Buligi an Imo Anak nga Malamposan an Kasubo ha Pagtaguminatay

HA MASURONG nga tindahan hin libro, naaaringit nga ginsinggitan han usa nga nanay an tindera: “Puno hin libro an iyo tindahan pero waray makakabulig ha akon anak!” An nanay namimiling hin giya ha pagbulig ha iya bata pa nga anak nga makarawat an tigda nga pagkamatay hin kapamilya.

Makatadunganon an kabaraka han nanay tungod kay makasurubo gud para ha bata nga mamatayan hin hinigugma. An kabataan nag-uuswag kon gin-aataman han ira pamilya, kondi mahimo kuhaon han kamatayon an usa nga hinigugma nga nagin duok na ha bata. Sugad nga kag-anak, paonan-o mo mabubuligan an imo anak kon may-ada hirani na mamatay o kamamatay pa la?

Syempre, tungod kay namatayan ka, bangin nangangalimbasog ka nga diri madara han imo emosyon; bangin abaton mo an duro nga kasubo ngan ito na la an imo paghinunahunaon. Kondi, diri mo sadang hingalimtan nga nagkikinahanglan an imo anak han imo bulig. “Nababatian han kabataan an pag-iristorya han iba ngan agsob nga diri nira nasasabtan o sayop nga nahahanduraw an impormasyon,” siring han publikasyon nga ginpanaltag han usa nga hospital ha Minnesota, E.U.A. Ito nagdugang: “An kabataan kinahanglan sumatan han tinuod.” Salit, bangin maaramon nga isaysay an tinuod ha imo mga anak ha paagi nga ira masasabtan. Diri masayon ini tungod kay magkaiba-iba gud an kapasidad han kabataan ha pagsabot han nahitatabo.—1 Korinto 13:11.

Kon Paonan-o Isasaysay an Kamatayon

Ha pagsaysay han kamatayon, an pipira nga parasaliksik nasiring nga sadang magin mabinantayon an mga kag-anak ha paggamit han mga pulong sugad han “nakaturog,” “waray na,” o “binaya.” An paggamit hito nga diri iginsasaysay an kahulogan bangin makawurok la ha bata. Tinuod, gin-gamit ni Jesus an pagkaturog ha paghulagway han kamatayon ngan angayan ito. Kondi, hinumdumi nga diri kabataan an iya kaistorya. Dugang pa, iya iginsaysay an termino nga iya gin-gamit. Hiya nagsiring ha iya mga sumurunod: “An aton sangkay nga hi Lasaro nahingaturog.” Pero, bisan kon adulto na an mga disipulo, “hira naghunahuna, nga [hi Jesus] nagyakan ha pagpahuway ha pagkaturog.” Salit, iginpatin-aw niya ito, hiya nagsiring: “Hi Lasaro namatay.” (Juan 11:11-14) Kon nagkinahanglan an mga  adulto hiton matin-aw nga pagsaysay, labi pa gud an aton mga anak!

“Bangin gamiton han kag-anak an diri nakakaalarma nga mga pulong kon nagsasaysay han kamatayon ha iya anak,” siring han mga awtor nga hira Mary Ann Emswiler ngan James P. Emswiler, “kondi ha pagbuhat hito, bangin maipasilsil niya an waray hunahunaa han bata hadto ngan mahimo makahadlok o makadaot ito.” Pananglitan, an pagsumat ha bata nga an namatay nakaturog la mahimo magin hinungdan nga mahadlok hiya pagkaturog ha gab-i kay posible nga diri na hiya magmata. Kon sidngan la an bata nga an namatay “binaya,” bangin abaton niya nga ginsalikway o gin-abandona hiya.

Kon nakikiistorya ha bata may kalabotan ha kamatayon, naobserbahan han damu nga kag-anak nga hinsasabtan dayon han kabataan an simple ngan direkta nga mga pulong kay han diri-matin-aw nga mga ideya o diri-direkta nga mga pulong. (1 Korinto 14:9) Iginrirekomenda han mga parasaliksik nga dasigon mo an imo anak nga magpakiana ngan magsumat han iya ginkakabarak-an. An agsob nga pakiistorya makakabulig ha imo ha pagtadong han iya sayop nga pagsabot ngan tungod hito mahibabaroan mo an iba nga paagi ha pagbulig ha iya.

Masasarigan nga Burabod han Giya

Durante han pagtaguminatay, maglalaom an imo anak han imo giya, bulig, ngan baton ha iya pakiana. Kon sugad, diin ka makakabiling hin masasarigan nga impormasyon mahitungod ha kamatayon? Naobserbahan han damu nga an Biblia masasarigan nga burabod han pagliaw ngan paglaom. Nagtatagana ito han kamatuoran mahitungod han gintikangan han kamatayon, kahimtang han mga patay, ngan han mahitatabo ha ira ha tidaraon. An simple nga kamatuoran nga “an mga patay diri maaram hin bisan ano” makakabulig ha imo anak nga masabtan nga diri nag-aantos an iya namatay na nga hinigugma. (Eklesiastes 9:5) Dugang pa, mababasa ha Biblia an paglaom nga iginhahatag han Dios nga makikita utro an aton namatay nga mga hinigugma ha paraiso nga tuna.—Juan 5:28, 29.

Pinaagi ha paggamit han Baraan nga Kasuratan, mabubuligan mo an imo anak ha paghibaro nga nagtatagana an Biblia hin masasarigan nga giya ngan pagliaw ha ngatanan nga kakurian. Ngan makikita niya nga sugad nga kag-anak, nadepende ka ha Pulong han Dios para ha giya ha importante nga mga panhitabo.—Proberbios 22:6; 2 Timoteo 3:15.

Mga Baton ha Imo mga Pakiana

Ha pagbulig ha imo anak nga malamposan an kasubo tungod ha kamatayi, posible nga makaeksperyensya ka hin mga sitwasyon diin diri ka maaram han imo bubuhaton. Ano an imo hihimoon? a Aton paghisgotan an pipira nga komon nga pakiana nga bangin bumangon.

• Sadang ko ba itago an akon kasubo ha akon anak? Natural la nga karuyag mo panalipdan an imo anak. Kondi sayop ba nga makita niya nga nasusubo ka? Naobserbahan han damu nga kag-anak nga maopay gud nga ipakita an kasubo, hito nga paagi, ira iginpapakita ha ira anak nga normal la an masubo. An pipira nga kag-anak naghihisgot ha ira anak mahitungod han mga tawohan ha Biblia nga dayag nga nagpakita hin kasubo. Pananglitan, nagtuok hi Jesus han mamatay an iya hinigugma nga sangkay nga hi Lasaro. Waray niya itago an iya inaabat.—Juan 11:35.

• Sadang ba tumambong an akon bata pa nga anak ha mga seremonya ha patay ha punerarya o ha sementeryo? Kon matambong an bata, bangin maaramon nga sumatan nga daan hiya han mahitatabo didto pati na an hinungdan kon kay ano nga ginbubuhat ito. Syempre, ha pipira nga kahimtang, bangin magdesisyon an mga kag-anak nga mas maopay kon diri patambungon an ira anak ha ngatanan o ha iba nga bahin han mga  seremonya. An kabataan nga presente ha seremonya ha patay han mga Saksi ni Jehova mahimo magpahimulos ha pahayag nga basado ha Biblia. Dugang pa, an ‘gugma’ nga iginpapakita han mga natambong mahimo makadasig ngan makaliaw bisan ha bata.—Roma 12:10, 15; Juan 13:34, 35.

• Sadang ba ako makiistorya ha akon anak mahitungod han namatay nga hinigugma? An iba nga parasaliksik nasiring nga kon diri ka gud mag-iistorya mahitungod han namatay, mahimo hunahunaon han imo anak nga may-ada ka igintatago o karuyag mo hingalimtan ito nga tawo. An awtor nga hi Julia Rathkey nasiring: “Importante nga buligan an mga anak nga mahibaro nga magkinabuhi upod an handumanan han namatay kondi diri mahadlok hito.” An agsob nga pag-istorya mahitungod han namatay, upod na an pag-unabi han mag-opay nga bahin han iya personalidad ngan kinabuhi, mahimo makabulig ha proseso han pagkarawat han kahimtang. Ginliliaw han Saksi nga mga kag-anak an ira mga anak pinaagi han basado ha Biblia nga paglaom han pagkabanhaw ha paraiso nga tuna diin waray na sakit ngan kamatayon.—Pahayag 21:4.

• Paonan-o ko mabubuligan an akon anak samtang hiya nagtataguminatay? Samtang nagtataguminatay an imo anak, mahimo hiya magkaada hin mga sintomas ha pisikal, bangin hin usa nga balatian. Bangin masina hiya o masakit tungod ha pag-abat hin kawaray-mahihimo ngan kapakyasan. Ayaw kahipausa kon umabat hiya hin pagkasalaan, mas magin duok ha imo, o mabaraka kon maatrasado ka pag-uli o kon magkasakit ka. Paonan-o mo mabubuligan an imo anak nga malamposan an iya inaabat? Diri gud sadang abaton han imo anak nga diri mo nakikita an iya problema. Salit magin mahunahunaon ngan usisaha pirme an iya kahimtang. Pangalimbasugi nga diri mo pakaminuson o sayop nga hunahunaon an epekto han kamatayon ha iya. Pirme hiya pasariga ngan dasiga nga magpakiana ngan agsob nga makiistorya. Mapaparig-on mo an paglaom han imo anak—sugad man han imo—pinaagi han pagliaw tikang ha Kasuratan.—Roma 15:4.

• San-o ko ibabalik an rutina han pamilya ngan an iba nga buruhaton? Kon posible, ipadayon an damu nga rutina siring han mga eksperto. An pagpadayon hin mag-opay nga rutina ginsisiring nga epektibo ha paglampos han kasubo. Naobserbahan han damu nga Saksi nga kag-anak nga an pagpadayon hin mag-opay nga rutina ha espirituwal nga nag-uupod han regular nga panpamilya nga pag-aram han Biblia ngan pagtambong ha Kristiano nga mga katirok, nakakaparig-on ngan nakakadasig ha pamilya.—Deuteronomio 6:4-9; Hebreo 10:24, 25.

Tubtob ha panahon nga kuhaon na ni Jehova an sakit ngan kamatayon, an kabataan makakaeksperyensya hin trahedya han kamatayon ha panapanahon. (Isaias 25:8) Kondi, pinaagi han husto nga pagpasarig ngan suporta, mahimo mabuligan an kabataan nga malamposan an kasubo tungod han kamatay hin hinigugma.

[Footnote]

[Blurb ha pahina 19]

Dasiga an imo anak nga magpakiana ngan magsumat han iya ginkakabarak-an

[Retrato ha pahina 20]

Ipadayon an mga rutina, upod na an pag-aram han Biblia han iyo pamilya