1, 2. An ngatanan nga Kristiano sadang magin interesado ha ano nga anibersaryo, ngan kay ano?

KON nakakabati ka han pulong nga “anibersaryo,” ano an imo nahuhunahuna dayon? Kon inasaw-an ka, bangin mahunahuna mo an anibersaryo han imo kasal. Para naman ha iba, bangin mahunahuna nira an petsa han usa nga makasaysayan nga hitabo nga iginsiselebrar ha bug-os nga nasud, sugad han Independence Day. Pero maaram ka ba kon ano nga anibersaryo an iginsiselebrar ha sulod na hin sobra 3,500 ka tuig?

² Ito nga anibersaryo amo an Paskua. Iginsiselebrar ito tungod han pakatalwas han mga Israelita tikang ha pagkauripon ha Ehipto. Sadang ito magin importante ha imo. Kay ano? Tungod kay may epekto ito ha pipira nga importante nga bahin han imo kinabuhi. Kondi bangin maghunahuna ka, ‘An Paskua selebrasyon han mga Judio, pero Kristiano ako. Kay ano nga sadang ako magin interesado hito?’ Hibabaroan naton an baton hito tikang hinin importante nga mga pulong: “An Kristo nga aton Paskua iginhalad na.” (1 Cor. 5:7) Basi masabtan an kahulogan hini, kinahanglan mahibaro kita mahitungod han Paskua han mga Judio ngan kon ano an kalabotan hito ha sugo nga iginhatag para ha ngatanan nga Kristiano.

3, 4. Ano an nahitabo antes han siyahan nga Paskua?

³ Ha bug-os nga kalibotan, ginatos ka milyon nga diri mga Judio an maaram mahitungod han panhitabo antes han siyahan nga Paskua. Bangin nabasa nira ito ha libro han Biblia nga Eksodo, nabatian ha iba, o nakakita hin pelikula mahitungod hito.

⁴ Han nagin uripon an mga Israelita ha Ehipto ha sulod hin damu ka tuig, ginsugo ni Jehova hi Moises ngan an iya bugto nga hi Aaron nga sidngon hi Paraon nga pagawson an Iya katawohan tikang ha pagkauripon. Kondi iton mapahitas-on nga magmarando han Ehipto waray tumugot  nga palakton an mga Israelita, salit ginhampak ni Jehova an Ehipto hin sunod-sunod nga makangingirhat nga mga peste. Ha kataposan, ginpahinabo han Dios an ikanapulo nga peste diin ginpamatay an mga suhag ha Ehipto, nga tungod hito tumugot hi Paraon nga pagawson an mga Israelita.—Eks. 1:11; 3:9, 10; 5:1, 2; 11:1, 5.

5. Ano an kinahanglan buhaton han mga Israelita antes hira talwason? (Kitaa an retrato ha pahina 17.)

⁵ Pero antes talwason an mga Israelita, kinahanglan anay nira sundon an pipira nga espisipiko nga instruksyon. Katsaringsing adto han 1513 B.C.E., ha bulan han Abib, nga ha urhi gintawag nga Nisan. * Ginsidngan hira han Dios nga ha Nisan 10, magtikang na hira ha pagpangandam para ha usa nga hitabo nga pagbubuhaton katunod han adlaw ha Nisan 14. Kay ano nga ha katunod? Tungod kay ha Judio nga kalendaryo, an usa ka adlaw nagtitikang ha katunod han adlaw ngan natatapos kinabuwasan ha katunod hito. Pag-abot han Nisan 14, an tagsa nga panimalay kinahanglan mag-ihaw hin lalaki nga karnero (o kanding) ngan ipahid an iba nga dugo hito ha mga hamba han purtahan han ira balay. (Eks. 12:3-7, 22, 23) An pamilya mangangaon hin litson nga karnero, tinapay nga waray ipaturubo, ngan pipira nga herba. An anghel han Dios malabay ha Ehipto ngan pamamatayon an mga suhag didto, kondi papanalipdan an masinugtanon nga mga Israelita, ngan tatalwason hira tikang ha pagkauripon.—Eks. 12:8-13, 29-32.

6. Kay ano nga sadang igsaurog han mga Israelita an Paskua kada tuig?

⁶ Kinahanglan hinumdoman han mga Israelita an adlaw nga gintalwas hira han Dios tikang ha Ehipto. Ginsidngan hira han Dios: “Ini nga adlaw magin iyo hinumdoman, ngan titipigan niyo ito nga panagtawo kan Jehova: ha ngatanan nga iyo mga katulinan pagtitipigan ito nga panagtawo pinaagi hin sugo nga waray kataposan.” An selebrasyon ha Nisan 14 susundan hin usa pa nga piyesta nga igsasaurog hin pito ka adlaw. An Nisan 14 amo an aktuwal nga Paskua, pero ini ngatanan nga walo ka adlaw nga piyesta puydi tawagon nga Paskua. (Eks. 12:14-17; Luc. 22:1; Juan 18:28; 19:14) An Paskua usa han mga piyesta, o “mga anibersaryo,” nga iginsugo ha mga Israelita nga igsaurog kada tuig.—2 Kron. 8:13, The Bible in Living English.

7. Ano nga selebrasyon an gintikangan ni Jesus ha iya ultimo nga Paskua?

⁷ Sugad nga mga Judio nga ilarom han Mosaiko nga Balaud, ginsasaurog ni Jesus ngan han iya mga apostol an tinuig nga Paskua. (Mat. 26:17-19) Ha ira ultimo nga pagsaurog hito, gintikangan ni Jesus an usa nga bag-o nga selebrasyon nga ha urhi isasaurog kada tuig han iya mga sumurunod—an Panihapon han Ginoo. Kondi ano nga adlaw nira ito isasaurog?

8. Ano an bangin igpakiana han pipira mahitungod han Paskua ngan han Panihapon han Ginoo?

⁸ Gintikangan ni Jesus an Panihapon han Ginoo katapos gud isaurog an Paskua kaupod han iya mga apostol, salit an Panihapon han Ginoo iginsaurog ha adlaw mismo han Paskua. Pero bangin maobserbaran mo nga diri magkapariho an petsa han pagsaurog han mga Judio han Paskua yana ngan han adlaw han aton pagsaurog han Memoryal han kamatayon ni Kristo. Kay ano? An sugo han Dios ha mga Israelita mahitungod han pagtikang han Paskua mabulig ha aton basi mabaton ini. Katapos magsiring nga “an bug-os nga katirok han mga katiringban ni Israel mag-iihaw” han karnero, espisipiko nga ginsiring ni Moises kon ha ano nga bahin han adlaw han Nisan 14 bubuhaton ito.—Basaha an Eksodo 12:5, 6.

9. Sumala ha Eksodo 12:6, san-o iihawon an karnero han Paskua? (Kitaa liwat an kahon nga “Ano nga Bahin han Adlaw?”)

⁹ Sumala ha Eksodo 12:6, iihawon an karnero “ha kulop.” Ha pipira nga bersyon han Biblia,  upod na an Tanakh han mga Judio, ini nga mga pulong iginhubad nga “ha nagsisirom.” Salit an karnero sadang ihawon katunod han adlaw pero samtang malamrag pa, ha tinikangan nga bahin han Nisan 14.

10. Sumala ha pipira, kakan-o an pangihaw han mga karnero, kondi ano an nabangon nga pakiana?

¹⁰ Paglabay han panahon, gindara han mga Judio an mga karnero ngadto ha templo basi ihawon didto, ngan nagkikinahanglan hin daku nga panahon ha pangihaw hito. Tungod hini, paglabay hin mga siglo, ginhunahuna han pipira nga Judio nga an instruksyon nga mababasa ha Eksodo 12:6 nagtutudlok ha kataposan nga bahin han Nisan 14, ha mga oras butnga han pagtikang han pag-ubos han adlaw (katapos han udto) ngan han katunod han adlaw. Pero kon amo ito an kahimtang, san-o bubuhaton an panihapon ha Paskua? Sumala kan Propesor Jonathan Klawans, ginbubuhat ito ha Nisan 15. Kondi nagsiring hiya nga diri ito direkta nga mababasa ha libro han Biblia nga Eksodo. Nagsiring liwat hiya nga an mga sinurat han mga rabi waray maghisgot kon paonan-o iginsaurog an Paskua antes bungkagon an templo han 70 C.E.

11. (a) Ano an nahitabo kan Jesus ha adlaw han Paskua han 33 C.E.? (b) Kay ano nga an Nisan 15 han 33 C.E. gintawag nga “espesyal” nga Sabbath? (Kitaa an footnote.)

¹¹ Kon sugad, ano nga adlaw iginsaurog an Paskua han 33 C.E.? Bueno, han Nisan 13, samtang nagtitikahirani na an adlaw “diin ighahalad an hayop para ha Paskua,” ginsidngan ni Kristo hira Pedro ngan Juan: “Lakat kamo ngan pag-andam para ha Paskua basi mangaon kita.” (Luc. 22:7, 8) “Pag-abot han oras” para ha panihapon ha Paskua, Huwebes adto, Nisan 14 ha katunod han adlaw, kumaon hi Jesus upod an iya mga apostol. Katapos hito, iya gintikangan an Panihapon han Ginoo. (Luc. 22:14, 15) Hito nga gab-i, gin-aresto ngan ginbista hiya. Iginraysang hiya ha pasakitan nga kahoy han hapit na mag-udto han Nisan 14, ngan pagkakulop namatay hiya. (Juan 19:14) Salit, “an Kristo nga aton Paskua iginhalad” ha adlaw nga gin-ihaw liwat an karnero han Paskua. (1 Cor. 5:7; 11:23; Mat. 26:2) Iginlubong hi Jesus antes pa mag-Nisan 15. *—Leb. 23:5-7; Luc. 23:54.

12, 13. Paonan-o an Israelita nga kabataan nagigin bahin han pagsaurog han Paskua?

¹² Han iginsaurog an siyahan nga Paskua ha Ehipto, ginsugo han Dios an mga Israelita nga isaurog ito kada tuig tubtob “ha waray kataposan.” Kada tuig durante han Paskua, an mga  kabataan nagpapakiana ha ira kag-anak kon kay ano nga ginsasaurog nira ito. (Basaha an Eksodo 12:24-27; Deut. 6:20-23) Salit an Paskua magigin usa nga “hinumdoman” nga bisan an kabataan magpapahimulos tikang hito.—Eks. 12:14.

¹³ Ha sulod hin damu nga henerasyon, gintutdoan han mga Israelita an ira mga anak hin importante nga mga leksyon mahitungod han Paskua. Usa hini an may kalabotan han abilidad ni Jehova ha pagpanalipod ha iya mga magsiringba. An kabataan nahibaro nga hi Jehova buhi ngan totoo nga Dios nga nagmamangno ngan nagpapanalipod ha iya katawohan. Ginpamatud-an niya ini han gintalwas niya an mga suhag han mga Israelita ‘han ginhampak niya an mga Ehiptohanon.’

14. Ano nga mga leksyon mahitungod han Paskua an mahimo igtutdo han mga kag-anak ha ira mga anak?

¹⁴ Diri obligado an Kristiano nga mga kag-anak nga ig-istorya kada tuig ha ira mga anak an mahitungod han Paskua. Kondi, igintututdo mo ba ha imo mga anak an pariho nga leksyon, nga ginpapanalipdan han Dios an iya katawohan? Iginsusumat mo ba nga kombinsido ka gud nga nagpapanalipod pa gihapon hi Jehova ha iya katawohan yana? (Sal. 27:11; Isa. 12:2) Ginbubuhat mo ba ito pinaagi hin makalilipay nga pag-iristorya upod han imo mga anak imbes nga ha makauuyam nga paagi? Pangalimbasog nga maitutdo ito nga mga leksyon basi mabuligan an imo pamilya nga mas sumarig pa gud kan Jehova.

15, 16. Ano an aton mahibabaroan mahitungod kan Jehova tikang ha mga asoy may kalabotan ha Paskua ngan han pagbaya han mga Israelita ha Ehipto?

¹⁵ An usa pa nga importante nga leksyon nga aton mahibabaroan mahitungod han Paskua amo nga hi Jehova diri la nagpapanalipod ha iya katawohan kondi nagtatalwas liwat ha ira. Hunahunaa kon ano an nahiupod han gintalwas ni Jehova an mga Israelita tikang ha Ehipto. Gin-giyahan hira hin harigi nga dampog ngan kalayo. Katapos nakita nira han gintunga ni Jehova an Dagat nga Pula ngan nagin sugad hin mga pader an katubigan ha mga ligid hito, ngan nakaglakat hira ha butnga han mamara nga tuna hito. Han nakatabok na hira, nakita nira han binalik an tubig ngan nalumos an Ehiptohanon nga kasundalohan. Katapos an natalwas nga mga Israelita nagdayaw: “Magkakanta ako kan Jehova . . . An kabayo ngan an iya sumarakay iya iginlabog ngadto ha dagat. Hi Jehova amo an akon kusog . . . ngan hiya nahimo nga akon kaluwasan.”—Eks. 13:14, 21, 22; 15:1, 2; Sal. 136:11-15.

¹⁶ Kon may-ada ka mga anak, ginbubuligan mo ba hira nga sumarig kan Jehova sugad nga Paratalwas? Nakikita ba nira ha imo ito nga pagsarig, kon nakikiistorya ka ha ira o kon naghihimo hin mga desisyon? Puydi niyo paghisgotan durante han iyo Pagsingba han Pamilya kon paonan-o gintalwas ni Jehova an iya katawohan dida ha mga asoy nga mababasa ha Eksodo kapitulo 12-15 sugad man ha Buhat 7:30-36 o Daniel 3:16-18, 26-28. Oo, kita ngatanan, batan-on man o lagas, sadang sumarig nga tatalwason kita ni Jehova ha tidaraon sugad la nga gintalwas niya an iya katawohan ha panahon ni Moises.—Basaha an 1 Tesalonica 1:9, 10.

17, 18. Kay ano nga mas birilhon an dugo ni Jesus kay han dugo han karnero han Paskua?

¹⁷ Diri na iginsasaurog han tinuod nga mga Kristiano an Paskua. Ito nga anibersaryo bahin han Mosaiko nga Balaud ngan diri na kita ilarom hito. (Roma 10:4; Col. 2:13-16) Lugod, iginsasaurog naton an usa nga anibersaryo, an kamatayon han Anak han Dios. Kondi damu an aton mahibabaroan tikang ha pagsaurog han Paskua nga gintikangan ha Ehipto.

¹⁸ An dugo han karnero nga iginpahid ha hamba han mga purtahan nangangahulogan hin katalwasan han kinabuhi. Yana, diri na kita naghahalad ha Dios hin mga hayop, durante man ito han Paskua o ha iba nga adlaw. Kondi may mas birilhon nga halad nga makakatalwas hin kinabuhi ha kadayonan. Hi apostol Pablo nagsurat mahitungod han “kongregasyon han suhag nga an mga ngaran nakasurat didto ha langit.” An “iginwisik nga dugo” ni Jesus amo la an paagi basi magkaada hin kinabuhi nga waray kataposan ha langit an dinihogan nga mga Kristiano. (Heb. 12:23, 24) Tungod liwat hito nga dugo, nagin posible para ha iba nga karnero nga magkaada paglaom nga mabuhi ha waray kataposan dinhi ha tuna. Kinahanglan pirme nira hinumdoman ini nga pasarig: “Pinaagi ha iya nagkaada kita kagawasan kay ginlukat kita pinaagi han iya dugo, oo, napasaylo an aton mga pagtalapas tungod han pagkadaku han diri-matupngan nga pagkabuotan han Dios.”—Efe. 1:7.

19. Paonan-o an paagi han kamatayon ni Jesus nagpaparig-on han aton pagsarig ha mga tagna ha Biblia?

¹⁹ Kon gin-iihaw an karnero para ha panihapon ha Paskua, diri ginbabari han mga Israelita an mga tul-an hito. (Eks. 12:46; Num. 9:11, 12) Kumusta man an mga tul-an han “Kordero han Dios,” hi Jesus, nga iginhatag an iya kinabuhi sugad nga lukat? (Juan 1:29) Iginraysang hiya ha pasakitan nga kahoy ha butnga han duha nga kriminal. Ginsugo ni Pilato an mga Judio nga barion an mga tul-an han iginraysang nga kalalakin-an. Hini nga paagi, mapapadagmit an ira kamatayon, salit makukuha dayon an ira patay nga lawas ha pasakitan nga kahoy antes an Nisan 15, usa nga espesyal nga Sabbath. Ginbari han kasundalohan an mga bitiis han duha nga kriminal, “pero pagdaop nira kan Jesus, waray nira baria an iya mga bitiis kay nakita nira nga patay na hiya.” (Juan 19:31-34) Sugad la nga waray baria an mga tul-an han karnero han Paskua, waray liwat baria an mga tul-an ni Jesus. Salit ini nga karnero “nagpapadagaw” han halad ni Jesus han Nisan 14, 33 C.E. (Heb. 10:1) Gintuman hini an mga pulong ha Salmo 34:20. Sadang ini magparig-on han aton pagsarig ha mga tagna ha Biblia.

20. Ano an usa nga kaibahan han Paskua ngan han Panihapon han Ginoo?

²⁰ Kondi may-ada kaibahan an Paskua ngan an Panihapon han Ginoo. Iginpapakita hini nga an Paskua nga ginsasaurog han mga Judio diri nagpapadagaw han ginsiring ni Kristo nga sadang buhaton han iya mga sumurunod ha paghinumdom han iya kamatayon. Pananglitan, ginkaon han mga Israelita an unod han karnero pero waray nira inoma an dugo hito. Kaiba ito ha iginsugo ni Jesus nga sadang buhaton han iya mga disipulo. Hiya nagsiring nga adton magmamando ha “ginhadian han Dios” kinahanglan kumaon han tinapay ngan uminom han bino sugad nga simbolo han iya unod ngan dugo. Aton hihisgotan an dugang nga detalye hini ha sunod nga artikulo.—Mar. 14:22-25.

21. Kay ano nga sadang mahibaro kita mahitungod han Paskua?

²¹ Pero waray ruhaduha nga an Paskua usa nga importante nga panhitabo ha pakig-upod han Dios ha mga Israelita, ngan nagtututdo ito hin mga leksyon ha tagsa ha aton. Salit bisan kon an Paskua ‘hinumdoman’ para la ha mga Judio, kita nga mga Kristiano sadang mahibaro mahitungod hito ngan sundon an mapulsanon nga mga leksyon hito, tungod kay bahin ito han ‘ngatanan nga Kasuratan nga giniyahan han Dios.’—2 Tim. 3:16.