ECI YOSEFE a fuima ofela yatokota, wa yeva elemba liolonelẽho, kuenda oviti vikuavo vi kulila vovava. Eye wa kala oku ambatiwa la vakualomĩlu, poku pita vovimbota vi kasi ocipepi lolui Nilo. Sokolola ulala walume va songuila olongamelo viavo konẽle yolui oco va ende volupale lumue kofeka Yegito okuti vocipikipiki vusenge mua tunda onjila yimue yinene yi palãla. Omo okuti Yosefe wa kala kofeka yikuavo, wa sokolola onjo yavo yi kasi ocipãla okuti, ya enda oku tuñunyiwa lofela yi tunda ko Heverone.

Sokolola ndeci okuti olosima vi kasi oku papalela voviti vieva kuenda via kuyu. Ku Yosefe ka ca lelukile oku kuata elomboloko lieci omanu va kala oku vangula. Citava okuti wa seteka oku sanga oku kuata elomboloko violondaka vimue. Eye wa ponduile oku lilongisa. Momo wa kũlĩhĩle okuti lalimue eteke a ka tiukila vali konjo yavo.

Yosofe citava okuti kotembo yaco wa kuatele eci ci soka​—17 ale 18 kanyamo—​pole wa liyaka locitangi cimue okuti ca komohĩsa akulu. Omo okuti Yosefe wa soliwile calua la isiaye va u vaye vokuatela esepa kuenje va yonguile oku u ponda. Pole ka va ci lingile, va nõlapo oku u landisa. (Efetikilo 37:2, 5, 18-28) Noke lioku linga ungende olosemana vialua, vana vo landa va fetika oku tula utima osimbu va kala oku pitĩla ocipepi lolupale, kuna va lavokaile oku tambula onima omo yoku landisa Yosefe, kuenda ovina vikuavo vi kuete esilivilo. Nye Yosefe a linga oco ka ka yuliwe lesumuo kuenda oku honguisa ekolelo liaye? Koloneke vilo, tu pondola ndati oku pandikisa lekolelo kovitangi vi pondola oku nyõla ekolelo lietu? Tu kuete ovina vialua tu lilongisa kulandu wa Yosefe.

“Yosefe vo wambata, va enda laye ke Egito. Potifara, ukulu wa Fareo, kesongo liakuenje velombe, u Egito, wo landa peka lia va Isameli ava veya laye.” (Efetikilo 39:1) Ulandu Wembimbiliya wa tukuiwa ndeti u tu kuatisa oku limbuka esumuo umãlehe a kuata poku landisiwa onjanja yavali. Eye wa kala ndocina cimue ka ci kuete esilivilo! Citava okuti tu sokolola Yosefe o kasi oku kuama cime caye cokaliye, kelombe liavelapo Kegito, loku pita volokololo va landisa ovina vialua, oku loña konjo yaye yokaliye.

Onjo! Ku Yosefe ka ca lelukile oku tava okuti o kala konjo yaco. Momo, wa kulila vepata limue okuti va kala ovingendeleyi kuenda va kala volombalaka loviunda viavo violomeme. Ulume waco ohuasi londuko Potifara, wa kala vonjo yimue yinene haiyo ya posoka. Vakuaku fẽla ovina via lembikiwa va popia okuti, va Egito kosimbu va solele oku posuisa olonjo viavo lolonelẽho via fina, oviti vi eca ulembo, atala ana okuti mu kulila oloneva, ovikũla, kuenda oviti vikuavo vi kulila vovava. Olonjo vimue via ñualiwile loviumbo violonelẽho, ocimbimbi ci kuete ulembo, olonjanela via lepa mu pita ofela yatalala, olohondo vialua oku kongelamo olohondo vinene vioku lila kuenda olohondo vioku kapa apika.

Anga hẽ Yosefe wa komoha omo liovina viaco via posoka? Citava okuti wa komoha. Pole, citava  okuti wa yeva ongeva omo lioku kala ulika. Kokuaye va Egito va kala ovingendeleyi omo lielimi va enda oku vangula, oku wala kuavo, kuenda ketavo. Ovo va enda oku fendela olosuku viesanda, oku talavaya lumbanda, oku kuatela usumba omanu va fa, kuenda omuenyo noke yoku fa. Ndaño lovina viaco, kua kala ocina cimue ca kuatisa Yosefe oco ka ka yuliwe longeva. Ulandu Wembimbiliya u tu sapuila ndoco: “Yehova wa kala la Yosefe.” (Efetikilo 39:2) Yosefe wa tiamisilile utima ku Suku yaye. Embimbiliya li popia okuti “Yehova o kasi ocipepi la vosi vo vilikiya.” (Osamo 145:18) Ocina cipi cikuavo ca kuatisa Yosefe oku kuata ukamba la Suku yaye?

Yosefe ka tavele oku yuliwa lekambo lielavoko pole, wa fetika oku linga upange waye ndomo ca sukiliwile. Eye wa sumũlũisiwa calua la Yehova kuenje wa soliwa la cime caye cokaliye. Potifara wa limbuka okuti upika waye umalẽhe wa kala oku sumũlũisiwa la Yehova, Suku yomanu va Yosefe kuenda asumulũho aco a nena ekalo liwa ku va Egito. Vokuenda kuotembo, Yosefe weya oku soliwa calua la Potifara kuenje wowiha ocikele coku tata ovina viosi a kuatele.​—Efetikilo 39:3-6.

Yosefe wa sila ongangu yiwa kamalẽhe vosi va kasi oku vumba Suku koloneke vilo. Momo osimbu va kasi kosikola, olonjanja vimue va liyaka lovitangi vimue, kuenje va kala ndovingendeleyi voluali lumue lue yuka umbanda kuenda ekambo lielavoko. Nda o kasi oku liyaka licitangi caco, ivaluka okuti Yehova ka pongolokele. (Tiago 1:17) Eye wa siata oku kuatisa vosi va amamako oku kolela kokuaye kuenda va likolisilako oku linga cosi citava oco vo sanjuise. Eye o va sumũlũisa calua kuenda haico a ka linga love.

Ulandu waco u tu sapuila okuti vokuenda kuotembo, Yosefe wa pamisa ekolelo liaye. Eye weya oku kula kuenje wa linga “osõsi haiye onumbu.” Olondaka evi vi lekisa okuti Yosefe wa kala kohele momo, olonjanja vimue ombanjaile yeposo yi vetiya olonjongole ka via sungulukile.

Yosefe wa kũlĩhĩle esilivilo lioku kala ukuacili, pole ukãi wa Potifara sio. Ulandu waco u lekisa ndoco: “Ukãi wa cime caye wa vanja Yosefe, yu wo peya hati, ‘pekela lame.’” (Efetikilo 39:7) Anga hẽ Yosefe wa tava kepingilo liukãi waco? Embimbiliya ka li lombolola okuti Yosefe poku likala oku tava kocisimĩlo cukãi wa Potifara ci lekisa okuti, ka kuatele oloñeyi viovomalẽhe via siata pokati komanu vosi. Anga hẽ Yosefe wa simĩle okuti cime nda keyile oku kũlĩha ocitangi caco? Eye wa sokolola hẽ okuti o pondola oku kuata ovokuasi poku linga ukahonga lukãi waco?

 Ocili okuti ka tua kũlĩhĩle ovisimĩlo Yosefe a kuatele. Pole tua kũlĩha ciwa ovina via kala vutima waye. Ocina caco tu ci limbukila ketambululo a eca poku popia hati: “Tala, tunde [eci] a ñapa kupange cime cange ka kũlĩhile vali eci ci kasi vonjo. Cosi caye wa ci kundika peka liange. Ndaño ... ka mbelelepo vonjo yilo, eye ka nemẽlele cimue te ove, momo ove wukãi waye. Oco [hẽ] ame ndinga ndati evĩho eli, hã si kuata ekandu ku Suku?” (Efetikilo 39:8, 9) Sokolola umalẽhe o vangula olondaka evi lutõi. Yosefe wa sumuile calua poku limbuka okuti ukãi wa yonguile oku lipekela laye. Momo lie?

Ndomo Yosefe a ci popia, cime caye wo kolelele. Potifara wa kundikile peka lia Yosefe ovina viaye viosi, pole ukãi waye sio. Yosefe nda wa tavele nye nda ca pita lukamba wa kala pokati kaye lacime? Eye wa suvuka ocisimĩlo caco. Pole kua mõleha epongoloko, momo ka yonguile oku lueyela Suku yaye, Yehova. Yosefe wa lilongisa ovina vialua lolonjali viaye ndomo Suku a tenda olohuela kuenda oku kala ukuacili. Yehova wa sokiya olohuela viatete kuenda wa ci linga lonjila yimue ya sunguluka. Ulume lukãi va lulikiwa oco va kaile pamosi, loku linga “etimba limuamue.” (Efetikilo 2:24) Vosi va lueya ocihandeleko caco, va ka sombisiwa la Suku. Ndeci alume va yonguile oku li pekela lukãi wa Avirahama, kukululu ya Yosefe, kuenda ukãi wa Isake, makulu ya Yosefe, va puluka oku pondiwa. (Efetikilo 20:1-3; 26:7-11) Yosefe wa lilongisa ciwa ulandu waco kuenda wa yonguile oku kuama ovina viaco komuenyo waye.

Ukãi wa Potifara ka solele ovina a yeva. Sokolola upika umue o likala oku lipekela laye omo lioku tenda ombanjaile yaco, “ndevĩho”! Pole, ukãi waco wamamako oku u peya. Omo lieposo kuenda epela ukãi waco a kuata, wa sima okuti wa laikele oku vetiya Yosefe oco a pongolole ovisimĩlo viaye. Eye wa lekisa ocituwa cimuamue leci Satana a lekisa poku seteka Yesu. Ndaño okuti ocisimĩlo ca Satana ka ca tẽlisiwile, pole ka liwekelepo oku sanda ‘evelo lia sunguluka.’ (Luka 4:13) Omanu vakuekolelo va sukilavo oku pandikisa kuenda oku tamalãla kayonjo. Ocituwa caco ca kuatisa Yosefe oku pandikisa. Ndaño wa liyaka locitangi caco pole “oloneke viosi” ka pongoluile ocisimĩlo caye. Ulandu waco u lekisa okuti Yosefe “ka tavele.” (Efetikilo 39:10) Pole ukãi wa Potifara wamamako oku u yonja.

Eye wa nõla epuluvi likuavo lioku u yonja eci olonalavayi viosi via kala posamua. Eye wa kũlĩhĩle okuti, Yosefe wa laikele oku iñila vonjo oco a linge upange waye. Eci a iñila, ukãi wo yonja lonjila yimue yikuavo. Kuenje wa kuata vocikutu caye, loku popia hati: “Pekela lame.” Pole Yosefe wa tunda lonjanga. Eci ukãi a limbuka okuti Yosefe o kasi oku tila, wo kuata vuwalo waye kuenje wa siala lawo peka. Pole Yosefe wa tila!​—Efetikilo 39:11, 12.

Tu sukila oku ivaluka elungulo upostolo Paulu a vetiyiwa oku soneha ndoco: “Tili ukahonga!” (1 Va Korindo 6:18) Omo liaco, Yosefe wa sila ongangu yiwa Akristão vosi vocili! Citava okuti ekalo liomuenyo li tu vetiya oku kala lomanu vana ka va sumbilile ovihandeleko via Suku, pole ka ci lombolola okuti tu sukila oku tava kovilinga viavo vĩvi. Omo liaco, eci tu liyaka locitangi cimue ndeci, tu sukila oku tila.

Yosefe wa tala ohali omo a likala oku linga ukahonga. Ukãi wa Potifara wa yonguile oku u fetuluinya. Eye wa ci linga poku kaluka loku vilikiya olonalavayi vikuavo. Kuenje wa vi sapuila hati, Yosefe wa seteka oku u putula pole eci a kaluka, wa tila. Omo liaco, wa seleka ocikutu ca Yosefe toke eci ulume waye a tiuka kupange. Eci Potifara a pitĩla, ukãi wa lombolola uhembi waye loku lekisa okuti, ulume eye o kuete eko omo o nenela ocingendeleyi konjo. Nye Potifara a linga eci a yeva ondaka yaco? Tu tanga ulandu waco ndoco: “Onyeño yaye ya wenguka.” Omo liaco, wa kuata Yosefe, kuenje wo kapa vokayike.​—Efetikilo 39:13-20.

Ka tu kuete ukũlĩhĩso walua u lekisa ndomo olokayike vio Kegito via kala koloneke viaco. Vakuakulembulula ovina via lembikiwa, pocitumãlo caco va sanga ovingululu vi kuete ovimano via pama lolohondo vioku kapa olomandekua. Noke, Yosefe poku lombolola ndomo ocitumãlo caco ca kala, wa tukula ondaka yimue yi lomboloka “ekungu” okuti, ka muli ocinyi kuenda ava va kapiwamo  ka va kuete elavoko. (Efetikilo 40:15) Kelivulu Liosamo ku lekisa okuti Yosefe wa talisiwa ohali, momo “[olomahi] viaye va vi valula lovikumbi.” (Osamo 105:17, 18) Olonjanja vimue va Egito, va enda oku kuta olomandekua lalienge poku tieñela ovoko konyima loku pitisa alienge aco posingo. Yosefe wa talisiwa ohali ndaño ka lingile cimue cĩvi!

Yosefe wa pita locitangi caco vokuenda kuotembo yalua. Ulandu waco u tu sapuila okuti Yosefe “wa kala muẽle vokayike.” Wa kala vocitumãlo caco cĩvi vokuenda kuotembo yalua! * Yosefe ka kũlĩhile nda eteke limue o ka tunda vokayike. Osimbu otembo ya kala oku pita, nye ca kuatisa Yosefe oku yuvula oku yuliwa lesumuo ale oku pua elavoko?

Ulandu waco wamisako loku popia ndoco: “Yehova wa kala la Yosefe, [kuenda] wo kuatisa locisola caye ka ci pongoloka.” (Efetikilo 39:21) Ovimano vio kayike, alienge kuenda owelema, ka vi tateka Yehova oku lekisa ocisola kafendeli vaye vakuekolelo. (Va Roma 8:38, 39) Citava okuti tu sokolola Yosefe poku likutilila loku situlula esumuo liaye ku Isiaye wokilu kuenda oku tambula ombembua yovutima yi tunda ku ‘Suku ukuakulembeleka kovina viosi.’ (2 Va Korindo 1:3, 4; Va Filipoi 4:6, 7) Nye Yehova a lingila Yosefe? Ulandu waco u lekisa okuti eye wa kala la Yosefe, wo kuatisa “kuenje kalei kokayike wo sola.”

Vosi va kala vokayike va enda oku tambula ocikele coku linga upange umue, kuenda Yosefe wa likolisilako oku tẽlisa ovikele viaye kuenje Yehova wo sumũlũisa. Eye wamamako oku tẽlisa upange wosi va enda oku wiha kuenda ovitangi viaye wa vi eca peka lia Yehova. Lesumũlũho lia Yehova, Yosefe wa fetika oku koleliwa kuenda oku sumbiwa vali, ndeci a kala konjo ya Potifara. Tu tanga ulandu waco ndoco: “Kalei kokayike wa kundika peka lia Yosefe olomandekua viosi viovokayike; kuenje cosi va lingainga eye wa ci lingisa. Kalei kokayike ka vanjele vali cimue ca kala peka lia Yosefe, omo Yehova wa kala laye kuenje cosi a linga, Yehova wa ci sumũlũisa.” (Efetikilo 39:22, 23) Yosefe wa lembelekiwa calua poku kũlĩha okuti Yehova wa kala oku u tata!

Citava okuti tu liyaka lovitangi omo liapongoloko omuenyo kuenje tu sumua, pole tu pondola oku kuatisiwa lekolelo Yosefe a lekisa. Nda tu likolisila oku amẽla ku Yehova poku likutilila, oku pokola kolonumbi viaye loku linga eci ca sunguluka kovaso aye, o ka tu sumũlũisa. Omo liaco, Yehova wa sumũlũisa Yosefe, ndomo ci ka lekisiwa vovipama vi ka sandekiwa kovaso yoloneke.