E mata, ka tumau eiloa te Atua i te talia ne ia a tino ke pule kae fakamatakutaku atu ki te olaga o tino i aso mai mua? Ikai, e pelā mo te mea ko oti ne iloa ne tatou, ka gasuesue eiloa a ia ke fakaoko mai te gataga ki fanoanoaga mo puapuaga i te fia o senitenali ko ‵teka atu nei. E manako eiloa a te Mafuaga o tino mo te lalolagi ke iloa ne koe me ko pili mai tena taimi ke gasuesue ei a ia. E fakaasi mai pefea ne ia a te fakamatalaga tāua tenā?

Mafaufau ki te tala fakatusa tenei: Kafai ko faimalaga atu koe i te motoka, kāti e ‵sala mua atu koe ki fakamatalaga i te itaneti, mape, mo fakamatalaga ki te auala ki te koga e fano koe ki ei. Kafai ko lavea ne koe a fakailoga mo koga kolā e fetaui ‵lei mo fakamatalaga konā, ko maua ei ne koe te loto talitonu me ko pili atu ki te koga e fia fano koe ki ei. I se auala tai ‵pau, ko oti ne tuku mai ne te Atua tena Muna, telā e fakamatala mai i ei a mea fakaofoofogia kolā e ‵tupu i te lalolagi kātoa. I te taimi e lavea ei ne tatou a te fakataunuga o fakailoga konā, e momea aka te ‵tou loto tali‵tonu me ko ‵nofo nei tatou i te vaitaimi telā ka iku atu ki te gataga.

E fakamatala mai i te Tusi Tapu me ka oko atu a mea ‵tupu i tala fakasolopito o te lalolagi ki se vaitaimi tu ‵kese kae tāua telā ka fakaoti ki te gataga. Ka lavea atu i te taimi tenā a te fakataunuga o mea kese‵kese i te lalolagi kātoa mo fakanofonofoga kolā e ‵kese mai i so se mea i tala mua o tino. Mafaufau ki nisi mea kolā ne taku mai i te Muna a te Atua.

1. MEA ‵TUPU I TE LALOLAGI KĀTOA E taku mai i te valoaga ne fakamau i te Mataio mataupu e 24 a te fakasologa o mea e ‵tau o ‵tupu i te lalolagi telā e fai mo fai te fakailoga. Ka fakamailoga mai i te fakailoga tenā a “te taimi o te gataga o te olaga tenei” kae ka iku atu ki te “oko mai ei te gataga.” (Fuaiupu e 3, 14) E aofia i te fakailoga tenei a taua ‵lasi, ogegā meakai, mafuie i koga katoa, gasolo aka o amioga solitulafono, gasolo ifo te sē a‵lofa o tino, mo taumafaiga faitogafiti a takitaki lotu ke takitaki ‵se a tino. (Fuaiupu e 6-26) E tonu, ko oti eiloa ne ‵tupu a vaegā mea penei i se auala foliki i te fia o senitenali ko ‵teka atu nei. Kae i te taimi ko pilipili mai ei te gataga, ka ‵tupu eiloa a mea katoa i te vaitaimi e tasi. Ka ‵tupu fakatasi mo nisi fakailoga e tolu kolā e fakailoa mai ke fakaeteete tatou.

2. UIGA O TINO E fai mai te Tusi Tapu me i “aso fakaoti”—te vaitaimi telā e iku atu ki te gataga—ka fakamailoga ki te gasoloakaga o ma‵sei a uiga o tino. E fai‵tau tatou ki ei penei: “Ka a‵lofa fua a tino ki a latou eiloa, ka va‵lea ki tupe, ka fakamata‵mata, ka fia ‵sili, ka muna ma‵sei, ka se faka‵logo ki olotou mātua, ka se loto fakafetai, ka se a‵lofa fakamaoni, ka galo te alofa masani i a latou, ka se lotoma‵lie ki so se feagaiga, ka gutu fatu‵fatu, e seai se loto pulea, e amio fakasaua, e se ma‵nako ki mea ‵lei. e fai togafiti, e ma‵keke olotou ulu, e ‵fonu i te fakamatamata, e va‵lea ki fakafiafiaga i lō te a‵lofa ki te Atua.” (2 Timoteo 3:1-4) E tonu, a te sē āva ki nisi tino e sē se mea fou, kae i “aso fakaoti” ka momea aka eiloa te matagā o te uiga tenā, telā e mafai ei o fai atu me ko “oko mai eiloa a toe taimi faiga‵ta.” Kai lavea aka eiloa ne koe te gasolo aka o matagā a uiga o tino?

3. KO FAKAMASEIGINA TE LALOLAGI E fai mai te Tusi Tapu me ka “fakaseai atu foki [ne te Atua] a latou kolā e fakama‵sei ne latou te lalolagi.” (Fakaasiga 11:18) Ne a auala ne fakamasei ei ne tino a te lalolagi? Ne fakamatala mai i se auala tai ‵pau a te vaitaimi ne ola ei a Noa: “Ka ko tino katoa ne tino amio ma‵sei i mua o te Atua, ka ko te fakasauaga ko salalau ki koga katoa. Ne kilo atu te Atua ki te lalolagi, lavea ne ia me ko fonu i te amio masei.” Tela la, ne fai mai te Atua e uiga ki te lalolagi tenā o tino amio ma‵sei: “Ka ‵ta fakapalele ne au latou.” (Kenese 6:11-13) Kai lavea ne koe a fakamaoniga e uke me ko ‵fonu te lalolagi i fakasauaga? E se gata i ei, ko oti ne oko atu a tino ki se tulaga tāua i tala fakasolopito: Ko mafai nei ne latou o fakamasei te lalolagi mai te fakaseai atu o tino katoa i ei. E maua foki ne latou a meatau. Kae ko oti foki ne fakamasei te lalolagi i te suā auala. A te fakatokaga telā e ‵lago atu ki te ola ‵lei o mea i te lalolagi—te ea e ma‵nava tatou i ei, ko te tamilosaga i manu mo lakau, te moana—e tumau eiloa  te gasolo aka a fakama‵seiga ki ei ona ko faifaiga a tino.

Ke fesili ifo penei, ‘E mata, ko oti ne maua ne tino a te malosi ke fakaseai katoatoa ne latou a latou eiloa, i te ‵tekaatuga o se vaitaimi telā e silia malie atu i te senitenali?’ Kae nei la, ko gasolo aka te lotou malosi tenā i te faitega o meatau ma‵losi mo te fakamaseiga o te natula. A te gasolo vave aka o poto ‵fou, e foliga mai i ei me ko silia atu i te atamai o te tino ke malamalama io me ke pule faka‵lei atu ki ikuga sē ‵lei. Kae e se fakaiku aka ne tino io me e pule atu latou ki te tulaga o te lalolagi i aso mai mua. A koi tuai o fakaseai atu a mea ola katoa i te lalolagi tenei, ka gasuesue eiloa te Atua o fakaseai atu a tino kolā e fakamasei ne latou te lalolagi. Tenā eiloa tena tautoga!

4. TE GALUEGA TALAI I TE LALOLAGI KĀTOA A te suā vaega o te fakailoga o te gataga ko te faiga o se matugā galuega lasi: “Kae ko te tala ‵lei tenei o te Malo ka talai atu ki te lalolagi nofoaki kātoa mo fai se molimau ki atufenua katoa, ko oko mai ei te gataga.” (Mataio 24:14) Ka ‵kese malosi eiloa a te faiga o te galuega talai tenei mai i mea ko oti ne fai ne te ukega o lotu i te fia o senitenali ko ‵teka. I aso fakaoti, ka faka‵mafa atu se fekau tāua, “te tala ‵lei tenei o te Malo.” E mata, e iloa ne koe se potukau fakalotu telā e fakaasi atu ne ia te fekau tāua tenā? Kae kafai foki e isi ne tino kolā e foliga mai me e talai ne latou te vaegā fekau penā, e mata, e fai latou mo fai se potukau i se fenua, io me kai fakasalalau atu ne latou te tala ‵lei tenei ki “te lalolagi nofoaki kātoa mo fai se molimau ki atufenua katoa”?

A te fakatuatusi i te Itaneti ko te www.mt1130.com e fakasino tonu atu ki “te tala ‵lei tenei o te Malo.” E maua eiloa i te fakatuatusi tenā a tusi kolā e fakamatala atu ei a te fekau tenā i ‵gana e silia atu i te 700. E mata, e iloa ne koe a nisi auala kolā e faka‵mafa atu ei a te tala ‵lei o te Malo ki kogā koga e uke i te lalolagi? A koi tuai o fakaaoga a te Itaneti, ko leva ne lauiloa a Molimau a Ieova mō olotou taumafaiga ke fakasalalau atu te tala ‵lei e uiga ki te Malo o te Atua. Talu mai te 1939, e maua eiloa i te ‵kava o lōmiga takitasi o Te Faleleoleo Maluga a pati konei “E Folafola Atu ei te Malo o Ieova.” Ne fakamatala mai i se tusi e uiga ki lotu me i te galuega talai a Molimau a Ieova “toeitiiti ko seai se mea e fakanafagina ki ei ona ko te lauefa mo te uke o mea ne fai i ei.” E faka‵mafa mai i te galuega talai tenei a te tala ‵lei me e se leva nei, “ko oko mai ei te gataga” e auala i mea ka fai ne te Malo o te Atua.

Kai lavea aka eiloa ne koe i tou olaga a fakailoga katoa konei e fa mai te Tusi Tapu kolā e fakamatala mai i te mataupu tenei? Ko oti eiloa ne tuku atu ne te mekesini tenei i te selau tupu tausaga, a fakamatalaga ki ana tino fai‵tau e uiga ki mea ‵tupu i te lalolagi ke fakamaoni aka eiloa ne latou me ko pili atu tatou ki te gataga. E tonu, e se lotoma‵lie ki ei a nisi tino, mai i te fai atu  me i fakamatalaga ‵tonu mo aofaki ne sukesukega fua a se tino tokotasi kae e mafai fua o fulifuli a mea konā. E fai mai foki latou me talu mai te gasolo ki mua o poto ‵fou i te lalolagi kātoa, e foliga mai foki me e gasolo aka o ma‵sei a tulaga i te lalolagi. E tiga eiloa te feitu tenā, e gasolo aka o uke a fakamaoniga, me ko ‵nofo atu nei tatou i te fakaotiga o te vaitaimi tu ‵kese i tala fakasolopito o tino.

E mafau‵fau a nisi tino ‵poto me ko pilipili atu tatou ki ‵fuliga ‵lasi i te lalolagi tenei. E pelā mo te tausaga ko te 2014, ne fakailoa atu ne te Science and Security Board of the Bulletin of the Atomic Scientists ki te Kaunisela Puipui o Malo ‵Soko e uiga ki mea fakama‵taku ‵lasi ki te ola ‵lei o tino. Ne fakamaoni mai penei ne saienitisi konā: “A te onoono faka‵lei ki mea fakama‵taku konei e takitaki atu ei tatou ke fakaiku aka me ko tu atu eiloa i se tulaga maluga a te fakamataku o poto ‵fou ki te ola ‵lei o tino.” E momea aka eiloa te loto tali‵tonu o tino e tokouke me ko oko atu tatou ki se tulaga tāua i tala fakasolopito o te lalolagi. E seai se fakalotolotolua o te kau ‵lomi tusi o te mekesini tenei mo ana tino fai‵tau e tokouke me i te vaitaimi tu ‵kese tenei ko aso fakaoti kae ko pili mai te gataga. Kae i lō te mataku ki aso mai mua, e mafai eiloa o fiafia koe ki mea kolā ka iku mai i ei. Kaia? Me e mafai o sao atu koe i te gataga!