Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

NKHANI YAKULONGOSORA UMOYO WA MUNTHU

Nindalekepo Kusambira

Nindalekepo Kusambira

NKHUWONGA chomene Yehova pakuŵa ‘Msambizgi wane Mukuru.’ (Yes. 30:20) Wakusambizga ŵasopi ŵake kwizira mu Mazgu ghake Baibolo; chilengiwa chake chakuzizwiska; na gulu lake. Wakugwiliskiraso ntchito ŵabali na ŵadumbu ŵithu kuti ŵatovwire. Nangauli pasono nili na vyaka pafupifupi 100, kweni nkhulutilira kusanga chandulo na ulongozgi wa Yehova uwo wakunipa munthowa zakupambanapambana. Lekani nilongosore umo nkhusangira chandulo.

Nili na mbumba yakwithu mu 1948

Nkhababika mu 1927 mu tawuni yichoko, kufupi na Chicago, Illinois, U.S.A. Adada na Amama ŵakaŵa na ŵana 5, Jetha, Don, ine, Karl, na Joy. Tose tikaŵikapo mtima kuteŵetera Yehova na umoyo withu wose. Jetha wakanjira kilasi lachiŵiri la Sukulu ya Giliyadi mu 1943. Don, wakamba kuteŵetera pa Beteli ku Brooklyn, New York, mu 1944, Karl mu 1947, na Joy mu 1951. Chiyelezgero chawo chiwemi, kweniso cha ŵapapi ŵane, ndivyo vikanichiska kuti nichite vinandi pakuteŵetera Yehova.

UMO MBUMBA YAKWITHU YIKASAMBILIRA UNENESKO

Adada na Amama ŵakatemwanga chomene kuŵazga Baibolo kweniso ŵakamutemwanga chomene Chiuta, ndipo ŵakatovwiraso kuti nase tichitenge nthena. Ndipouli, Adada ŵakaleka kugomezga fundo za chisopa ŵati ŵachita usilikari ku Europe mu nyengo ya Nkhondo Yakwamba ya pa Charu Chose. Amama ŵakawonga chomene kuti adada ŵakawerako ŵamoyo, ndipo ŵakati kwa iwo: “Afumu ŵane, tiyeni tilute ku tchalitchi nga umo tikachitiranga.” Adada ŵakazgora kuti: “Namukupelekezga, kweni ine namunjiramo yayi mukati.” Amama ŵakafumba kuti: “Chifukwa wuli?” Adada ŵakazgora kuti: “Pa nyengo ya nkhondo, ŵaliska ŵa tchalitchi lakuyana ŵakaŵa ku vigaŵa vyakupambana, waliyose wakalomberanga ŵasilikari ŵake kuti ŵaluske pa nkhondo. Kasi apa Chiuta wakawovwiranga ŵasilikari mba?”

Pamanyuma, apo amama ŵakaŵa ku tchalitchi, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵaŵiri ŵakiza ku nyumba kwithu. Ŵakaŵapa Adada mabuku ghaŵiri gha mutu wakuti Light, agho ghakalongosoranga chomene buku la Chivumbuzi. Adada ŵakanweka chomene na mabuku agha ndipo ŵakapoka. Amama ŵakati ŵaghawona mabuku agha, ŵakamba kughaŵazga. Zuŵa linyake ŵakawona chipharazgo mu nyuzipepara chakupempha awo ŵakukhumba kusambira Baibolo na buku la Light. Amama ŵakasankha kuluta. Ŵakati ŵafika, mwanakazi munyake wachilara wakajurako ku mulyango. Uku ŵali na buku lawo ili mu mawoko, amama ŵakafumba kuti, “Kasi mukusambilira kuno buku ili?” Mwanakazi uyu wakazgora kuti, “Enya akuru, njirani.” Sabata yakulondezgapo yake Amama ŵakaluta nase taŵana, ndipo pamanyuma mbwenu tikalutanga sabata yiliyose.

Zuŵa linyake, uyo wakasambizganga wakanipempha kuti niŵazge lemba la Salimo 144:​15, ilo likuyowoya kuti awo ŵakusopa Yehova ŵakuŵa ŵakukondwa. Lemba ili likanikondweska chomene kweniso na malemba ghanyake ghaŵiri. Malemba agha ni 1 Timote 1:​11, ilo likuti Yehova ni “Chiuta wakukondwa,” kweniso la Ŵaefeso 5:​1, ilo likutichiska kuti ‘tiyezge Chiuta.’ Kuti niŵe wakukondwa nkhawona kuti nambe waka kuteŵetera Mlengi wane na kumuwonga chifukwa cha mwaŵi uwu wakumanya unenesko, uwo nkhamba ni kale kuwupenja pa umoyo wane.

Mpingo wapafupi ukaŵa pa mtunda wa makilomita 32 ku Chicago. Ndipouli, tikalutanga ku maungano ndipo nkhalutilira kulimanya makora Baibolo. Nkhukumbuka kuti zuŵa linyake uyo wakachitiskanga maungano wakawuska Jetha kuti wazgorepo. Pakutegherezga ivyo wakazgoranga, mu mtima nkhati: ‘Nangulimanya zgoro ilo. Nane nthena nanguwuska woko kuti nizgorepo.’ Nkhamba kunozgekera maungano na kusanga mazgoro panekha. Ndipo chakuzirwa chomene ntchakuti ine pamoza na ŵana ŵakwithu tikakura mwauzimu. Nkhabatizika mu 1941.

KUSAMBIRAKO KWA YEHOVA PA MAUNGANO GHA CHIGAŴA

Nichali kukumbuka ungano wa chigaŵa wa mu 1942 uwo ukachitikira ku Cleveland, Ohio. Ŵabali na ŵadumbu mu vigaŵa vyakujumpha 50 ku United States ŵakajoyina ku ungano uwu kwizira pa foni. Mbumba yakwithu na mbumba zinyake zinandi zikakhalanga mu misasa iyo ŵabali ŵakajintha pafupi na malo gha ungano. Nkhondo Yachiŵiri ya pa Charu Chose yikaŵa mukati, ndipo Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakalutilira kutambuzgika. Namise para kwamba kufipa, nkhawonanga magulu gha ŵabali ghakuyimika magalimoto ghawo mwa kughalazgiska kunyake mwakuti ungweru uleke kuŵalira pa msasa. Wose ŵakakolerana kuti mu galimoto yiliyose muŵe munthu wakuti waŵe mulinda usiku wose. Para ŵawona suzgo linyake, ŵabali aŵa ŵakeneranga kubuska mababu gha galimoto izi kuti ŵatimbanizge ŵalwani kweniso ŵakeneranga kulizga belu. Kufuma apo, ŵabali ŵanyake ŵakeneranga kuchimbilirako kuti ŵakawovwirepo. Pakuwona vyose ivi, mu mtima nkhati, ‘Ŵanthu ŵa Yehova mbakunozgeka nadi nyengo zose!’ Pakuti nkhajiwona wakuvikilirika, nkhagona tulo phwefu, ndipo palije chiheni icho chikachitika.

Vyaka vikati vyajumphapo, apo nkhaghanaghanirangapo ivyo vikachitika ku ungano uwu, nkhawamo kuti amama ŵakenjerwapo yayi panji kuchita wofi. Iwo ŵakamugomezganga chomene Yehova kweniso gulu lake. Nizamuluwapo yayi chiyelezgero chawo chiwemi.

Nyengo yichoko waka pambere ungano uwu undachitike, amama ŵakatora upayiniya wanyengozose. Ntheura pa ungano uwu ŵakategherezga mwakupwelelera chomene nkhani zakulongosora uteŵeti wanyengozose. Apo tikaŵa munthowa kuwera ku ungano, amama ŵakati, “Nkhukhumba kulutilira kuchita upayiniya, kweni ningafiska yayi kuchita upayiniya kweniso kupwelelera makora panyumba.” Mbwenu ŵakatipempha usange tingaŵawovwirako. Tikazomera, ndipo ŵakatigaŵira waliyose chipinda chimoza panji viŵiri kuti tinozgenge pambere tindarye chakurya cha mulenji. Para ise taluta ku sukulu, amama ŵakawonanga dankha usange vyose vili mu malo ghake, kufuma apo mbwenu nawo ŵakalutanga mu uteŵeti. Ŵakaŵa ŵakutangwanika, kweni ŵakaŵanga na nyengo yakuchezga nase taŵana ŵawo. Para taŵeruka ku sukulu tikasanganga chakurya ŵatiphikira kale. Mazuŵa ghanyake para taŵeruka ku sukulu tikalutanga nawo mu uteŵeti, ndipo ivi vikatovwira kupulikiska mulimo wa ŵapayiniya.

KWAMBA UTEŴETI WANYENGOZOSE

Nkhamba upayiniya apo nkhaŵa na vyaka 16. Nangauli panyengo iyi Adada ŵakaŵa kuti Mbakaboni yayi, kweni ŵakakondwanga na umo nkhachitiranga mu uteŵeti. Mise yinyake, nkhaŵaphalira kuti nangauli nkhaŵikangapo mtima kupharazga, kweni nkhaŵa kuti nindamusange munthu uyo wakazomera kusambira nayo Baibolo. Nati naŵaphalira ivi, nkhaŵafumba kuti, “Kasi imwe mungatemwa kuti nisambirenge namwe Baibolo?” Ŵakaghanaghanirapo dankha kwakanyengo ndipo pamanyuma ŵakanizgora kuti, “Nkhuwona kuti palije chifukwa chakupulikikwa chakuti nikanire kusambira Baibolo.” Ntheura sambiro lane la Baibolo lakwamba ŵakaŵa adada. Uwu ukaŵa mwaŵi wapadera chomene!

Tikasambiranga buku lakuti “The Truth Shall Make You Free.” Apo sambiro likalutanga munthazi, nkhawamo kuti Adada ŵakanovwiranga kuti nisinthe pa nkhani ya umo nkhasambiliranga Baibolo mwakuti nisambizgenge makora ŵanji. Mwachiyelezgero, mise yinyake pamanyuma pakuti taŵazga ndime, adada ŵakati: “Nawona ivyo buku ili likulongosora. Kweni kasi ukumanya wuli kuti buku ili likuyowoya vyaunenesko?” Nkhaŵavya zgoro, ntheura nkhayowoya kuti, “Pasono nilije dankha zgoro, kweni nizamumuzgorani pa sambiro lakulondezgapo.” Ndipo nkhaŵazgora nadi. Nkhasanga mavesi agho ghakakhozgeranga nkhani iyo tikadumbiskananga. Kufuma waka apa, nkhanozgekeranga makora sambiro, nkhasambira umo ningachitira kafukufuku. Ivi vikanovwira kuti nikure mwauzimu kweniso vikawovwira adada nawo kuti ŵalute panthazi. Ŵakalondezganga ivyo ŵakasambiranga ndipo ŵakabatizika mu 1952.

NKHALUTILIRA KUSAMBIRA VINANDI PA BETELI

Nkhafumapo pa nyumba apo nkhaŵa na vyaka 17. Pa nyengo yeneyiyi ndipo Jetha a wakaŵira mishonale, ndiposo Don, wakamba kuteŵetera pa Beteli. Wose ŵakawutemwanga chomene uteŵeti wawo, ndipo ivi vikanovwira chomene. Ntheura nkhapempha uteŵeti wa pa Beteli kweniso kukanjira Sukulu ya Giliyadi, ndipo vyose nkhavileka waka mu mawoko gha Yehova. Kasi pakaŵa vyakufumapo wuli? Nkhachemeka kukamba uteŵeti wa pa Beteli mu 1946.

Mu vyaka ivyo vyajumpha, nachita mauteŵeti ghakupambanapambana pa Beteli, ntheura nkhafiska kusambira vinthu viphya vinandi. Nadi, vyaka vyose 75 ivyo naŵira pa Beteli, nkhasambizgika mulimo wa kovwira kupanga mabuku kweniso akaunting’i. Nkhasambiraso umo ningagulira vinthu vya pa Beteli kweniso kuvitumizga malo ghakupambanapambana. Ndipouli, kuluska vyose, nkhukondwa chomene na ivyo tikusambira pa Beteli nga kwizira mu pulogiramu ya kusopa kwa mulenji kweniso nkhani zakujintha mu Baibolo.

Nkhusambizga kilasi la sukulu ya ŵalara

Nkhasambirakoso kwa munung’una wane, Karl, uyo wakamba kuteŵetera pa Beteli mu 1947. Wakasambiranga chomene Baibolo kweniso wakamanyanga kusambizga. Zuŵa linyake nkhamupempha wovwiri apo nkhapika nkhani yakuti nkhadumbe. Nkhamuphalira Karl kuti nasanga fundo zinandi kweni zikunitonda umo ningakazilongosolera. Wakanifumba kuti, “Joel, kasi mutu wa nkhani yako ngwakuti wuli?” Mwaluŵiro nkhamanya iyo yikaŵa fundo yake, nkheneranga kutora fundo zekha izo ni zakukhumbikwa na kuzileka zambura kukhumbikwa. Nkhaluwa yayi ivyo nkhasambirapo apa.

Kuti tiŵe ŵakukondwa pa Beteli, tikwenera kupharazga mwakukwana, ndipo ivi vingawovwira kuti tiŵe na vinthu vyakukondweska ivyo tingasangana navyo mu uteŵeti. Chakuchitika chinyake icho nkhukumbuka, ni ivyo vikachitika mise yinyake ku msumba wa New York. Ine na mubali munyake tikaluta kukendera mwanakazi munyake uyo tikamugaŵira Gongwe la Mulinda na Wukani! Pakudumbiskana nayo tikayowoya kuti, “Mise yino tikovwira ŵanthu kuti ŵamanye vinthu vyakukhozga ivyo vili mu Baibolo.” Iyo wakazgora kuti, “Usange ni vyakukhwaskana na Baibolo, njirani.” Tikaŵazga na kudumbiskana malemba ghakukhwaskana na Ufumu wa Chiuta kweniso charu chiphya icho chikwiza. Wakakondweskeka chomene, ndipo sabata yakulondezgapo wakachemerapo ŵabwezi ŵake ŵanandi. Pamanyuma iyo na mfumu wake ŵakaŵa ŵateŵeti ŵakugomezgeka ŵa Yehova.

NKHASAMBIRAKO KWA MUWOLI WANE

Nkhapenja munthu wakuti ningatorana nayo kwa vyaka pafupifupi 10 pambere nindakumane na mudumbu munyake uyo pamanyuma ndiyo wakaŵa muwoli wane. Kasi ntchivichi chikanovwira kuti nisange muwoli muwemi? Nkhalomba na kughanaghanirapo chomene fumbo lakuti, ‘Kasi nkhukhumba nizakachite vichi pamanyuma pakuti nanjira mu nthengwa?’

Nili na Mary apo tikwendera dera

Pa ungano wa mu 1953 uwo ukachitikira ku Yankee Stadium, nkhakumana na mudumbu munyake zina lake Mary Aniol. Mudumbu uyu wakanjira kilasi limoza la Sukulu ya Giliyadi na Jetha, ndipo ŵakachitiranga lumoza umishonale. Mwakukondwa, Mary wakaniphalira vyakukhwaskana na uteŵeti wake wa umishonale ku Caribbean kweniso masambiro gha Baibolo agho wakachitiskapo. Apo tikamanyananga makora, tikawamo kuti tose tili na vilato vyauzimu vyakuyana. Chitemwa chithu chikakura chomene, ndipo tikatorana mu Epulero 1955. Munthowa zinandi, Mary wakalongora nadi kuti ntchawanangwa chakufuma kwa Yehova kweniso nkhasambirako vinandi kwa iyo. Iyo wakakondwanga na uteŵeti uliwose uwo wapika. Wakalimbikiranga chomene, wakaghanaghaniranga chomene ŵanji, ndipo nyengo zose wakaŵikanga vinthu vya Ufumu pa malo ghakwamba. (Mat. 6:33) Tikachita uteŵeti wakwendera dera kwa vyaka vitatu, ndipo mu 1958, tikachemeka kukateŵetera pa Beteli nga mbumba.

Nkhasambirako vinandi kwa Mary. Mwachiyelezgero, tikati tatorana waka, tikakolerana kuti tiŵazgirenge lumoza Baibolo, ndipo tikaŵazganga pafupifupi mavesi 15 pa nyengo yimoza. Para yumoza wa ise waŵazga mavesi agha, tikadumbiskananga na kuwona umo tingaghalondezgera pa umoyo withu. Kanandi Mary wakaniphaliranga vinthu ivyo wakasambira ku Giliyadi panji apo wakachitanga umishonale. Ivi vikanovwira kuti nisazgireko luso lwane pakudumba nkhani kweniso umo ningakhozgera ŵadumbu.—Zinth. 25:11.

Muwoli wane Mary wakafwa mu 2013. Nkhulindilira mwakunweka kuzakamuwonaso mu charu chiphya. Pasono, naŵikapo mtima kulutilira kusambira, na kumugomezga Yehova na mtima wose. (Zinth. 3:​5, 6) Nkhukhozgeka chomene para nkhughanaghanira ivyo ŵanthu ŵa Yehova ŵazamuchita mu charu chiphya. Ivi vizamusazgapo kusambira vinthu viphya kufuma kwa Chiuta uyo ni Msambizgi withu Mukuru. Enya, nkhutondeka na kuyowoya wuwo para nkhughanaghanira vinthu vyose ivyo wanisambizga, kweniso lusungu lukuru ulo wanilongora.

a Wonani nkhani yakulongosora umoyo wa Jetha Sunal mu Gongwe la Mulinda la Chichewa la Malichi 1, 2003, peji 23-29.