“Kinahanglan ka makibagay, kay kon diri waray ka magigin sangkay, waray ka kalipay, ngan waray ka kabubuwason. Waray mahinunumdom ha imo ngan mag-uusahan ka la.”​—Carl.

 Sobra ba ito? Bangin. Pero, hihimoon han iba an ngatanan basi la malikayan an resulta nga ginsiring ni Carl. Sugad ba liwat hito an imo hihimoon? Bubuligan ka hini nga artikulo nga makabiling hin mas maopay nga paagi ha pakigsangkay.

•  Kay ano nga naniniguro an mga tawo nga makibagay ha iba?

•  An kinahanglan mo hibaroan

•  An ginsisiring han iba nga batan-on

•   Tungod kay diri nira karuyag nga dumiri ha ira an iba. “Ha social media, nakita ko an mga piktyur han usa nga grupo nga namasyada ngan may mga ginhimo hira pero waray ako ig-upod. Naghinunahuna lugod ako kon ano an sayop ha akon, ngan inabat ko nga nadiri hira ha akon o diri nira karuyag nga makaupod ako.”​—Natalie.

   HUNAHUNAA INI: Inabat mo na ba nga nadiri an iba nga makaupod ka? Ano an imo ginhimo, kon may-ada man, basi maruyagan ka nira?

•   Tungod kay nadiri hira nga magin iba. “Nadiri an akon mga kag-anak nga magkaada ako celfon. Kon may nangangaro han akon number ngan nasiring ako nga waray ko celfon, nasiring hira: ‘Ha? Kay pira na ba an imo edad?’ Kon nasiring ako ha ira nga 13 na ako, nalolooy hira ha akon.”​—Mary.

   HUNAHUNAA INI: Ano nga mga patakaran han imo mga kag-anak an mahimo magin hinungdan nga abaton mo nga naiiba ka? Ano an imo ginbubuhat may kalabotan hito nga patakaran?

•   Tungod kay nadiri hira nga ma-bully. “Ha eskwelahan, nadiri hira hadton iba an panggios, iba an panyakan, o iba an relihiyon. Kon diri ka makibagay, igbu-bully ka nira.”​—Olivia.

   HUNAHUNAA INI: Na-bully ka na ba tungod kay naiiba ka? Ano an imo ginhimo?

•   Tungod kay nadiri hira nga mawad-an hin kasangkayan. “Naniguro ako nga makibagay ha bisan kan kanay. Nagyayakan ako ha paagi nga baga hin diri ako. Natawa ako bisan kon diri man pataraw-an. Naapi pa ngani ako ha iba kon may gintatamay hira, bisan kon maaram ako nga makakasakit ito.”​—Rachel.

   HUNAHUNAA INI: Importante ba para ha imo nga maruyagan ka han iba? Ginbag-o mo ba an imo personalidad basi la maruyagan ka nira?

•   Bangin diri ka lugod maruyagan han iba kon susubaron mo hira. Kay ano? Kay kaurogan na nga naaabat han iba kon nagpapakunokuno ka la. “Mas diri lugod ako naruruyagan han akon mga klasmeyt kon nagpapakunokuno la ako,” siring han 20 anyos nga hi Brian. “Nahibaroan ko nga mas maopay nga ipakita mo kon ano ka gud, kay nasasabtan han mga tawo kon nagpapakunokuno ka la.”

   AN MAS MAOPAY NGA HIMOON: Hunahunaa kon ano an pinakaimportante ha imo. An Biblia nasiring: ‘Siguroha niyo an mas importante nga mga butang.’ (Filipos 1:10) Salit pakianhi an imo kalugaringon, ‘Ano an mas importante​—an karawaton ako han mga tawo nga iba an mga prinsipyo kay ha akon, o an magin totoo ako ha akon kalugaringon?’

   “Waray pulos kon susubaron mo an iba. Mas diri ka lugod maruruyagan han mga tawo, ngan diri ito makakabulig ha imo nga magin mas maopay nga tawo.”​—James.

•   Kon maniniguro ka nga maruyagan han iba, diri mo mahihimo an imo mga karuyag. Bangin himoon mo na la pirme an karuyag han iba basi la maruyagan ka nira. “Hadto, ginhihimo ko an bisan ano basi la maruyagan ako han iba, bisan pa kon madaot an akon reputasyon,” siring han batan-on nga hi Jeremy. “Gintugotan ko nga kontrolon han iba an akon kinabuhi. Nagin puppet ako nira.”

   AN MAS MAOPAY NGA HIMOON: Hibaroi an imo mga prinsipyo ngan magkinabuhi uyon hito, imbes nga magin sugad hin usa nga kamelyon nga nagbuburobag-o hin kolor depende han iya palibot. Salit may maopay nga rason an Biblia ha pagsiring: “Ayaw pagsunod ha damu nga tawo ha pagbuhat hin maraot.”​—Exodo 23:2.

   “Naniguro ako nga maruyagan an tanan nga ira karuyag​—musika, uyag, pamado, salida, ngan make-up . . . Naniguro ako nga magin pariho ha ira. Pag-abat ko, nasabtan nira nga nagpapakunokuno la ako. Napansin nira ito, kay bisan ako nakapansin. Nasubo ako ngan inabat hin kamingaw, ngan baga hin diri ko na kilala an akon kalugaringon. Diri na ngani ako maaram kon ano an akon karuyag o ginhuhunahuna. Nahibaroan ko nga diri ngatanan nga nakikilala mo kaya mo pakibagayan o maruruyag ha imo. Diri karuyag sidngon hito nga diri ka na makikigsangkay ha iba; tagi la hin panahon an imo kalugaringon nga mag-mature.”​—Melinda.

•   Kon maniniguro ka nga maruyagan han iba, mahimo maapektohan an imo panggawi. Nakita ito han batan-on nga hi Chris ha iya patod. “Ginhihimo niya an mga butang nga diri niya ginbubuhat hadto​—sugad han pag-drugs​—basi la makibagay ha iba,” siring ni Chris. “Nagin adik hiya, ngan haros maguba an iya kinabuhi.”

   AN MAS MAOPAY NGA HIMOON: Likayi an mga tawo nga an panyakan ngan buhat nagpapakita nga diri maopay an ira prinsipyo. An Biblia nasiring: “An tawo nga naglalakat upod han mga maaramon magigin maaramon, pero an tawo nga nakikig-upod ha mga lurong maghihikaraot.”​—Proberbios 13:20.

   “Usahay, maopay nga makigsangkay ngan mangalimbasog nga makibagay. Pero diri mo ito angay himoon kon may mabubuhat ka nga maaram ka nga diri tama. An mga tawo nga magigin maopay nga kasangkayan makarawat ha imo kon hin-o ka gud.”​—Melanie.

   Tip: Kon nakikigkilala ngan nakikigsangkay, ayaw la pilia an mga tawo nga pariho ha imo an mga karuyag. Pilia an mga tawo nga pariho ha imo an mga prinsipyo​—ha espirituwal, moral, ngan ha kon ano an husto ngan sayop.