MULENJILENJI Rahabi wakalaŵiska pa windo ndipo wakawona ŵasilikari Ŵaisrayeli ŵawungana kunozgekera kupoka tawuni ya Yeriko. Ŵasilikari aŵa ŵakambaso kuzingilira tawuni iyi nga umo ŵakacitira mazuŵa ghanyake. Pakwenera kuti pakaŵa cuvu ng’ondo uku mbata zikulira.

Yeriko yikaŵa tawuni yakwawo kwa Rahabi, ndipo wakamanyanga misewu yose ya mu tawuni iyi, nyumba, misika kweniso masitoro. Wakaŵamanyangaso makora ŵanthu ŵa mu tawuni iyi. Kweniso wakamanya umo ŵakatenthemeranga apo Ŵaisrayeli ŵakazingiliranga tawuni ya Yeriko. Apo mbata zikaliranga, Rahabi wakatenthema nga umo ŵanji ŵakacitira yayi.

Rahabi wakawonanga apo ŵasilikari ŵakamba kuzingilira tawuni iyi pa zuŵa la nambara 7. Wakawona kuti pakati pa ŵasilikari pakaŵa ŵasofi awo ŵakanyamura likasa lakupatulika. Likasa likaŵa cimanyikwiro cakuti Ciuta wawo Yehova wakaŵa nawo. Rahabi woko likwenera kuti likaŵa pa cingwe ciswesi ico cikaning’inanga pa windo. Cingwe ici cikwenera kuti cikamukumbuskanga kuti iyo na ŵamumbumba yake ŵaponenge apo tawuni iyi yibwangandukenge. Kasi Rahabi wakaŵa mupusikizgi? Yayi, Yehova wakawona kuti ni mwanakazi wa cipulikano. Cakwamba, tiyeni tiwone nkhani yose ya Rahabi na kuwona ivyo tingasambirako kwa iyo.

Rahabi wakaŵa mwanakazi muzaghali. Nkhwantha zinyake zakusanda Baibolo zikughanaghana kuti Rahabi wakaŵa muzaghali yayi, kweni wakaŵa waka na nyumba yakugonako ŵalendo. Ndipouli, Baibolo likubisa yayi kuti Rahabi wakaŵa muzaghali. (Joshua 2:1; Ŵahebere 11:31; Yakobe 2:25) Ŵanthu ŵa mu Kenani ŵakawonanga kuti uzaghali nguwemi waka. Nangauli vikaŵa nthena, Rahabi wakwenera kuti wakamanyanga kuti uzaghali nguheni. (Ŵaroma 2:14, 15) Soni zikwenera kuti zikamukoranga na ivyo wakacitanga. Nga umo vingaŵira na ŵanji mazuŵa ghano, panji Rahabi wakawonanga kuti palije ico wangacita kuti wapwelelere ŵamumbumba yakwawo.

Rahabi wakwenera kuti wakakhumbanga umoyo uwemi. Kweni cikaya cawo cikazura na vivulupi kweniso vinthu vyaunyankhasi nga nkhugonana kwa ŵanalume panji ŵanakazi pera na kugona vinyama. (Leviticus 18:3, 6, 21-24) Vinthu viheni ivi vikazara nthena cifukwa ca visopa. Nakuti ivyo vikacitikanga pa tempele vikakhuŵilizganga ŵanthu kucita uzaghali. Ndipo pa kusopa Baala na Moleki ŵakawochanga ŵana kuŵa sembe.

Yehova wakawonanga ivyo vikacitikanga mu Kenani. Wati wawona viheni ivyo Ŵakenani ŵakacitanga, wakati: “Caru naco cafipiskika, kwa cifukwa ici nkhucilanga ndipo caru cikuwukura ŵanthu ŵake.” (Leviticus 18:25) Kasi ‘cilango’ ici cikaŵa cakuti wuli? Ŵaisrayeli ŵakalayizgika kuti: “Yehova Ciuta winu tiwawuskepo mafuko agho gha ŵanthu panthazi zinu pacokopacoko.” (Duteronome 7:22) Nakuti Yehova wakalayizga Abrahamu kuti caru ici wacipelekenge ku mphapu yake. Ndipo Baibolo likuti: “Ciuta . . . wangateta cara.”—Tito 1:2; Genesis 12:7.

Yehova wakalanguraso kuti mitundu yinyake yiparanyikirethu mu caru ici. (Duteronome 7:1, 2) Pakuŵa “Mweruzgi wa caru cose,” wakasanda mitima  yose ya ŵanthu ndipo wakawona kuti viheni vikagandilira mu mitima yawo. (Genesis 18:25; 1 Midauko 28:9) Kasi Rahabi wakajipulikanga wuli kukhala mu tawuni iyo yikaŵa pafupi kuparanyika? Rahabi wakwenera kuti wakakhwaskika comene na ivyo wakapulika vyakukhwaskana na Ŵaisrayeli. Wakapulika kuti Ciuta wakaŵaponoska ku wuzga mu caru ca Eguputo na kuthereska ŵasilikari ŵawo, awo pa nyengo iyo ŵakaŵa ŵankhongono comene pa caru cose. Kweni pa nyengo iyi, Ŵaisrayeli ŵakaŵa pafupi kuwukira msumba wa Yeriko. Ndipouli, ŵanthu ŵa mu tawuni iyi ŵakalutilira kucita viheni. Tingapulikiska cifukwa ico Baibolo likuyowoyera kuti ŵanthu ŵa mu Kenani ‘ŵakaŵa ŵambura kupulikira.’—Ŵahebere 11:31.

Kweni Rahabi wakapambananga na ŵanthu aŵa. Kwa vilimika vinandi, Rahabi wakwenera kuti wakaghanaghanirangapo pa ivyo wakapulika vyakukhwaskana na Ŵaisrayeli kweniso Ciuta wawo, Yehova. Ciuta waunenesko uyu, wakaŵa wakupambana comene na ŵaciuta ŵa mu Kenani. Iyo wakalwera ŵanthu ŵake m’malo mwa kuŵayuzga. Nakuti wakaŵakhuŵilizganga kuti ŵaŵenge na nkharo ziwemi. Ŵanthu ŵa ku Kenani ŵakawonanga ŵanakazi kuti ŵali kulengeka na cilato cakuti ŵagonanenge waka na ŵanalume. Ŵakaŵaguranga, kuŵaguliska, na kuŵayuyura pakusopa kwawo kwaukazuzi. Kweni Ciuta wakaŵawonanga nthena yayi. Rahabi wakwenera kuti wakaŵafipira mtima ŵanthu ŵakwawo wati wapulika kuti Ŵaisrayeli ŵajintha mahema kusirya kwa mlonga wa Yorodani, kunozgekera kuwukira tawuni ya Yeriko. Kasi Yehova wakawonamo viwemi mwa Rahabi?

Ŵanthu ŵa nga ni Rahabi ŵalipo ŵanandi mazuŵa ghano. Ŵakucita vinthu vyaunyankhasi ndipo ŵakujiwona kuti mbambura nchito. Kweni ŵakuwona kuti palije ico ŵangacita kuti ŵasange wovwiri. Nkhani ya Rahabi njakukhozga, cifukwa yikutikumbuska kuti waliyose ngwakuzirwa kwa Ciuta. Nangauli tingajiwona kuti ndise ŵambura nchito, kweni Ciuta “wali kutali cara na waliyose wa ise.” (Milimo 17:27) Iyo wali pafupi na wose awo ŵakumugomezga ndipo ngwakunozgeka kuŵawovwira. Kasi Rahabi wakaŵa na cigomezgo mwa Ciuta?

Zuŵa linyake pambere Ŵaisrayeli ŵandambe kuzingilira tawuni ya Yeriko, ŵanthu ŵaŵiri ŵacilendo ŵakiza pa nyumba ya Rahabi. Ŵanthu aŵa ŵakaghanaghananga kuti ŵangajumpha mu tawuni iyi kwambura kumanyikwa. Kweni cifukwa ca wofi, ŵanthu mu tawuni iyi ŵakaŵa maso na mphaci za ku Israyeli. Rahabi wakwenera kuti wakaŵamanya luŵiro ŵanthu aŵa. Wakaŵamanya cifukwa cakuti ŵakaŵa ŵacilendo yayi, kweni cifukwa cakuti ŵakakhumbanga waka malo ghakugona kwambura kucita nayo uzaghali.

Ŵanthu ŵaŵiri aŵa zikaŵa mphaci zakufuma ku Israyeli. Joshua mulongozgi wawo wakaŵatuma kuti ŵakawone umo caru ici ciliri, kuti ŵamanye usange nchankhongono panji yayi. Ici cikaŵa caru cakwamba ca Ŵakenani ico Ŵaisrayeli ŵakeneranga kupoka, mutepanji ndico cikaŵa cankhongono comene pa vyose. Ntheura Joshua wakakhumbanga kumanya umo vinthu vingakaŵira pakupoka  tawuni iyi. Mphaci izi zikwenera kuti zikasankhira dala kuluta ku nyumba kwa Rahabi. Ku malo agha ŵanthu ŵacilendo ŵangalutako kwambura waliyose kumanya. Panji mphaci izi zikaghanaghananga kuti pakudumbiskana nayo Rahabi, zingakapulikako vinandi vyakukhwaskana na tawuni iyi.

Baibolo likuti Rahabi “wapokelera makora mathenga” agha. (Yakobe 2:25) Wakaŵatolera ku nyumba kwake na kukhala nawo, nangauli wakaŵamanyanga yayi nesi kumanya ivyo ŵakapukwa. Panji wakaghanaghananga kuti wangasambira vinandi vya Yehova.

Kweni mwamabuci kukiza mathenga kufuma kwa themba la mu Yeriko. Vikapulikikwa kuti mphaci za ku Israyeli zafikira ku nyumba ya Rahabi. Kasi Rahabi wakacita wuli? Umoyo wake na wa ŵamunyumba yake ukaŵa pangozi cifukwa ca kuvikilira ŵalendo aŵa. Ŵanthu ŵa mu Yeriko mphanyi ŵakamukoma pamoza na ŵalendo. Nakuti pa nyengo iyi Rahabi wakwenera kuti wakaŵamanya makora ŵanthu aŵa. Usange Rahabi wakamanya kuti Yehova ni Ciuta wankhongono kuluska ciuta wawo, ipo iyi yikaŵa nyengo yakuti walongore kuti wali ku cigaŵa ca Yehova.

Rahabi wakaŵa na nyengo yicoko comene kuti waghanaghanirepo, kweni wakacita mwamahara. Wakabisa mphaci izi ku mtenje wa nyumba yake. Pamasinda wakaphalira awo ŵakatumika na themba kuti: “Enya, ŵanalume ŵakiza kwa ine kweni ntha nkhumanya uko ŵafumira; ndipo kukati pa nyengo yakujara cipata, kwati kwafipa, ŵakafuma; ndipo kwenekuko ŵaya ntha nkhumanyako; ŵalondezgani luŵiro, mutimuŵasange.” (Joshua 2:4, 5) Jitorani kuti mukumuwona Rahabi wakulaŵiska ŵanthu ŵakuzirwa ŵakufuma kwa themba aŵa. Kasi wakawopa kuti panji ŵamumanyenge kuti wali na wofi cifukwa ca ivyo wacita?

Pulani yake yikawovwira. Mwaluŵiro ŵanthu aŵa ŵakacimbilira ku Yorodani, ku malo ghakwambukirako uko maji ghakaŵa ghacoko. (Joshua 2:7) Rahabi wakwenera kuti mtima ukakhazikika ŵanthu aŵa ŵati ŵaluta. Mwanthowa yipusu iyi Rahabi wakapusika ŵanalume ŵankhaza awo cikaŵa cambura kwenelera kuŵaphalira unenesko. Ntheura wakaponoska ŵateŵeti ŵa Yehova ŵambura mulandu.

Mwaluŵiro, Rahabi wakalutaso ku mphaci izi na kuziphalira ivyo wacita. Wakavumburaso fundo yakuzirwa comene yakuti: Ŵanthu wose mu caru ici ŵakathika lusoko. Mphaci izi zikwenera kuti zikakondwa comene kupulika fundo iyi. Ŵanthu ŵaheni ŵa ku Kenani aŵa, ŵakawopanga Yehova Ciuta wa Israyeli cifukwa ca nkhongono izo wali nazo. Rahabi wakazunuraso cinthu ico nchakuzirwa comene kwa tose. Iyo wakati: “Yehova Ciuta winu ndiye Ciuta wa mtambo kucanya na wa caru capasi.”  (Joshua 2:11) Ivyo wakapulika vyakukhwaskana na Yehova vikamovwira kuti wamanye vyose ivi. Wakawona kuti nchakuzirwa kuŵika cigomezgo mwa Ciuta wa Israyeli.

Rahabi wakakayikanga yayi kuti Yehova wawovwirenge Ŵaisrayeli kuti ŵatonde. Ntheura wakapempha kuti ŵamucitire lusungu pamoza na ŵamumbumba yake. Mphaci izi zikazomera pempho lake, ndipo zikamuphalira kuti wasunge cisisi. Zikatiso waŵike cingwe ciswesi pa windo la nyumba yake kuti ŵasilikari Ŵaisrayeli ŵazakamuvikilire pamoza na ŵamumbumba yake.—Joshua 2:12-14, 18.

Kwa Rahabi tikusambirako fundo yakuzirwa comene pa nkhani ya cipulikano. Nga umo Baibolo likuyowoyera, “cipulikano cikwiza para cinthu capulikikwa.” (Ŵaroma 10:17) Mwakuyana waka, Rahabi wakapulika kuti Yehova ni Ciuta waurunji na wankhongono, ntheura wakaŵa na cipulikano mwa iyo. Mazuŵa ghano tikumanya vinthu vinandi vyakukhwaskana na Yehova. Kasi ticitengepo kanthu pa ivyo tikusambira mu Baibolo kuti timumanye makora na kuŵika cigomezgo cithu mwa iyo?

Mwakulongozgeka na Rahabi, mphaci ziŵiri izi zikafumira pa windo, ndipo zikakhilira pa cingwe na kucimbilira ku mapiri. Ku malo agha kukaŵa mphanji zinandi zakuti ŵangabisamamo mpaka vinthu viŵe makora mwakuti ŵawelere ku misasa ya Ŵaisrayeli na kukaphara umo ŵendera.

Pamasinda ŵanthu ŵa ku Yeriko ŵakwenera kuti ŵakatenthema comene kupulika kuti Yehova wayimiska maji gha mlonga wa Yorodani, na kovwira Ŵaisrayeli kwambuka pa malo ghakomira. (Joshua 3:14-17) Kweni nkhani iyi yikakhozga comene cipulikano ca Rahabi pa nkhani ya kugomezga Yehova.

Pamasinda Ŵaisrayeli ŵakamba kuzingilira tawuni iyi. Ndipo ŵakazingilira kwa mazuŵa 6, zuŵa lililose ŵakazingiliranga kamoza. Kweni pa zuŵa la nambara 7 ŵakasintha. Nga umo talongosolera kukwambilira kwa nkhani iyi, ŵakazingiliranga mulenji uliwose. Kweni pa zuŵa ili, m’malo mwakuzingilira kamoza ŵakazingilira mwakuwerezgawerezga. (Joshua 6:15) Kasi pa nyengo iyi Ŵaisrayeli ŵakacitanga vici?

Pa zuŵa laumaliro ili ŵati ŵazingilira kanambara 7, ŵasilikari ŵakayima. Ŵakaleka kulizga mbata ndipo kukaŵa waka zii! Ŵanthu mu tawuni iyi ŵakwenera kuti ŵakasungunuka na wofi. Pamasinda Joshua wakalangura kuti ŵacemerezge. Ntheura ŵakacemerezga comene. Ŵalinda awo ŵakakhalanga pacanya pa malinga gha Yeriko ŵakwenera kuti ŵakazizwa na ivyo Ŵaisrayeli ŵakacitanga. Panji ŵakaghanaghananga kuti ŵakulira waka. Kweni nyengo yicoko waka ŵakamanya ico cikacitikanga. Viliŵa vyakukhora vikamba kusunkhunyika na kusweka. Ndipo paumaliro vikalindimuka. Cuvu cati camara, ciliŵa ca nyumba ya Rahabi cikamba kuwoneka. Nyumba yake yekha ndiyo yikapona cifukwa wakaŵa na cipulikano mwa Ciuta. Wakwenera kuti wakakondwa comene kuwona umo Yehova wakamuponoskera pamoza na ŵamumbumba yake. *—Joshua 6:10, 16, 20, 21.

Ŵaisrayeli nawo ŵakamucindikanga Rahabi cifukwa ca cipulikano cake. Ŵati ŵawona kuti nyumba yake yekha ndiyo yapona, ŵakamanya kuti Yehova wakaŵa nayo. Mwanakazi uyu pamoza na ŵamumbumba yake ŵakapona apo tawuni iyi yikaparanyikanga. Ivi vyati vyajumphapo, Rahabi wakazomerezgeka kuzenga pafupi na Ŵaisrayeli. Pamasinda, wakatengwa kwa Muyuda munyake zina lake Salimoni. Mwana wawo Bowazi wakaŵa na cipulikano cakukhora. Ndipo Bowazi wakatora Rute mwanakazi wa ku Moabu. * (Ruth 4:13, 22) Pamasinda, Themba Davide kweniso Yesu Khristu ŵakafuma mu mzere wake.—Joshua 6:22-25; Mateyu 1:5, 6, 16.

Nkhani ya Rahabi iyi yikulongora kuti munthu waliyose ngwakuzirwa kwa Yehova. Tose wakutiwona na kusanda mitima yithu, ndipo wakukondwa para wasanga kuti tili na cipulikano nga umo vikaŵira na Rahabi. Cipulikano ndico cikamutuma Rahabi kuti wacitepo kanthu. Ndipo Baibolo likuti: “Wakapimika murunji na milimo.” (Yakobe 2:25) Cingaŵa camahara comene usange nase tingaŵa na cipulikano nga ndiyo.