Zwine Bivhili Ya Amba Zwi Nga Ri Thusa
Bivhili yo no thusa vhathu vha dzimiḽioni kha masia maṋa a tevhelaho.
1. Mbingano
Vhathu vha na mavhonele a sa fani nga ha mbingano na nga ha uri ndi mini zwine zwa ṱoḓea uri mbingano i vhe i takadzaho.
BIVHILI I AMBA URI: “Muṅwe na muṅwe waṋu a fune mufumakadzi wawe samusi a tshi ḓifuna; na mufumakadzi a ṱhonifhe munna wawe nga maanḓa.”—Vhaefesa 5:33.
ZWINE ZWA AMBA ZWONE: Mbingano ndi ndugiselelo i bvaho kha Mudzimu, nga u ralo u a ḓivha zwine zwa ṱoḓea uri vhavhingani vha takale. (Marko 10:6-9) Musi munna na mufumakadzi vha tshi ṱhogomela uri ndi zwifhio zwine mufarisi wavho a zwi takalela nṱhani ha u ṱoḓa u ita zwine zwa takadza vhone vhaṋe, zwi ḓo ita uri vhuvhili havho vha takale. Munna ane a funa mufumakadzi wawe u ḓo zwi sumbedza nga u mu fara zwavhuḓi na u mu ṱhogomela. Nahone mufumakadzi ane a ṱhonifha munna wawe u ḓo mu tikedza na u amba nae nga ṱhonifho.
VHULIVHISI HA BIVHILI VHU A SHUMA: Vho Quang na Vho Thi vhane vha bva ngei Vietnam, vho vha vha sa humbuli uri mbingano yavho i nga vha i takadzaho. Vho Quang vho vha vhe si na vhuthu. Vha ri: “Ndo vha ndi si na ndavha na uri mufumakadzi wanga u ḓipfa hani nahone ndi tshi mu dzhenisela maṱo.” Vho Thi vho vha vha khou ṱoḓa vha tshi ṱalana. Vho Thi vha ri: “Ndo pfa ndi si tsha kona u fhulufhela kana u ṱhonifha mukalaha wanga.”
Nga u ya ha tshifhinga, Vho Quang na Vho Thi vho guda zwine Bivhili ya zwi funza na u guda uri Vhaefesa 5:33 i nga shuma hani kha mbingano yavho. Vho Quang vho ri: “Heyi ndimana yo nthusa u vhona uri ndi tea u vha na vhuthu na u ita uri Thi a pfe a tshi funiwa, ndi mu ṱhogomele, u mu fara zwavhuḓi na u dzhiela nṱha nḓila ine a ḓipfa ngayo. Musi ndi tshi mu fara nga yeneyi nḓila, zwo ita uri a mpfune na u nṱhonifha nga ho engedzeaho.” Nahone Vho Thi vha ri: “Musi ndi tshi shumisa zwe nda zwi guda kha Vhaefesa 5:33 na u ṱhonifha mukalaha wanga, zwi ita uri vha mpfune nga ho engedzeaho, u ntsireledza na u ita uri ndi vhe na mulalo.”
U itela u wana mafhungo o engedzeaho nga ha mbingano, vhalani Fhaṱuwani! No. 2 2018, i re na tshiṱoho tshine tsha ri “Zwithu Zwa 12 Zwi Itaho Uri Muṱa U Takale” kha jw.org.
2. Nḓila Ine Ra Fara Ngayo Vhaṅwe
Kanzhi vhathu a vha fari vhaṅwe zwavhuḓi zwi tshi ya ngauri vha bva kha lushaka lufhio, kha shango ḽifhio, vha kha vhurereli vhufhio, mbonalo yavho kana uri vha funana na vhathu vha mbeu i fanaho na yavho.
BIVHILI I AMBA URI: “Hulisani vhathu vhoṱhe.”—1 Petro 2:17.
ZWINE ZWA AMBA ZWONE: Bivhili a i ri gudisi u vhenga vhathu vha dziṅwe tshaka, vho no bva kha maṅwe mashango kana vhane vha funana nga tsha mbeu i fanaho. Nṱhani hazwo, i ri ṱuṱuwedza uri ri ṱhonifhe vhathu vhoṱhe, hu sa londwi uri ndi vha lushaka lufhio, vha bva kha shango ḽifhio kana uri vho pfuma kana ndi vhashai. (Mishumo 10:34) Naho ri sa tendelani na zwine vhaṅwe vha zwi tenda kana ri sa takaleli nḓila ine vha ḓifara ngayo, ri nga vha sumbedza vhuthu na ṱhonifho.—Mateo 7:12.
VHULIVHISI HA BIVHILI VHU A SHUMA: Daniel o gudiswa u dzhia vhathu vha bvaho Asia sa vhane vha nga vha khombo kha shango ḽa hawe. Zwenezwo zwo ita uri a vhenge muṅwe na muṅwe ane a bva Asia nahone o vha a tshi ita na u vha sema musi a tshi ṱangana navho. U ri: “Ndo vha ndi tshi humbula u nga ndi khou tikedza shango ḽa hashu. Ndo vha ndi sa vhuyi nda humbula uri zwe nda vha ndi tshi khou ita zwo vha zwo khakhea.”
Nga u ya ha tshifhinga, Daniel o guda zwine Bivhili ya zwi funza. U ri: “Ndo tea u shandula nḓila ine nda humbula ngayo. Ndo vha ndi tshi tea u dzhia vhathu nga nḓila ine Mudzimu a vha dzhia ngayo. Mudzimu u ri dzhia ri tshi fana roṱhe hu sa londwi uri ri bva gai.” Daniel u ṱalusa nḓila ine a vho ḓipfa ngayo zwino musi a tshi ṱangana na vhaṅwe vhathu. U ri: “Kanzhi a thi humbuli na uri vha bva ngafhi. Zwino ndi funa vhathu vha mifuda yoṱhe nahone ndi na dzikhonani u mona na shango ḽoṱhe.”
U itela mafhungo o engedzeaho, vhalani Awake! No. 3 2020, i re na tshiṱoho tshine tsha ri “Is There a Cure for Prejudice?” kha jw.org.
3. Tshelede
Vhathu vhanzhi vha tovhola lupfumo u itela uri vha takale na uri vha vhe na vhumatshelo ha khwine.
BIVHILI I AMBA URI: “Vhuṱali vhu a tsireledza vhunga tshelede i tshi tsireledza, fhedzi mbuyelo ya nḓivho ndi heyi: Vhuṱali vhu tsireledza vhutshilo ha muṋe waho.”—Muhuweleli 7:12.
ZWINE ZWA AMBA ZWONE: Ri a ṱoḓa tshelede u itela uri ri tshile, fhedzi i nga si ite uri ri takale kana uri ri vhe na vhumatshelo havhuḓi. (Mirero 18:11; 23:4, 5) Nṱhani hazwo, uri ri wane dakalo ḽa vhukuma na vhumatshelo havhuḓi, ri tea u shumisa vhuṱali ha Mudzimu vhu wanalaho Bivhilini.—1 Timotheo 6:17-19.
VHULIVHISI HA BIVHILI VHU A SHUMA: Vhaṅwe munna vhane vha bva Indonesia vhane vha pfi Vho Cardo, vho vha vho livhisa ṱhogomelo kha u kuvhanganya lupfumo. Vha ri: “Ndo vha ndi na zwithu zwoṱhe zwe vhathu vhanzhi vha vha vha tshi tama u vha nazwo. Ndo vha ndi tshi endela mashango, ndi tshi ḓirengela zwithu zwa vhuphuvhephuvhe, dzigoloi na dzinnḓu.” Fhedzi tshelede yavho a yo ngo ya thambo. Vho Cardo vha ri: “Hu na muthu we a mphura, a dzhia tshelede yanga yoṱhe ye nda i tou i shumela. Ndo fhedza vhutshilo hanga ndi tshi khou tovhola lupfumo, fhedzi nda kulea nungo ngauri ndo fhedzisela ndi si tsheena tshithu nahone ndo pfa ndi si tsheena mushumo.”
Vho Cardo vho thoma u shumisa vhulivhisi vhu re Bivhilini nga ha tshelede. Vho litsha u livhisa ṱhogomelo kha u tovhola lupfumo, vha khetha u tshila vhe si na zwinzhi. Vha ri: “Zwa zwino ndi pfa ndo wana lupfumo lwa vhukuma ngauri ndi na vhushaka havhuḓi na Mudzimu. Ndi vho kona na u dzi bonya vhusiku nahone ndo takala zwa vhukuma.”
U itela u ḓivha zwine Bivhili ya zwi amba nga ha tshelede, vhalani thero ine ya ri “Naa Pfunzo ya Nṱha na Tshelede Zwi Nga Ita Uri Ni Vhe Na Vhumatshelo Havhuḓi?” kha Tshiingamo No. 3 2021, kha jw.org.
4. Zwa Vhudzekani
Vhathu vha na mavhonele o fhamba fhambanaho musi zwi tshi ḓa kha uri ndi zwifhio zwine zwa ṱanganedzea kha mafhungo a zwa vhudzekani.
BIVHILI I AMBA URI: ‘Iledzani u ḓifara luvhi nga zwa vhudzekani. Noṱhe ni lange mivhili yaṋu, uri ni vhe vhakhethwa na vha ṱhonifheaho, ni songo edzisa vha dzitshaka vha sa ḓivhiho Mudzimu, vhane vha langiwa nga nyemulo dza u ita zwa vhudzekani, vha sa fushei.’—1 Vhathesalonika 4:3-5.
ZWINE ZWA AMBA ZWONE: Bivhili i a ri vhetshela mikano ya nḓila ine ra tea u fusha ngayo lutamo lwashu lwa zwa vhudzekani. “U ḓifara luvhi nga zwa vhudzekani” zwi katela vhupombwe, u rengisa muvhili, vhathu vhane vha ita zwa vhudzekani vha songo vhingana, vhathu vhane vha ita zwa vhudzekani vha vha mbeu i fanaho na vhathu vhane vha ita zwa vhudzekani na zwipuka. (1 Vhakorinta 6:9, 10) Zwa vhudzekani ndi tshifhiwa tshe Mudzimu a tshi ṋea munna na mufumakadzi vho vhinganaho fhedzi.—Mirero 5:18, 19.
VHULIVHISI HA BIVHILI VHU A SHUMA: Muṅwe mufumakadzi wa ngei Australia ane a pfi Kylie o ri: “Musi ndi sa athu vhingwa, ndo vha ndi tshi humbula uri arali nda ita zwa vhudzekani, zwi ḓo ita uri ndi pfe ndi tshi funiwa na u ṱhogomelwa. Fhedzi ho itea zwo fhambanaho na zwenezwo. Ndo pfa ndi sa funiwi nahone ndo vhaisala.”
Nga murahu, Kylie o guda na u tevhedza zwine Bivhili ya zwi funza nga ha zwa vhudzekani. O ri: “Ndi vho kona u zwi vhona uri Mudzimu o ri vhetshela milayo u itela u ri tsireledza na uri ri sa pfe vhuṱungu. Zwa zwino ndi vho pfa ndi tshi funiwa na u ṱhogomelwa ngauri ndi khou ita zwithu nga nḓila ya Yehova. U shumisa milayo i re Bivhilini zwo ntsireledza kha makhaulambilu.”
U itela u wana mafhungo o engedzeaho, vhalani thero ine ya ri “Bivhili I Ri Mini Nga Ha U Dzula Noṱhe Ni Songo Vhingana?” kha jw.org.
Musiki washu u a ri thusa u ḓivha uri ndi zwifhio zwo lugaho na zwi songo lugaho. Naho u tevhedza milayo yawe zwi songo leluwa, zwi a ri vhuyedza. Ri nga vha na vhungoho ha uri zwi ḓo ita uri ri dzule ro takala.