Poku sokolola utila wange, ndi ivaluka oloneke viesanju nda kuatele volupale lumue lutito kombuelo yo Fransa, kuna olonjali viange via kala. Isia yange wa ndi pangela onyeñe, kuenda nda solaile calua oku lupukila vocumbo coloneleho. Kunyamo wo 1966, Olombangi Via Yehova vieyile konjo yetu kuenda via sapela calua la isiange. Vokuenda kuolosãi epanduvali, eye wa linga Ombangi ya Yehova. Ina yange wa kuama ongangu yaye, kuenje nda kulila vepata limue lia sanjuka.

Ovitangi viange via fetika eci tua tiukila ko Espanya, kuna olonjali viange via citiwila. Nda fetika oku yeva evalo lialua vovoko kuenda pokamukumuku. Noke lianyamo avali loku sandiliya olondotolo, tua sanga umue o kuete uloloño woku limbuka uvei wo vakepa. Eye wa popia hati, “wa cilui.” Ina yange wa fetika oku lila. Nda yeva ondaka yokuti, ñuete uvei u tukuiwa hati, “auto-infecção crônica” kuenda “o poliartrite juvenil.” * Ondaka eyi ya nena esumuo lialua vepata. Ndaño okuti kotembo yaco sia kuatele elomboloko liwa omo nda kuata lika ekũi kanyamo, pole, nda limbuka okuti esapulo liaco ka liwako.

Ndotolo wa eca onumbi oco tu ende kosipitali yoku tata omãla. Eci tua pitĩla, poku mola osipitali, nda kuata usumba. Ovihandeleko viaco via tĩlile calua: Olomandele via ndi pema esinga kuenda va ndi walisa uwalo umue sia solele. Nda fetika oku lila loku sokolola hati: ‘Ndi pandikisa ndati lomuenyo waco kulo?’

Omo okuti olonjali viange via ndi longisa oku vumba Yehova, nda likala oku linga ovihilahila vietavo Liokatolika kosipitali. Olomandele ka via kuatele elomboloko lieci sia tavelele oku linga ovina viaco. Nda likutilila ku Yehova oco ka ka ndi yanduluke kuenje nda limbuka ekuatiso liaye ndeli nda tambula kolonjali viange.

Olonjali viange via kuatele elianjo lioku ndi nyũla vo Casapalo. Ovo va ndi nenela alivulu oku tanga oco ndi amameko oku pamisa ekolelo liange. Kosipitali yaco omãla ka va kuatele elianjo lioku kuata  alivulu, pole, olomandele via ecelela okuti ndi kuata Embimbiliya liange lina nda enda oku tanga eteke leteke. Nda enda oku vangulavo lafeko vakuavo catiamẽla kelavoko liange lioku kala otembo ka yi pui palo posi Vocumbo Celau, muna okuti omanu ka va ka vela vali. (Esituluilo 21:3, 4) Ndaño olonjanja vimue nda yeva esumuo kuenda ulika, pole nda limbuka okuti ekolelo liange ku Yehova lia kala oku pama.

Noke yolosãi epandu, olondotolo via ndi tuma konjo. Ndaño sia kayele, pole nda kuata esanju omo lioku tiukila konjo oku sanga olonjali viange. Osimbu asokoluilo a kala oku amamako oku nyoleha, evalo lia fetika oku livokiya. Etimba liange lieya oku hongua calua. Eci nda tẽlisa 14 kanyamo nda papatisiwa, kuenje nda nõlapo oku vumba Isiange wokilu. Pole olonjanja vimue nda enda oku funguila Yehova. Nda likutilila kokuaye hati, “momo lie ci pitila lame? Ndi sakule. Anga hẽ ku lete ongongo yange?”

Sia kuatele esanju vutila wange. Nda sukilile oku tava okuti, lalimue eteke ndi ka kala ciwa. Ka ci tava okuti ndi lisokisa la vakuetu kuhayele kuenda kovina vikuavo. Nda litendele okuti si silivila, kuenda nda siapo oku kuata ukamba la vakuetu. Pole, ndaño lovitangi evi, epata liange kuenda akamba va pandikisa lame. Ndi ivaluka okuti Alicia, una wa kala ukulu wange ci pitahãla 20 kanyamo—weya oku linga ekamba liange—liocili. Eye wa ñuatisa oku yuvula oku sokolola calua kovitangi viange, kuenda wa ndi vetiya oku kapako ovina vakuetu va sukila.

Eci nda kuata 18 kanyamo, ocitangi cange ca livokiya kuenda ka ca lelukile oku enda kolohongele. Omo liaco, “otembo yosi” yoku kala konjo nda enda oku yi pesila koku lilongisa Embimbiliya. Elivulu lia Yovi kuenda Olosamo via ñuatisa oku limbuka okuti, koloneke vilo Yehova o tu kuatisa vali enene konepa yespiritu okuti ketimba ci sule. Olohutililo viange via ñuatisa oku kuata “unene wa piãla” kuenda “ombembua ya Suku, yina ya piãla olondunge viosi.”—2 Va Korindo 4:7; Va Filipoi 4:6, 7.

Eci nda tẽlisa 22 kanyamo, nda fetika oku endela komangu yalola. Nda simĩle okuti omanu va ka ndi sepula calua kuenda va ka ndi tenda ndukãi umue ombeyi endela komangu yalola. Ndaño okuti omangu yalola ya njupa elianjo, pole “ekalo” liaco lia linga esumũlũho. Ekamba liange londuko Isabel lia ndi vetiya oku seteka oku tumbika ocimaho coku talavaya 60 kolowola vosãi kupange woku kunda kumue laye.

Kefetikilo nda sima okuti wa kala oku sewula lame. Pole nda pinga ekuatiso ku Yehova, kuenje lekuatiso liepata liange kuenda akamba, nda ci tẽlisa. Osãi yaco yesanju ka ya tumalẽle calua, kuenda nda tẽla oku yula usumba nda kuatele. Omo liesanju liaco ko 1996 nda li sonehisa kupange wukundi wotembo yosi—okuti ndi talavaya olowola vialua kupange woku kunda. Ya kala onjila yimue ya velapo nda nõla, ukamba wange la Suku wa li vokiya kuenda etimba liange liapamisiwa. Oku talavaya calua kupange woku kunda, ca nyĩha epuluvi lioku sapela lomanu valua catiamẽla kekolelo liange kuenda oku va kuatisa oku linga akamba va Suku.

Kunyamo wo 2001, nda litusula vekãlu kuenda ovolu osi a teka. Osimbu nda kala kosipitali levalo lialua, vutima wange nda likutilila loku popia siti: “A Yehova mange ohenda, ku ka ndi yanduluke!” Noke, ukãi umue wa kala ocipepi lula wange wa ndi pula hati: “Ove hẽ, Umbangi ya Yehova?” Omo okuti sia kuatele ongusu yoku u tambulula, nda kumoha ño kutue. Eye wa popia hati: “Nda kũlĩha ciwa Olombangi Via Yehova, olonjanja viosi nda siata oku tanga alivulu ene.” Olondaka viaye via ndi pamisa calua. Ndaño levalo liange nda eca uvangi watiamẽla ku Yehova. Ca kala esumũluho!

Eci nda mioñoloha naito, nda sanda oku eca uvangi komanu valua. Ina yange wa enda oku ndi sindikila kosipitali, osimbu ovolu ange a kala vonjesu. Eteke leteke, tua enda oku nyula olombei vimue loku vi pula ndomo vi kasi kuenda oku va ĩha alivulu amue. Ka ca lelukile oku linga apasu aco, pole Yehova wa nyĩha ongusu nda sukilile.

Noke lianyamo amue, evalo liange lia livokiya, ca piãla enene eci isiange a fa. Pole nda likolisilako oku  kuata ovisimĩlo via sunguluka. Ndamupi? Olonjanja vialua nda sanda oku kala lakamba vange kuenda va ñuatisa oku siapo oku sokolola calua ocitangi cange. Eci ndi kala lika liange, ndi tanga, ndi lilongisa Embimbiliya, ale ndi kundila vakuetu votelefone.

Nda sandavo oku sanjukila ovina vimue ndeci, ofela oku veta kocipala cange kuenda elemba liwa lioloneleho. Ovina viaco vi nyĩha esunga lioku sanjuka. Oku kuata esanju vutima, ocina cimue ci komõhisa. Eteke limue kupange woku kunda, ekamba liange lina lia kala oku sinda omangu yange yalola, lia talama oco a sonehe onduko yomunu umue wa lekisa onjongole. Omangu ya fetika oku enda lika liayo kuenje nda li veta vekãlo lia kala vombuelo. Kavali ketu tua li tusula vekãlu liaco, eci tua limbuka okuti ka tua li valuile calua, tua fetika oku yola yola.

Kuli ovina vialua si tela oku linga. Ovina viaco, ndi vi tukula okuti olonjongole nda kapela ponele. Olonjanja vialua eci ndi yikula onjanela yovutima wange, ndi sokolola ndu okuti ñasi ale voluali luokaliye Suku a likuminya. (2 Petulu 3:13) Ndi sokolola ndu okuti ndi kuete uhayele, ñasi loku ñuala ñuala kuenda oku kala ciwa komuenyo lesanju. Vutima wange muiya olondaka via Soma Daviti viokuti: “Imba ovaso ku Yehova. Kolisako. Utima wove u kuate utõi.” (Osamo 27:14) Ndaño okuti etimba liange li kasi oku amamako oku hongua, Yehova wa siata oku ndi pamisa. Ñasi oku amamako oku sanga ongusu voku pekengua kuange.