Kanandi sankho likuchitika chifukwa chakuleka kumanya unenesko. Wonani viyelezgero vyakulondezgapo ivi:

• Ŵanthu ŵanyake awo ŵakulemba ntchito ŵanyawo ŵakugomezga fundo yakubudika yakuti ŵanakazi mbakwenelera yayi kugwira ntchito izo zikukhumbikwa luso lwapadera, nkhongono panji kuti munthu waghanaghanenge chomene.

• Ku Europe, Ŵayuda ŵakaŵapusikizgira kuti ndiwo ŵakathira poyizoni mu visimi na kuthandazga matenda. Mu nyengo iyo chipani cha Nazi chikawusanga, Ŵayuda ŵakaŵapusikizgiraso. Kweni apa sono ŵakati ndiwo ŵakapangiskanga kuti chuma cha Germany chinjire pasi. Vyose ivi vikapangiska kuti Ŵayuda ŵasuzgike chomene chifukwa cha sankho, ndipo m’paka lero sankho ili lichalipo.

• Ŵanthu ŵanandi ŵakugomezga fundo yakubudika yakuti ŵanthu ŵakupendera ŵakuŵa ŵachitima panji ŵakali.

Ŵanthu awo ŵakugomezga vinthu vyanthena ivi, ŵangapeleka viyelezgero panji ukaboni uwo ungawoneka nga ukukhozgera ivyo ŵakugomezga. Ndipo ŵakughanaghana kuti waliyose uyo wakukolerana yayi na fundo izi, ndikuti ni muburu.

“Munthu wambura kumanya vinthu ni muwemi yayi.”—ZINTHARIKA 19:2.

Kasi fundo iyi yikung’anamurachi? Tingasankha uheni usange tindamanye unenesko weneko. Usange tikugomezga vinthu vyambura ukaboni m’malo mwa kugomezga unenesko, tingeruzga uheni ŵanthu.

Usange tamanya unenesko wakukhwaskana na gulu linyake la ŵanthu, tilekenge kugomezga vinthu vyautesi ivyo ŵanthu ŵanyake ŵakuyowoya vyakukhwaskana na iwo. Ndipo para tamanya kuti viheni ivyo ŵanthu ŵakayowoyanga vyakukhwaskana na iwo ni vyautesi, mbwenu tilekenge kugomezga bweka ivyo ŵanthu ŵakuyowoya.

• Ŵanthu ŵangayowoya kuti ŵanthu ŵa mtundu unyake ŵali na nkharo yiheni. Kweni manyani kuti ni waliyose yayi mu gulu ilo uyo wangaŵa na nkharo yiheni.

• Manyani kuti ni vyose yayi ivyo mungamanya vyakukhwaskana na ŵanji.

• Yezgani kumanya uko mungasanga nadi unenesko wakukhwaskana na ŵanthu awo.