Ndi Ngani Ni Tshi Fanela U Ṱolisisa Bivhili?
Naa ni a vhala Bivhili? A hu na bugu na nthihi kha ḓivhazwakale ye ya vhuya ya phaḓaladzwa u fana na Bivhili. Vhathu vha mvelele dzoṱhe vha wana mulaedza wayo u tshi khuthadza na u ṋea fulufhelo nahone nyeletshedzo yayo i tshi shuma vhutshiloni ha ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe. Fhedzi hu na vhathu vhanzhi ṋamusi vhane vha sa ḓivhe zwinzhi nga ha Bivhili. Hu sa londwi uri ni muthu ane a dzhena kereke kana hai, khamusi ni a ṱoḓa u ḓivha zwo engedzeaho nga hayo. Heyi bugwana yo itelwa u ni ṋea nḓivho ya mutheo ine ya wanala Bivhilini.
NI SA athu thoma u vhala Bivhili, zwi ḓo vha zwavhuḓi uri ni ḓivhe mbuno dzi si gathi nga ha yeneyi bugu. Samusi i tshi dovha ya ḓivhiwa sa Maṅwalo Makhethwa, Bivhili yo itwa nga bugu kana zwipiḓa zwa 66, u thoma kha Genesi u swika kha Ndzumbululo, kana Apocalypse.
Bivhili yo ṅwalwa nga nnyi? Yeneyi ndi mbudziso ine ya vusa dzangalelo. Mbuno ndi ya uri Maṅwalo o ṅwalwa nga vhanna vha ṱoḓaho u vha 40 miṅwahani i ṱoḓaho u vha 1600. Zwi takadzaho ndi uri vhenevho vhanna a vho ngo amba uri ndi vhone vhaṅwali vha Bivhili. Muṅwe wa vhenevho vhaṅwali o ri: “Maṅwalo oṱhe, ma-hevhedzwa-nga-Mudzimu.” (2 Timotheo 3:16) Muṅwe muṅwali o dovha a ri: “Kha nṋe hu amba muya wa Yehova. Lulimi lwanga lu na fhungo ḽawe.” (2 Samuele 23:2) Vhaṅwali vho amba uri Yehova Mudzimu, Muvhusi Muhulwane wa fhethu hoṱhe ndi ene Muṅwali wa Bivhili. Vhaṅwali vho amba uri Mudzimu u ṱoḓa vhathu vha tshi mu ḓivha.
Hu na tshiṅwe tshithu tsha ndeme tshine tsha ṱoḓea u itela u pfesesa Bivhili. Maṅwalo a na mulaedza muthihi fhedzi: u tea ha Mudzimu u vhusa vhathu a tshi shumisa Muvhuso wawe wa ṱaḓulu. Kha masiaṱari a tevhelaho, ni ḓo vhona wonoyu mulaedza kha ndimana dzoṱhe u bva kha Genesi u swika kha Ndzumbululo.
Ni tshi humbula zwo ambiwaho u thomani, zwino ṱhogomelani mulaedza une wa wanala kha bugu i ḓivheaho nga maanḓa Bivhili.
^ phar. 9 Hu na nḓila dzo fhamba-fhambanaho dza u ṱalusa maḓuvha. Kha yeneyi bugwana, C.E zwi amba “Common Era” (Ḽifhinga ḽo Ḓoweleaho) na B.C.E. zwi amba “Before the Common Era (Nga Phanḓa ha Tshifhinga tsho Ḓoweleaho).” Ni ḓo vhona zwenezwi kha mutevhe wa zwiitea zwa ndeme magumoni a siaṱari.