŵakaŵa mu munda wa Getisemane, Petrosi wakapika ulongozgi kanandi waka. Yesu wakaphalira Petrosi, Yakobe, na Yohane, kuti ŵaŵenge maso apo iyo wakalombanga. Yesu wakaŵa na chitima chikuru ndipo wakakhumbikwiranga wovwiri, kweni Petrosi na ŵanyake aŵa ŵakagonanga tulo. Yesu wakaŵapulikiska na kuŵagowokera, ndipo wakati: “Mzimu ngwakukhumbisiska nadi, kweni thupi ndakulopwa.”—Mrk. 14:32-41.
10 Pakajumpha kanyengo kachoko waka, mbwenu kukiza ŵanthu awo ŵakanyamura miliko, malupanga na nthonga. Nyengo iyi ndiyo ŵakakhumbikwiranga kuchita vinthu mwamahara. Kweni Petrosi mtima ukakwera, wakaponya lupanga mu mutu wa Maliko, muzga wa wasembe mukuru, na kuwunguzura khutu lamwene. Mwakuzika, Yesu wakamususka Petrosi na kuchizga khutu la munthu yura. Kufuma apo, Yesu wakalongosora fundo yakuti awo ŵakumulondezga ŵaleke kuwezgera. Fundo iyi ndiyo ŵasambiri ŵake wose mazuŵa ghano ŵakulondezga. (Mat. 26:47-55; Luka 22:47-51; Yoh. 18:10, 11) Petrosi wakabuda kale vinandi vyakuti Fumu yake yimugowokere. Ivyo wakachita vikutikumbuska kuti tose tikunanga kanandi waka. (Ŵerengani Yakobe 3:2.) Tose tikubuda zuŵa lililose ndipo tikukhumba kuti Chiuta watigowokerenge. Kweni usiku wura, Petrosi wakabudaso vinyake vinandi.
Chinthu Chikuru Chomene Icho Petrosi Wakabuda
11, 12. (a) Kasi Petrosi wakalongora wuli kuti wakaŵako na chikanga Yesu wakati wakakika? (b) Kasi Petrosi wakatondeka wuli kuchita ivyo wakayowoya kuti wachitenge?
11 Yesu wakaphalira mzinda wura kuti usange ukupenja iyo, ipo uŵaleke ŵapositole ŵake ŵalutenge. Petrosi wakasoŵa chakuchita, wakalaŵiskanga waka apo mzinda wura ukakakanga Yesu. Kufuma apo, Petrosi wakachimbira pamoza na ŵapositole ŵanyake.
12 Petrosi na Yohane ŵakaleka kuchimbira, panyake ŵakati ŵafika pafupi na nyumba ya Anasi, uyo wakaŵapo Wasembe Mukuru. Yesu ŵakaluta nayo dankha ku nyumba ya munthu uyu kuti ŵakamufumbe mafumbo. Apo Yesu ŵakafumanga nayo kura, Petrosi na Yohane ŵakalondezganga, kweni “pataliko.” (Mat. 26:58; Yoh. 18:12, 13) Petrosi wakaŵa mwanalumetondo yayi. Pakakhumbikwanga chikanga kuti wafike na pakulondezga. Ŵalwani ŵara ŵakaŵa na vilwero, ndipo Petrosi wakapwetekapo kale yumoza wawo. Kweni apa tikuwona kuti Petrosi wakatondeka kulongora chitemwa chakugomezgeka icho wakayowoya kuti wali nacho, apo wakati wangalolera kufwa pamoza na Fumu yake.—Mrk. 14:31.
13. Kasi nthowa yiwemi chomene ya kulondezgera Khristu njakuti wuli?
13 Nga ni Petrosi, ŵanthu ŵanandi mazuŵa ghano ŵakulondezga Khristu “pataliko,” kwambura kuwonekera. Kweni nga umo Petrosi wakayowoyera nyengo yinyake, nthowa yiwemi chomene ya kulondezgera Khristu nkhuchita vyose ivyo wakasambizganga kweniso kuyezgeska kuchita umo iyo wakachitiranga.—Ŵerengani 1 Petrosi 2:21.
14. Kasi Petrosi wakachitanga vichi usiku apo Yesu wakeruzgikanga?
14 Petrosi wakalondezga m’paka pa chipata cha nyumba yikuru chomene mu Yerusalemu. Yikaŵa nyumba ya Kayafa, wasembe mukuru musambazi kweniso wamazaza. Kanandi nyumba zanthena izi zikaŵanga mukati mu mipanda ndipo zikaŵanga na luŵaza lusani. Petrosi wakafika pa chipata, kweni ŵakamukanira kunjira. Yohane wakaŵa kuti wanjira kale mu nyumba yira, chifukwa wakamanyananga na wasembe mukuru. Kweni wakawelera na kupempha mulinda wa pa chipata kuti wamuzomerezge Petrosi wanjire. Vikuwoneka kuti Petrosi wakaŵa pafupi na Yohane yayi. Kweniso wakanjira yayi mu nyumba kuti wakimilire pafupi na Fumu yake. Wakakhala mu luŵaza, uko ŵazga na ŵateŵeti ŵanyake ŵakawothanga moto usiku. Petrosi wakawonanga ŵakaboni ŵatesi ŵakunjira kukapeleka ukaboni wakususkana na Yesu na kufuma.—Mrk. 14:54-57; Yoh. 18:15, 16, 18.
15, 16. Longosorani umo mazgu gha Yesu ghakuti Petrosi wamukanenge katatu ghakafiskikira.
15 Chifukwa cha ungweru wa moto, mwanakazi uyo wakamunjizga Petrosi pa chipata wakamulaŵisiska ndipo wakamumanya. Wakati kwa Petrosi: “Iwe nawe ukaŵa pamoza na Yesu Mugalileya!” Petrosi wakachiluka, ndipo wakakana kuti wakumumanya Yesu. Wakayowoyaso kuti wakamanyanga yayi ivyo mwanakazi uyu wakayowoyanga. Wakafumapo para na kwimilira pafupi na chipata, wakakhumbanga chara kuti ŵanthu ŵamuwonenge. Kweni mwanakazi munyake wakamuwona, ndipo wakamulongora na munwe, wakati: “Munthu uyu wakaŵa pamoza na Yesu Munazarete.” Petrosi wakalapa, wakati: “Nkhumumanya chara munthu uyu!” (Mat. 26:69-72; Mrk. 14:66-68) Panji kachiŵiri aka ndipo Petrosi wakapulika tambala wakulira, kweni wakatimbanizgika chomene mwakuti wakaluwa ivyo Yesu wakamuphalira maora ghachoko waka ivi vindachitike.
16 Pakati pajumphaso kanyengo, Petrosi wakayezgayezga kujibisa kuti ŵanthu ŵaleke kumuwona. Kweni ŵanthu ŵanyake awo ŵakimilira mu luŵaza ŵakiza kwa iyo. Yumoza wakaŵa mubali wa Maliko, uyo Petrosi wakamupweteka. Wakati kwa Petrosi: “Asi nangukuwona mu munda pamoza na Yesu?” Petrosi wakakhumba kuti waŵakhorweske kuti ŵakuteta. Ntheura wakalapa, panji wakayowoya kuti chiheni chimuchitikire usange wakuteta. Aka kakaŵa kachitatu kuti Petrosi wakane. Wachali wandamare kuyowoya, tambala wakalira. Ndipo aka kakaŵa Yoh. 18:26, 27; Mrk. 14:71, 72.
kachiŵiri kuti wapulike tambala wakulira usiku wura.—17, 18. (a) Kasi Petrosi wakachita wuli wakati wamanya kuti watondeka kuŵa wakugomezgeka kwa Fumu yake? (b) Kasi Petrosi wakwenera kuti wakaghanaghananga vichi?
17 Yesu wakaŵa kuti wafuma mu chipinda chamuchanya icho chikawonekeranga mu luŵaza. Pa nyengo iyi ndipo wakalaŵiskana na Petrosi, nga umo ndime yakwamba yalongolera. Penepapo Petrosi wakamanya kuti watondeka kuŵa wakugomezgeka kwa Fumu yake. Wakafuma mu luŵaza, wakaŵa na chitima chikuru chomene. Wakalazga mu misewu ya mu msumba, wakendanga na ungweru wa mwezi uwo ukanjiranga. Petrosi sono ndipo m’maso ngwee, mbwenu masozi lengalenga. Kufuma apo wakachiwuska chitengero mwana waŵene.—Mrk. 14:72; Luka 22:61, 62.
18 Kanandi para munthu wabuda chinthu chikuru, wakughanaghana kuti wangagowokereka yayi. Panji ndivyo Petrosi wakaghanaghananga. Kweni kasi wakaŵa wakuti wangagowokereka yayi?
Kasi Petrosi Wakaŵa Wakuti Wangagowokereka Yayi?
19. Kasi Petrosi wakajipulika wuli wati wamanya kuti watondeka, kweni tikumanya wuli kuti wakawelera nyuma yayi?
19 Petrosi chitima chikwenera kuti chikamukora chomene zuŵa lakulondezgapo apo wakawonanga ivyo vikachitikiranga Yesu. Wakwenera kuti wakajisuska chomene apo Yesu wakafwanga pamanyuma pakusuzgika maora ghanandi. Panji Petrosi vikamuŵinyanga chomene mu mtima para wakumbuka umo wakasazgirako chitima kwa Fumu yake pa zuŵa laumaliro la umoyo wake pa charu chapasi. Kweni Petrosi wakawelera nyuma yayi nangauli wakaŵa na chitima chikuru. Tikuyowoya nthena chifukwa chakuti Baibolo likutiphalira kuti nakalinga wakaŵaso pamoza na ŵasambiri ŵanyake. (Luka 24:33) Tikukayika yayi kuti ŵapositole wose ŵakadandawura kuti ŵakachimbira Fumu yawo pa usiku wakusuzga wura, ndipo ŵakakhwimiskananga.
20. Kasi tikusambira vichi kwa Petrosi para tili na chitima chikuru?
20 Apa tikuwona kuti Petrosi wakachita chinthu chamahara chomene. Para muteŵeti wa Chiuta wabuda, nkhani yagona pa ukuru wa icho wabuda yayi, kweni yagona pakuŵikapo mtima kuti wawukeso na kunozga vinthu. (Ŵerengani Zintharika 24:16.) Petrosi wakalongora chipulikano chanadi chifukwa wakawungananga na ŵabali ŵake nangauli wakaŵa na chitima. Para munthu wali na chitima chikuru, kanandi wakukhumba kukhala payekha. Kweni ichi ntchiheni chomene. (Zinth. 18:1) Chinthu chamahara kwa munthu wanthena nkhukhala pafupi na Ŵakhristu ŵanyake na kusangaso nkhongono zauzimu.—Heb. 10:24, 25.
21. Kasi Petrosi wakapulika nkhani wuli apo wakawungana na ŵasambiri ŵanyake?
21 Pakuti Petrosi wakaŵa pamoza na ŵasambiri ŵanyake, wakapulika nkhani yakuzizika yakuti thupi la Yesu mulije mu dindi. Petrosi na Yohane ŵakachimbilira ku dindi uko Yesu wakasungika ndipo pa mulyango ŵakajarapo. Yohane, uyo wakaŵako muchoko, ndiyo wakadankha kufika. Wakati wasanga dindi ndakujulika, wakayima dankha. Kweni Petrosi ndimo wakachitira yayi. Uku wali ŵeŵefuŵeŵefu, wakafikira waka mukati kweche! Kweni mukaŵavya kanthu.—Yoh. 20:3-9.
22. Chifukwa wuli chitima na kukayika vikafumamo mu mtima wa Petrosi?
22 Kasi Petrosi wakagomezga kuti Yesu wawuka? Pakwamba wakagomezga yayi, nangauli ŵanakazi ŵakugomezgeka ŵakaŵaphalira kuti ŵakawona ŵangelo awo ŵakaŵamanyiska kuti Yesu wawuka ku ŵakufwa. (Luka 23:55–24:11) Zuŵa lira, chitima na kukayika vikafumamo mu mtima wa Petrosi. Yesu wakaŵa wamoyo, ndipo sono wakaŵa na thupi lauzimu. Wakawonekera ku ŵapositole ŵake wose. Kweni pambere wandawonekere ku wose, wakadankha kuwonekera kwa Petrosi. Ŵapositole ŵakati: “Fumu yili kuwuskika nadi, ndipo yanguwonekera kwa Simoni!” (Luka 24:34) Nyengo yinyake, mpositole Paulosi wakalemba kuti pa zuŵa lapadera ili, Yesu “wakawonekera kwa Kefase, pamanyuma ku ŵapositole ŵake 12.” (1 Kor. 15:5) Kefase na Simoni ni mazina ghanyake gha Petrosi. Yesu wakawonekera kwa iyo zuŵa lira, panji apo Petrosi wakaŵa yekha.
Petrosi wakabuda vinandi chomene vyakuti Fumu yake yimugowokere, kweni ni njani wa ise uyo wakuleka kukhumba kugowokereka zuŵa lililose?
23. Chifukwa wuli Ŵakhristu awo ŵabuda ŵakwenera kukumbuka ivyo vikachitikira Petrosi?
23 Baibolo likulongosora yayi ivyo vikachitika pa nyengo iyo Yesu na Petrosi ŵakakumanaso. Ŵakuvimanya ŵekha ŵaŵiri. Kweni tikughanaghana kuti Petrosi wakakondwa chomene kuti Fumu yake yakutemweka yikaŵaso yamoyo kweniso kuti wakaŵa na mwaŵi kuti waphepiske na kulongora kuti wasintha. Chikuru chomene ntchakuti Petrosi wakakhumbanga chigowokero. Nakuti tikukayika yayi kuti Yesu wakamugowokera Petrosi. Ŵakhristu awo ŵabuda ŵakwenera kukumbuka ivyo vikachitikira Petrosi. Tileke kughanaghana kuti Chiuta wangatondeka kutigowokera. Yesu wakatolera mtima wa Awiske, awo ‘ŵakugowokera chomene.’—Yes. 55:7.
Ukaboni Unyake Wakuti Wakamugowokera
24, 25. (a) Longosorani ivyo vikachitika apo Petrosi wakaloŵanga somba usiku pa Nyanja ya Galileya. (b) Kasi Petrosi wakachita wuli wakati wawona munthondwe uwo Yesu wakachita mulenji?
24 Yesu wakaphalira ŵapositole ŵake kuti ŵalute ku Galileya, uko wamukumanaso nawo. Ŵakati ŵafika kura, Petrosi wakaghanaghana Mat. 26:32; Yoh. 21:1-3.
vya kuluta kukaloŵa somba ku Nyanja ya Galileya. Ŵasambiri ŵanyake ŵakaluta nayo. Petrosi wakambaso ntchito iyo wakachitanga kumanyuma kose. Ntheura kendero ka boti, kupoma kwa majigha, na mikwawu vikaŵa vyachilendo yayi kwa iyo. Usiku wose wura ŵakakorapo somba nanga njimoza yayi.—25 Kweni mulenjilenji, munthu munyake wakaŵachema kufuma pa mtunda, ndipo wakaŵaphalira kuti ŵaponye mikwawu yawo kulwande linyake la boti. Ŵakapulikira, ndipo ŵakakora somba zikuruzikuru 153. Petrosi wakamumanya munthu yura. Ntheura wakaduka kufuma mu boti na kuskamba (kushuwa) m’paka ku mtunda. Ŵakati ŵafika Yoh. 21:4-14.
pa mtunda, Yesu wakaŵapa ŵabwezi ŵake aŵa somba zakotcha pa makala. Maso ghake ghakaŵa pa Petrosi.—26, 27. (a) Kasi Yesu wakamupa mwaŵi wuli Petrosi katatu? (b) Kasi Yesu wakalongora wuli kuti wakamugowokera Petrosi?
26 Yesu wakafumba Petrosi usange wakamutemwanga chomene “kuluska izi,” kung’anamura somba zikuru izo ŵakakora. Kasi Petrosi wakatemwanga chomene kuloŵa somba kuluska kutemwa Yesu? Petrosi wakakana Fumu yake katatu. Ntheura apa napo Yesu wakamufumba Petrosi katatu kuti wazomere pamaso pa ŵanyake kuti wakumutemwa nadi. Petrosi wakati wazomera kuti wakumutemwa, Yesu wakamuphalira umo wangalongolera chitemwa ichi, wakati: wakwenera kuŵika uteŵeti wakupatulika panthazi pa vyose, walyeskenge, kukhozga, na kuliska mberere za Khristu.—Luka 22:32; Yoh. 21:15-17.
27 Ntheura Yesu wakalongora kuti Petrosi wachali wakukhumbikwa kwa iyo na kwa Awiske. Petrosi wakaŵa na ntchito yikuru yakuti wachite mu mpingo, mwakulongozgeka na Khristu. Uwu ukaŵa ukaboni ukuru wakuti Yesu wakamugowokera nadi Petrosi. Petrosi wakakondwa kuti Yesu wakamugowokera ndipo wakasambirapo kanthu.
28. Kasi Petrosi wakachita wuli vinthu kuyana na zina lake?
28 Petrosi wakachita ntchito iyo wakapika vyaka vinandi. Wakakhozga ŵabali ŵake, nga umo Yesu wakamuphalilira apo wakakhala pachoko kukomeka. Petrosi wakaŵa walusungu na wakuzikira pakuliska na kulyeska ŵalondezgi ŵa Khristu. Simoni wakachita nadi vinthu kuyana na zina ilo Yesu wakamupa lakuti Petrosi, panji kuti Jalawe, chifukwa wakaŵa wakukhazikika, wakukhora, na wakugomezgeka mu mpingo. Ukaboni ni fundo izo tikuzisanga mu makalata ghaŵiri agho wakalemba, agho sono ntchigaŵa chakuzirwa cha Baibolo. Makalata agha ghakulongoraso kuti Petrosi wakaluwa yayi ivyo wakasambira kwa Yesu pa nkhani ya kugowokera.—Ŵerengani 1 Petrosi 3:8, 9; 4:8.
29. Kasi tingayezga wuli chipulikano cha Petrosi na lusungu lwa Fumu yake?
29 Nase mphanyi tasambira kuŵa ŵakugowoka. Kasi zuŵa lililose tikumulomba Chiuta kuti watigowokere maubudi ghithu? Kasi tikugomezga kuti para watigowokera ndikuti watitozga? Kasi nase tikugowokera ŵanyithu? Usange tikugowoka, mbwenu tikuyezga chipulikano cha Petrosi, kweniso lusungu lwa Fumu yake.