Umo Umoyo Ukaŵira mu Nyengo Yakale​—Mulimi

“[Yesu] wakati ku ŵasambiri ŵake: ‘Enya, vuna njinandi, kweni ŵanchito mbacoko. Ntheura lombani Mweneco wa vuna kuti watume ŵanchito ku vuna yake.’”​—MATEYU 9:37, 38.

KUTI Yesu walongosore visambizgo vyakuzirwa, kanandi wakazunuranga umo ŵanthu ŵakalimiranga kweniso vinthu ivyo ŵakagwiliskiranga nchito. (Mateyu 11:28-30; Mariko 4:3-9; Luka 13:6-9) Cifukwa wuli? Cifukwa wakakhalanga ku malo agho ŵanthu ŵakatemwanga kulima. Ŵanthu ŵanandi awo ŵakamutegherezganga ŵakaŵa kuti ŵakulondezga kale nthowa za ulimi izo ŵakazizgoŵera kwa vilimika vinandi. Iwo ŵakapulikiskanga para Yesu wakuyowoya, cifukwa wakayowoyanga ivyo ŵakacitanga zuŵa na zuŵa. Pakuti wakavilongosoranga makora vinthu ivi, ŵanthu ŵakaconthekanga na ivyo wakasambizganga.​—Mateyu 7:28.

Tingapulikiska makora ntharika za Yesu na nkhani zinyake za mu Baibolo, para tingamanya ivyo mulimi wa mu nyengo yakale wakacitanga. Mwaciyelezgero, timanyenge mbuto izo wakapandanga, vinthu ivyo wakalimiranga, kweniso masuzgo agho wakasangananga nagho.

Muŵe nga mukuwona umo mulimi wakucitira mulimo wake. Ŵazgani malemba agho ghali mu nkhani iyi ndipo wonani ivyo mungasambirapo.

Nyengo ya Kupanda

Uku wayimilira pa mulyango, mulimi waŵika woko ku maso kujanda malazi gha zuŵa na kuthuta tumphepo twakuzizima twa vula. Pasi pawomba cifukwa ca mtika wa vula. Nyengo yakulima yakwana. Wanyamura pulawu [jembe] lake la cikhuni pa ciŵegha na kuluta ku munda wake.

Mulimi wakaka ng’ombe zake ndipo wakuzithyapura kuti zambe kulima. Pulawu laganda malibwe, ndipo likutondeka kutipura dongo linandi. M’malo mwake jembe ili lakwara waka pacanyacanya na kupanga kamuzere kacoko (1). Mulimi wakugenukira uku na uku na cilato cakuti wanyoloske mizere, ndipo wakulaŵiska kumasinda cara cifukwa wakopa kuti jembe lingafumamo mu mzere. (Luka 9:62) Mulimi wali maso kuti waleke kujumpha mphaka ya munda wake ndipo wakuwoneseska kuti malo agho wali nagho waghagwiliskira nchito makora.

Pakuti mizere yalimika, mulimi wakwamba kuseŵamo mbuto. Na woko limoza wayegha thumba la balere ndipo na linyake wakuseŵa (2). Pakuti tunthowa tukudumura mu munda wake, ntheura wakuwoneseska kuti mbuto ziwe pa dongo liwemi.​—Luka 8:5, 8.

Pamasinda pakuti waseŵa wakwamba kuwundira mbuto. Pa kuwundira, mulimi wakakilira minthavi ya makuni gha minga ku ng’ombe kuti ziguzenge kuzingilira munda wose. Tuyuni tukwiza na kwamba kusorasora mbuto zira pambere zindawundirike. Pamasinda, mulimi wakwiza na cakucesera (3) kuti wawuskemo utheka uwo ungafyolonganiska mbuto zake pambere zindace.​—Mateyu 13:7.

Nyengo ya Kuvuna

Myezi yalutapo, uku vula yikulokwa. Mphonje za balere zagoŵekera ku zuŵa ndipo minda yose yabuta tuu kulongora kuti yaca.​—Yohane 4:35.

Mulimi na mbumba yake ŵali na mulimo ukuru wakuvuna. Pakuvuna wakukora balere na woko lake lamazere ndipo na woko lamalyero wakuvuna na cigelo (4). Ŵanji ŵakuwunjika balere na kukaka mphundwe (5), na kuŵika pa mbunda panji pa galeta (6) ndipo ŵakuluta nayo ku nyumba pa malo ghakupwanthira.

Zuŵa lawocha, mbumba yikupumurapo pa mfwiri wa nkhuni la cikuyu. Ŵakudumbiskana, na kuseka, ndipo ŵakugaŵana cakurya cipusu nga ni vingwa, vipambi vya ma olive, vikuyu vyakomira, mpheska zakomira na vinyake. Paumaliro ŵakumwa maji yakufuma mu viziŵa vya mbwiwi.—Duteronome 8:7.

Pa munda wapafupi, ŵanthu ŵakuvulura ŵakusora balere uyo wakhalira (7). Ŵanji mbakavu ndipo ŵalije munda.​—Duteronome 24:19-21.

Pamasinda, mulimi wali ku nyumba pa malo ghakupwanthira, wakusalazga mphundwe za balere pa malo ghanonono agho ghali pakukwera. Ng’ombe zikuguza cakupwanthira balere na kuzingilira pa malo agha kanandi waka (8). (Duteronome 25:⁠4) Malibwe ghakuthwa na visulo ivyo ŵavikakilira kusi kwa cakupwanthira vikupwantha balere.

Mulimi wakulindilira mphepo ya namise kuti yambe kuputa. (Ruth 3:2) Kwamba kufipa ndipo wakunjizga “cakuwuluskira” (9) kusi kwa balere wakupwanthika, na kwamba kuwuluska. (Mateyu 3:12) Balere wakuwa pasi ndipo mwelero ukuwuluka na mphepo. Wakucita ntheura mpaka balere yose kumara.

Kwati kwaca muwoli pamoza na ŵana ŵake ŵasungwana ŵakwamba kusefa (10). Ŵakusefa balere wakusazgikana na viswaswa. Balere wakuwa mu cidunga ndipo viswaswa ŵakuvitaya. Balere wavunika munandi comene. Munyake ŵakumusunga mu viŵiya (11). Ndipo uyo wakhalapo ŵakumusunga mu nthamba zakucita kujima.

Pacanya pa luŵaza lwakupwanthirapo, mulimi wakujinyolora msana na thupi lake uku wakulaŵiska minda ya pafupi na muzi. Wakhorwa pakulaŵiska visazari vya balere ivyo vyakhalira mu munda kulongora kuti pakaŵa nchito yikuru. Wakulaŵiska umo ŵanthu ŵakupwelelelera minda ya mpheska na makuni ya maolive, marlemon, kweniso makuni gha vikuyu. Capafupi, mzengezgani wakulima mu dimba ndipo wakumutawuzga. Mu dimba ili wazamusangamo vimphwete, mphoza, nchunga, ndozi, na hanyezi. Mulimi wimilira na kwinuska maso ghake kucanya, na kulomba mwakudumura kufumira pasi pa mtima. Wakuwonga Ciuta cifukwa ca vyawanangwa viwemi ivyo wakupeleka.​—Salmo 65:9-11.

[Vithuzithuzi pa peji 28-30]

 (Wonani mu magazini yakusindikizga)