KO OI a Thomas Emlyn, kae se a te mea ne fakamalosi atu ke puke ‵mautakitaki a ia ki te munatonu? Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai i a ia telā e mafai o fesoasoani mai ki a tatou i aso nei?

Ke tali aka a fesili konā, e ‵tau o toe mafaufau tatou ki te fakaotiga o te 17 mo te kamataga o te 18 senitenali i Egelani mo Ailani. Ne maua ne te Lotu Egelani se pulega tai lasi. Ne seki fia‵fia a nisi potukau kese‵kese o te Lotu Poletesano ki akoakoga mo faifaiga masani o te lotu.

Ne fanau mai eiloa a Thomas Emlyn i a Me 27, 1663, i Stamford, Lincolnshire, Egelani i te vaitaimi eiloa tenei. I te taimi ko 19 ei ana tausaga, ne fai atu ei tena lāuga muamua. Fakamuli ifo, ne fai a ia mo fai se faifeau a te fafine telā ne avaga mo se tagata, mai i se kāiga lauiloa, telā ne nofo i Lonitona; kae fakamuli ifo, ne fanatu a ia ki Belfast, i Ailani.

I Belfast, ne aofia eiloa a ia i ofisa ma‵luga i se lotu i paris. I te ‵tekaatuga o taimi, ne tavini atu eiloa a Emlyn e pelā me se faifeau i nai koga kese‵kese, e aofia i ei a Dublin.

I taimi konā, ne sukesuke faka‵lei eiloa a Emlyn ki te Tusi Tapu. Ne fai ne ana sukesukega ke fakalotolotolua a ia ki te Tolutasi, faitalia me ne talitonu muamua a ia ki ei. I te taimi ne sukesuke ei a ia ki tusi Evagelia, ne kamata o talitonu a ia me ne ‵lago atu a mea konā ki tena malamalama fou.

Ne seki fakaasi fakavave atu ne Emlyn a mea ko maua ne ia. Kae ko lavea ne nisi tino i tena lotu ko te Dublin me ko se fakasino sāle atu a ia ki te Tolutasi i ana lāuga. Ona ko te iloa atu me ka se talia faka‵lei ne nisi tino ana mea ne maua, ne tusi mai a ia: “E se mafai o fakamoemoe au ke tumau i toku tulaga tenei, i te taimi e fakaasi atu ei aku kilokiloga.” I a Iuni 1702, ne kinau atu a tino e tokolua ki a ia e uiga loa ki te tapalega ne ia o te Tolutasi mai i ana lāuga. Ne taku ‵tonu atu ne Emlyn me ko se toe talitonu a ia ki ei kae ne fai atu me ka lisaina a ia.

I loto i nai aso, ne tiakina ei ne ia a Dublin, i Ailani, kae fanatu ki Egelani. Kae mai tua o vaiaso e sefulu ne toe foki atu a ia ki Dublin ke fakatoka a nisi mea, mo te fakamoemoega ke fanatu a ia o nofo tumau i Lonitona. I te taimi koi nofo atu ei a ia i konā, mo te fakamoemoega ke fakamalosi aka ne ia ana kilokiloga, ne ‵lomi ne ia a te tusi ko te An Humble Inquiry Into the Scripture-Account of Jesus Christ. I te tusi tenei, ne tuku atu ne ia a fakamaoniga manino mai te Tusi Tapu ki te pogai ne seki mafai ei o fai a Iesu mo fai te Atua Tafasili i te Maluga. Ne fai ne te mea tenei ke kaitaua a tino i te fakapotopotoga mua a Emlyn i Dublin. Ne tusi ki lalo tena fameo kae ne tausi faka‵lei foki.

Ne puke fakapagota a Emlyn kae avatu ki mua o te Fono Fakamasino ko te Queen’s Bench i Dublin i a Iuni 14, 1703. I tena tusi ko te True Narrative of the Proceedings, e fai mai a Emlyn me ne fakaasi atu ne ia a ‵losiga ne fai e uiga ki a ia “mō te tusiga mo te ‵lomiga o se tusi telā e fai penei, ko oti ne fakamaseigina kae fakasalalau atu foki a mea matagā e uiga ki a au, mo nisi mea aka foki. Me e se ‵pau a Iesu Keliso mo te Atua te Tamana.” Ne seki fai faka‵lei te fakamasinoga me ne fai eiloa  te fakaikuga a koi tuai o kamata te fono. Ne ‵nofo atu a faifeau e tokofitu o te Lotu i Ailani i luga i nofoga fakatasi mo famasino. Ne seki talia a Emlyn ke faipati atu o ‵pulu a ia. Ne fai atu a Richard Levins, se lōia lauiloa, ki a Emlyn me ka tele ifo eiloa a ia ki “lalo e pelā me se kuli vao, e aunoa mo se tulafono io me se tafaoga.” I te fakaotiga o te fono, ne fai atu a a Richard Pyne, te Famasino Pule o Ailani ki tino kolā e saga‵saga fakatasi mo ia me moi ne seki olo atu latou ki te faiga o te fakaikuga telā ne fakamoe‵moe ki ei, ko ana “aliki mo faifeau ne ‵nofo atu i konā,” kāti e fakauiga i ei me e ‵tau o fakasala a latou konā.

I te taimi ne fakamasino aka ei a Emlyn me e ‵se, ne fai ei a te lōia o tino ke fakatoese atu a ia. Ne ita fitifiti eiloa a Emlyn. Ne fakasala a ia kae ‵pei ki te falepuipui mō se tausaga e tasi. Ona ko te mea ne seki mafai ne ia o ‵togi atu te sala, ne nofo atu a ia i te falepuipui mō tausaga e lua ke oko ki te taimi ne fakatalitonu atu ei ne se taugasoa ki tino pule ke fakamāmā aka te sala. Ne ‵tala mai a Emlyn i a Iulai 21, 1705. A te masiasi ne logo‵mae a ia i ei ne fakamalosi aka ei tou tagata ke folafola atu ne ia, e pelā mo te mea ne fai atu muamua: “E logo‵mae au mō te mea ne talitonu au me ko te munatonu mo te ‵malu o te Atua.”

Ne fanatu a Emlyn ki Lonitona, telā ne fetaui ei lāua mo William Whiston, ko te suā tino sukesuke ki te Tusi Tapu telā ne seki toe talia ke kau atu ona ko te mea ne ‵lomi ne ia a mea kolā ne mafaufau tou tagata me ko te munatonu i te Tusi Tapu. Ne āva a Whiston ki a Emlyn, telā ne taku ne ia tou tagata ki “te tino muamua kae ko te ‵toe tino tāua ne ‵lago atu ki te ‘lotu kelisiano mua.’”

E pelā eiloa mo William Whiston mo te suā tino poto foki ko Isaac Newton, ne iloa aka ne Emlyn me e se ‵lago atu te Tusi Tapu ki te akoakoga o te Tolutasi, e pelā mo te mea e fakaasi mai i te tusi ko te Athanasian Creed. Ne fakamatala mai tou tagata: “Mai tua o te mafaufau faka‵lei ki ei, mo te sukesuke ki te Tusi Tapu, . . . ne maua ne au a pogai tāua . . . ke ‵fuli taku faka‵tauga, e uiga loa ki te taliaga muamua o kilokiloga e uiga ki te Tolutasi.” Ne fakaiku aka ne ia me i “te Atua mo te Tamana o Iesu Keliso ko te ‵Toe Tino Maluga eiloa.”

Se a te mea ne fai ei ne Emlyn te fakaikuga tenā? Ne maua ne ia a tusi fai‵tau e uke kolā e fakasino atu ki te ‵kese o Iesu mo Tena Tamana. Konei a nai fakaakoakoga (Fakamatalaga a Emlyn e uiga ki tusi fai‵tau kolā e taipa atu i mataimanu ‵kese):

•  Ioane 17:3: “Ne seki fai lele mai eiloa a Iesu me i a ia ko te Atua tokotasi tenā io me ko te Atua, e pelā me ko te Atua tokotasi.” Ko te Tamana fua ne taku ki te “Atua tonu e tokotasi.”

•  Ioane 5:30: “E se fai ne te Tama se mea i tena loto eiloa, kae ko te loto o te Tamana.”

•  Ioane 5:26: “Ne tuku atu tena Ola ne te Tamana.”

•  Efeso 1:3: “E masani o fakasino atu ki a Iesu e pelā me ko te Tama a te Atua, e seai eiloa se koga e fakasino atu ki te Tamana e pelā me ko te Tamana o te Atua, faitalia me ne taku sāle ki te Tamana o te ‵tou Aliki ko Iesu.”

I te otiga ne mafaufau faka‵lei a Emlyn ki fakamaoniga katoa, ne fai mai eiloa a ia mo te loto talitonu: “E seai eiloa se fuaiupu i te Tusi Tapu, telā e fakafoliga mai foki eiloa me i te Tamana, te Tama, mo te Agaga Tapu e fakaasi ‵tonu mai i ei me i a latou e tasi kae ‵pau katoa.”

E tokouke a tino e ‵kalo keatea mai te puke ‵mau ki mea kolā e akoako mai i te Tusi Tapu. Kae ne loto fiafia a Emlyn ke ‵lago katoatoa atu ki te munatonu i te Tusi Tapu. Ne fakasae aka ne ia te fesili tenei, “Kafai e se fakaasi ‵tonu atu ne se tino a toe muna‵tonu tāua, kolā e manino kae lavea faka‵lei atu i te Tusi Tapu, se a la te aoga e ‵tau ei o faitau kae sukesuke ki ei?” Ne seki gutugutulua a Emlyn ki te munatonu.

A te fakaakoakoga ne tuku mai ne Emlyn mo nisi tino e mafai o fakamalosi aka ei tatou me e loto fia‵fia tatou ke ‵lago katoatoa ki te munatonu māfai ko fakamaseigina tatou ona ko ‵tou talitonuga. E mafai o fesili ifo tatou ki a tatou eiloa, ‘Se a te mea e tāua atu—ko te fakaaloalo mo te fakamanuiaga mai i tino io me ko te ‵lago katoatoa atu ki te munatonu i te Muna a te Atua?’