Kuti timanyane makora na munthu, tikwenera kumanya nkharo yake ndipo ubwezi withu ukukhora. Mwakuyana waka, para tamumanya makora Yehova waŵenge mubwezi withu. Pa vinthu vinandi ivyo tikumanya pa nkhani ya Chiuta, pali vinayi vyapadera chomene. Iyo ngwankhongono, ngwavinjeru, ni murunji, na wachitemwa.

“Awe, Fumu Yikuru Yehova! Wonani, muli kulenga kuchanya na charu chapasi na nkhongono zinu zikuru na woko linu lakunyoloskeka. Palije icho chingamutindikani.”—YEREMIYA 32:17.

Ivyo Chiuta wali kulenga vikulongora kuti ngwankhongono chomene. Mwachiyelezgero, para mungimilira pawaro panyengo iyo kuli zuŵa, kasi mukupulika vichi? Mukupulika kuthukira. Mukupulika chithukivu chifukwa cha nkhongono za Yehova. Kasi zuŵa lili na nkhongono yikuru wuli? Ŵasayansi ŵakuyowoya kuti pakati pa zuŵa, pakotcha madigiri pafupifupi 15,000,000. Pa sekondi yiliyose, zuŵa likufumiska nkhongono zakuyana na kuphulika kwa mabomba ghanyukiliya mamiliyoni ghanandi chomene.

Ndipouli, zuŵa ndichoko chomene pakuyaniska na nyenyezi zinyake izo zili kuchanya. Ŵasayansi ŵakusachizga kuti nyenyezi yinyake yikuru chomene, yakuchemeka UY Scuti, njikuru mwakuti zuŵa linganjiramo pafupifupi 1,700. Para nyenyezi ya UY Scuti yingaŵa apo pali zuŵa, mbwenu yingatora malo agho  pali charu chapasi na kujumphilira pulaneti ya Jupiter. Ivyo tawona apa, vikutovwira kupulikiska fundo iyo Yeremiya wakayowoya yakuti Yehova wakalenga kuchanya na charu chapasi na nkhongono zake zikuru.

Kasi Chiuta wakutovwira wuli na nkhongono zake? Umoyo withu ukuthemba pa vinthu ivyo Chiuta wali kulenga nga ni zuŵa na vinthu vinyake ivyo vili pa charu chapasi. Kweniso Chiuta wakovwira munthu waliyose na nkhongono zake. Munthowa wuli? Kale, Chiuta wakamupa nkhongono Yesu kuti wachitire minthondwe. Baibolo likuti: “Ŵachibulumutira ŵakuwona, ŵakupendera ŵakwenda, ŵavyoni ŵakutozgeka, ŵakumangwa makutu ŵakupulika, ŵakufwa ŵakuwuskika.” (Mateyu 11:5) Mazuŵa ghano ke? Baibolo likuti: “Wakuŵapa nkhongono ŵakuvuka. Awo ŵakugomezga Yehova ŵaŵengeso na nkhongono.” (Yesaya 40:29, 31) Chiuta wangatipa nkhongono “zakuluska zakawiro” kuti tizizipizge na kulimbana na masuzgo panji viyezgo. (2 Ŵakorinte 4:7) Kasi mukuwona kuti ntchiwemi kuŵa pafupi na Chiuta uyo wakutovwira na nkhongono zake chifukwa cha chitemwa?

“A Yehova, nawo mbunandi wa milimo yinu! Muli kuyipanga yose mu vinjeru.”—SALIMO 104:24.

Para tikughanaghanira vinthu ivyo Chiuta wali kupanga, tikuzizwa chomene na vinjeru vyake. Ŵasayansi ŵakubekera ku ivyo Yehova wali kulenga kuti ŵapange vinthu kweniso kuti ŵasazgireko maluso pakupanga vinthu. Ivi vikuŵawovwira pakupanga tunthu tuchokotuchoko panji vikuruvikuru nga ni ndege.

Vinjeru vya Chiuta vikuwonekera makora chomene pakuwona umo thupi la munthu lili kupangikira. Ghanaghanirani umo mwana wakupangikira. Vyose vikwamba na selo limoza ilo likupangika para wanalume wakumana na sumbi la mwanakazi. Selo ili likuŵa na vyose ivyo vikukhumbikwa kuti mwana wapangike. Selo ili likugaŵikana na kuŵa maselo ghanandi ghakukozgana. Kweni para pajumpha nyengo yichoko waka, maselo agha ghakupangaso maselo ghanyake ghakupambanapambana nga ni maselo gha ndopa, misipa, na maselo gha viwangwa. Pamanyuma viŵaro vikupangika na kwamba kugwira ntchito. Mu myezi 9 pera, selo limoza lira wakuŵa mwana wakukwana uyo nayo wakuŵa na maselo mabiliyoni ghanandi. Ivi vikulongora kuti Chiuta ngwavinjeru chomene ndipo ŵanthu ŵanandi ŵakuzomerezga ivyo mulembi munyake wa Baibolo wakayowoya. Iyo wakati: “Nkhumulumbani chifukwa mu nthowa yakofya nili kupangika mwakuzizwiska.”—Salimo 139:14.

Kasi Chiuta wakutovwira wuli na vinjeru vyake? Mlengi withu wakumanya ivyo tikukhumbikwira kuti tiŵe ŵakukondwa. Pakuti iyo ngwavinjeru chomene kweniso wakumanya vinandi, wali kutipa Mazgu ghake Baibolo umo muli ulongozgi wavinjeru. Chiyelezgero chimoza ni ichi: “Lutilirani . . . kugowokerana na mtima wose.” (Ŵakolose 3:13) Kasi ulongozgi uwu ngwakovwira? Enya. Madokotala ghawona kuti para munthu wakugowoka wakugona tulo tuwemi kweniso suzgo la BP likuchepako. Kweniso para wakugowoka ni viŵi yayi kusuzgika maghanoghano panji kulwara matenda ghanyake. Chiuta wali nga ni mubwezi wavinjeru uyo wakuleka yayi kutovwira na kutipa ulongozgi  wakovwira. (2 Timote 3:16, 17) Kasi mungatemwa yayi kuŵa na mubwezi wanthena?

“Yehova wakutemwa urunji.”—SALIMO 37:28.

Nyengo zose Chiuta wakuchita icho ntchiwemi. Baibolo likuti: “Chiuta waunenesko wangachita uheni chara, Wankhongonozose wangachita kwananga chara!” (Yobu 34:10) Yehova wakweruzga makora, nga umo wamasalimo wakalongosolera kuti: “Mweruzgenge ŵanthu mwakunyoloka.” (Salimo 67:4) Chifukwa chakuti “Yehova wakuwona mu mtima,” wangapusikika yayi ndipo nyengo zose wakutemwa unenesko na kweruzga mwaurunji. (1 Samuyeli 16:7) Kweniso Chiuta wakuwona vinthu vyambura urunji vyose na vimbundi ivyo vikuchitika pa charu chapasi, ndipo walayizga kuti sonosono apa “ŵaheni ŵadumulikenge mu charu chapasi.”—Zintharika 2:22.

Ndipouli, Chiuta ni mweruzgi wankhaza yayi uyo wakukhumba waka kulanga ŵanthu. Wakulongora lusungu usange ntchakwenelera. Baibolo likuti: “Yehova ngwalusungu na wachiwuravi.” Wakugowokera ŵakwananga para ŵapera kufumira pasi pamtima. Uwu mburunji nadi, asi nthe?—Salimo 103:8; 2 Petrosi 3:9.

Kasi Chiuta wakutovwira wuli na urunji wake? Mpositole Petrosi wakati: “Chiuta wakutemwera yayi. Kweni wakupokelera munthu wa mtundu uliwose uyo wakumopa na kuchita urunji.” (Milimo 10:34, 35) Tikupindura na urunji wa Chiuta chifukwa wakuchita vinthu mwambura kutemwera. Munthu waliyose wangaŵa mubwezi wa Chiuta. Iyo wakutemwera munthu chifukwa cha mtundu yayi panji chiyowoyero, panji masambiro, panji usambazi.

Chiuta wali kutipa njuŵi chifukwa wakukhumba kutovwira na urunji wake. Malemba ghakulongosora kuti njuŵi ni dango ilo lili ‘kulembeka mu mitima yithu ilo likuchitira ukaboni’ kuti nkharo yithu njiwemi panji njiheni. (Ŵaroma 2:15) Kasi njuŵi yikutovwira wuli? Para tayisambizga makora yingatovwira kuti tikane vinthu viheni. Para tananga, njuŵi yithu yingatovwira kuti tipere na kusintha nkharo yithu. Nadi,  para tapulikiska urunji wa Chiuta tikuchita nga ndiyo na kuŵa nayo pafupi.

“Chiuta ntchitemwa.”—1 YOHANE 4:8.

Chiuta wali na nkhongono, vinjeru, kweniso ni murunji. Kweni Baibolo likuyowoyapo yayi kuti Chiuta ni nkhongono, vinjeru, panji urunji. Likuti Chiuta ntchitemwa. Chifukwa wuli? Chifukwa nkhongono ndizo Chiuta wakuchitira vinthu ndipo wakuchita vyose kuyana na urunji na vinjeru vyake. Kweni chitemwa ndicho chikumutuma Yehova kuti wachite vinthu, ndipo vyose wakuchita mwachitemwa.

Nangauli Yehova wakusoŵa kanthu yayi, kweni chitemwa ndicho chikamutuma kuti walenge vilengiwa vyamahara vya kuchanya na pacharu chapasi ndipo wakuviwovwira chifukwa wakuvitemwa. Wakujighanaghanira yekha yayi, lekani wakalenga charu chapasi chiwemi kuti ŵanthu ŵakhalengepo. Kweniso Chiuta wakulutilira kutemwa ŵanthu wose lekani ‘wakufumiskira dazi pa ŵanthu ŵaheni na ŵawemi. Ndipo wakulokweska vula pa ŵanthu ŵarunji na ŵambura urunji.’—Mateyu 5:45.

Kweniso, “Yehova ngwachitemwa chomene ndiposo ngwalusungu.” (Yakobe 5:11) Wakutemwa ŵanthu awo ŵakuyezgayezga kuti ŵamumanye na kuŵa nayo paubwezi. Chiuta wakuŵamanya waliyose payekha. Baibolo likuti iyo “wakumupwelelerani.”—1 Petrosi 5:7.

Kasi Chiuta wakutovwira wuli na chitemwa chake? Zuŵa likutikondweska para likunjira chifukwa likutowa chomene. Tikukondwa para tikupulika mwana wakuseka. Tikukondwa para tikukolerana na ŵabali ŵithu. Vinthu ivi vingawoneka nga ni vyambura kuzirwa kweni vikupangiska kuti umoyo unozgenge.

Pali nthowa yinyake iyo Chiuta wakulongoleraso kuti wakutitemwa. Nthowa iyi ni lurombo. Baibolo likuti: “Lekani kwenjerwa na chinthu chilichose, kweni mu vinthu vyose, mu lurombo na maŵeyelero pamoza na kuwonga, madandawuro ghinu ghamanyikwe kwa Chiuta.” Yehova ni mupapi wachitemwa, ndipo wakukhumba kuti timuphalirenge para vyatisuzga. Pakuti iyo ngwachitemwa, watilayizga kuti watipenge “mtende wa Chiuta uwo ukuluska maghanoghano ghose.”—Ŵafilipi 4:6, 7.

Mu nkhani iyi tawona kuti Chiuta ngwankhongono, ngwavinjeru, ni murunji na wachitemwa. Kasi ivi vyamovwirani kumumanya makora Chiuta? Kuti mulutilire kumumanya makora Chiuta, tikumupemphani kuti musambire ivyo Chiuta wachita na ivyo wazamuchita munthazi.