E ‵KESE EILOA A TINO I AUALA E UKE—TATOU E TUSITUSI, E PĒNI, E FAITE MEA, KAE E MAFAU‵FAU FOKI TATOU KI FESILI TĀUA I TE OLAGA: Kaia ne isi ei se iunivesi? Ne māfua mai pefea tatou? Se a te aoga i te olaga? Ne a mea ka ‵tupu i aso mai mua?

A nisi tino ne seki fia ‵saga atu ki vaegā fesili penei, me e mafau‵fau me ko tō ‵mafa ke maua aka a tali ki ei. A nisi e fai mai me seai se aoga o vaegā fesili penā me i te olaga nei ne māfua mai te talitonuga ko te evolusione. “E seai ne atua, seai ne fuafuaga,” ko pati a te polofesa o tala fakasolopito mo te biology ko William Provine. Ne fakaopoopo mai foki a ia, penei: “E seai se fakavae tonu mō mea tau amioga, seai se tāua o te olaga.”

Kae ko nisi tino e se talia ne latou a te kilokiloga tenei mai luga. E iloa ne latou me i te iunivesi ne faite faka‵lei e auala i tulafono o te natula. E ofo eiloa latou i vaega ‵gali o te faitega mea o te natula, a nisi mea ne taumafai eiloa a tāgata o faka‵pau mo mea kolā e faite ne latou. E fakaasi mai i mau e maua i aso katoa e uiga ki mea fakaofoofogia kae faiga‵ta te lotou faitega me e isi se tino poto ‵ki ne faite ne ia a mea katoa konā, kae e se māfua mai i a latou eiloa.

Ko fakasakosakoga eiloa konei ne mafau‵fau aka ei a tino kolā e sukesuke ki mea tau evolusione ki olotou tulaga. Ke onoono ki fakaakoakoga konei e lua:

TOKITA APO I MEA TAU UAUA KO ALEXEI MARNOV. “A te akoga ne fano au ki ei e akoako i ei a te evolusione mo te akoakoga me seai se Atua,” ko ana pati. “So se tino e talitonu ki te Atua e fai eiloa pelā me se tino sē malamalama.” Kae i te 1990, ne kamata eiloa o ‵fuli ana mafaufauga.

“Ne masani eiloa au o taumafai ke malamalama i fakamatalaga o mea,” ko ana pati, “e aofia i ei te faiai o te tagata. Ne fai eiloa te vaega tenei o te foitino mo fai te ‵toe vaega fakaofoofogia ne faite i te iunivesi kātoa. Kae e mata, ne faite te faiai ke maua i ei te poto mo te atamai kae oti ko mate atu ei? E foliga mai i te mea tenei e pelā fua me seai sena uiga kae sē aoga. Tenā ne mafaufau ifo ei au: ‘Kaia tatou e ‵nofo ei i konei? Se a te aoga o te olaga?’ Mai te mafaufau ‵loto ki ei, ne fakaiku aka ei ne au me e ‵tau eiloa o isi se Mafuaga.”

A te salasala atu ki te fakamoemoega mō te olaga ne takitaki atu ei a Alexei ke sukesuke ki te Tusi Tapu. Fakamuli ifo, a tena avaga, se tokita telā ne fai foki mo tino se talitonu ki te Atua, ne sukesuke foki ki te Tusi Tapu—mai te manatu aka ke faka‵se ne ia a tena avaga! Kae e ui i ei, i te taimi nei, ko fai eiloa a lāua mō tino e tali‵tonu ki te Atua kae malamalama i te fakamoemoega mō tino kolā e fakamatala mai i loto i te Tusi Tapu.

SAIENITISI KI TE AUALA E GA‵LUE I EI A MEA KO. HUABI YIN. A Huabi Yin ne tauloto ne ia a mea e uiga ki te auala e gasue‵sue io me ga‵lue i ei a mea, kae ne fai ne ia mō se fia tausaga. Ne fai ne tou fafine ana sukesukega e uiga ki te plasma. Ne fai a te plasma e pelā me ko te fa o mea (e pelā mo mea i te la) e uke ‵ki eiloa a mea konei i ei ko electrons mo ions.

“I so se taimi e suke‵suke ei matou ki te auala e gasue‵sue ei a mea o te natula,” muna Huabi, “e maua faeloa ne matou te ‵gali o fakatokaga ‵lei ne fai ki mea konei, telā ne iloa aka ei ne au a te ‵gali o tulafono kolā ne fakatoka ke fakagalue ki ei a mea konei. ‘Ne māfua mai pefea a tulafono konei?’ Ne mafaufau eiloa au ki ei. ‘E penā foki loa māfai e fai se kūka i luga i se tamā afi, e ‵tau eiloa o fai mo te fakaeteete ke mo a e ‵to ula a te afi, kae ko oi la ne fakatoka ne ia a tulafono ke fakagalue ki ei te la?” I te gasologa o taimi ne fakaiku aka ne au a te ‵tonu o pati i te kamataga i te Tusi Tapu: ‘I te kamataga ne faite ne te Atua a te lagi mo te lalolagi.’”—Kenese 1:1.

Ne taumafai malosi a saienitisi ke fakamautinoa ke maua ne latou a tali ki fesili konei, e pelā mo te: E galue pefea a sela o te mafaufau? Kae e faite pefea ne te la a te ‵vela mo te mainaga? E pelā mo mea ne maua ne Alexei mo Huabi, me e maua eiloa mai i te Tusi Tapu a tali ki toe fesili tāua “kaia”: Kaia ne faite ei a te iunivesi? Kaia e takitakigina ki tulafono? Kae kaia ne faite ei tatou?

Ne fai mai eiloa te Tusi Tapu e uiga ki te lalolagi, penei: “[A te Atua] ne seki faite fua ne ia ke se aoga, kae ne faite ke ‵nofo i ei a tino.” (Isaia 45:18) Ao, e isi eiloa se fuafuaga a te Atua mō te lalolagi, kae e pela mo te mea ka fakaasi mai i te suā mataupu, a te fuafuaga tenā e isi eiloa sena sokoga ki te ‵tou fakamoemoega mō aso mai mua.