Ndi kale madokotela ane a ita muaro a tshi khou ṱoḓa tshithu tshi nambatelaho sa glue tshine tsha nga thusa musi vha tshi ita miaro. Vhunzhi ha glue dzi re hone a dzi shumisei ngomu ha muthu. Dzi na khombo, dzi itisa zwiṅwe-vho dzi tshi oma nahone a dzi nambateli ho ṋukalaho. Vhorasaintsi vho kona u wana nḓila ya u zwi lugisa nga u guda nga ha luḓi lu nambatelaho lwa khumba. *

 Humbulani nga ha hezwi: Musi yeneyi khumba i tshi tshuwiswa nga tshiṅwe tshipuka, i bvisa lwonolu luḓi lune lwa nga nambatedza tshenetsho tshipuka na ṱari ḽo ṋukalaho. Lwonolu luḓi lu tsireledza khumba, fhedzi yone a i nambateli, i vha i tshi kha ḓi kona u peta muvhili wayo.

 Vhaṱoḓisisi vho ṱolisisa luḓi lwa yeneyi khumba, vha wana uri hu na zwinzhi zwi itaho uri lwonolu luḓi lu nambatele vhukuma. Sa tsumbo, lwonolu luḓi lu nambatela nga hu leluwaho nga nṱhani ha dzikhemikhaḽa. Lu a kona u dzhena kha tshithu tshine yeneyi khumba ya nambatela khatsho nahone lu a tatamuwa. Vhaṱoḓisisi vho edzisela luḓi lwa yeneyi khumba vha kona u ita glue i nambatelaho u fhira dzine dza shumiswa zwa zwino kha zwa ngalafho na ine ya kona u nambatedza zwi re nga ngomu ha muthu. Vha amba uri i nambatedza “u fana na nḓila ine ṋama ya nambatelana ngayo na rambo.”

 Vhaḓivhi vha tenda uri yeneyi glue i nga vha tshiṅwe tsha zwithu zwine dokotela ḽine ḽa ita muaro ḽa zwi ṱoḓa na u zwi shumisa. Zwenezwi zwi ḓo ita uri vhathu vha si tsha rungiwa nga murahu ha muaro. I nga shumiswa u nambatedza ṋama i wanalaho hune marambo a ṱangana hone kana u nambatedza zwithu zwa ngalafho muvhilini hune zwa ṱoḓea. Vha tshi ita ndingo vho wana yeneyi glue i tshi kona u vala buli ḽi re mbiluni ya nguluvhe na ḽi re kha tshivhindi tsha mbevha.

 Kanzhi vhorasaintsi vha wana nḓila dza khwine dza u lugisa thaidzo dzi re hone nga u guda kha tsiko. Donald ane a vha mulanguli kha khamphani ye ya ita yeneyi glue o ri: “U tea u ḓivha zwine wa tea u sedza zwone uri u wane mihumbulo miswa na uri u nga shumisa hani zwe wa zwi vhona.”

 Inwi ni zwi vhona hani? Naa luḓi lu nambatelaho lwa khumba lwo sokou bvelela kana lwo tou sikwa?