Kon may anak ka nga tin-edyer, bangin masarihan an imo kalidad sugad nga kag-anak, pati an imo pasensya. “Kon ginkukwestyon han akon anak nga babaye an akon awtoridad, nasukob an akon dugo,” siring ni Maria nga taga-Brazil, ngan may anak nga 14 anyos. “Naaaringit gud kami ha kada tagsa ngan nagguguliatay.” Ito gihap an sitwasyon ni Carmela nga taga-Italya. “Pirme mapaso an amon pag-istorya han akon anak nga lalaki,” siring niya, “katapos diri na hiya naggagawas-gawas ha iya kwarto.”

Kay ano nga may mga tin-edyer nga baga hin makilantugion? Tungod ba ito han ira mga sangkay? Bangin. An Biblia nasiring nga an aton mga kaupod-upod mahimo makaimpluwensya ha aton, ha maraot o ha maopay. (Proberbios 13:20; 1 Corinto 15:33) Dugang pa, an kadam-an han kaliawan nga naruruyagan han mga batan-on yana nagpapakita nga okey la an pagin rebelyoso ngan kawaray-pagtahod.

Kondi may-ada pa iba nga sadang tagdon, mga butang nga diri man makuri sabton kon naiintindihan mo kon paonan-o ito makakaapekto ha imo anak. Tagda an pipira hini.

Hi apostol Pablo nagsurat: “Han bata pa ako, nagyayakan ako sugad hin bata, naghuhunahuna sugad hin bata, nangangatadongan sugad hin bata; kondi yana nga daku na ako, ginwara ko na an mga kinaiya han usa nga bata.” (1 Corinto 13:11) Sugad han siring ni Pablo, magkaiba an paagi ha paghunahuna han bata ngan han adulto. Ha ano nga paagi?

 An kabataan may tendensya ha paghunahuna nga kon diri ngani an usa nga butang husto, sayop ito. Ha kabaliktaran, an mga adulto agsob makapangatadongan bisan ha mga butang nga diri klaro, ngan naghuhunahuna anay antes maghimo hin konklusyon o desisyon. Pananglitan, naghuhunahuna hira kon ano an husto ngan kon paonan-o makakaapekto ha iba an ira panggawi. Bangin hira hiara na ha sugad nga paagi ha paghunahuna, kondi an mga tin-edyer nagtitikang pa la.

Gin-aaghat han Biblia an mga batan-on nga kultibaron an ira abilidad ha paghunahuna. (Proberbios 1:4) Ha pagkamatuod, nagsasagda ito ha ngatanan nga Kristiano nga gamiton an ira abilidad ha pagpangatadongan. (Roma 12:1,2; Hebreo 5:14) Pero usahay, an abilidad ha pagpangatadongan han imo anak mahimo mag-aghat ha iya ha pakigdiskusyon ha imo, bisan ha mga butang nga baga hin waray pulos. O bangin iyakan pa ngani niya an iya opinyon bisan kon diri ito husto. (Proberbios 14:12) Ha sugad nga sitwasyon, paonan-o ka mangangatadongan ha iya imbes nga makigdiskusyon?

Pahinumdom: Kon nangangatadongan ha imo anak, ayaw hunahunaa nga sadang mo pamatud-an nga husto ka. Bisan kon baga hin nagpapakabungol-bungol hiya, posible nga mas damu an iya masasabtan ha imo ginyakan kay han imo ginhuhunahuna, o kay han iya kakarawaton. Ayaw kapausa kon ha paglabay hin mga adlaw magpariho na an iyo opinyon, o sumiring pa ngani hiya nga ideya niya adto.

“Usahay nagdidiskusyon kami han akon anak mahitungod hin gudtiay nga butang—pananglitan, mahitungod han iya pagin makaragon o pagin masunlog ha iya manghod. Pero agsob nga karuyag niya nga pakianhan ko hiya kon ano an iya ginhuhunahuna ngan magin masinabuton, ngan sumiring, ‘Aw, amo ngay-an ito an nahitabo’ o ‘Ito ngay-an an imo ginhuhunahuna.’ Kon ito unta an akon ginsiring, nalikyan unta an kadak-an han amon pagdiskusyon.”—Kenji, Japan.

Usa nga importante nga bahin ha pagpadaku hin tin-edyer amo an pag-andam ha iya ha paglugaring ngan pagin responsable nga adulto. (Genesis 2:24) Bahin hito nga proseso an pagmolde han iya personalidad—mga kalidad, gintotoohan, ngan prinsipyo nga nagpapakita kon hin-o hiya. Kon gin-aaghat ha pagbuhat hin sayop, an tin-edyer nga marig-on an personalidad diri la naghuhunahuna kon ano an magigin resulta han iya panggawi. Kondi papakianhan gihap niya an iya kalugaringon: ‘Ano an klase han akon pagkatawo? Ano an akon mga prinsipyo? Ano an hihimoon han usa nga may sugad nga mga prinsipyo ha sugad nga sitwasyon?’—2 Pedro 3:11.

An Biblia nagsusumat mahitungod kan Jose. Usa nga batan-on nga may-ada marig-on nga personalidad. Pananglitan, han gindani hi Jose han asawa ni Potipar nga makighilawas, hiya nagsiring: “Oonanhon ko in pagbuhat hini nga daku nga karat-an, ngan paglapas kontra han Dios?” (Genesis 39:9) Bisan kon waray pa balaud kontra ha pag-adulteryo nga iginhatag ha mga Israelita hadto, nasantop ni Jose an panhunahuna han Dios mahitungod hito. Labot pa hito, an mga pulong nga “Oonanhon ko” nagpapasabot nga nagin iya panhunahuna an panhunahuna han Dios—usa nga bahin han iya pagkatawo.—Efeso 5:1.

An imo anak nga tin-edyer nagtitikang pa la liwat magkaada kalugaringon nga personalidad. Maopay ini, tungod kay an iya mga prinsipyo makakabulig ha iya nga maatubang an mga pagdani han iya kasangkayan ngan maatohan ito. (Proberbios 1:10-15) Ha luyo nga bahin, mahimo ito mag-aghat ha iya nga umato ha imo. Kon mahitabo ini, ano an imo bubuhaton?

 An pagkaada hin kalugaringon nga personalidad—pati na hin mga prinsipyo—diri la normal kondi mapulsanon liwat. Aw, an Biblia nasiring nga an mga Kristiano diri sadang magin pariho ha mga bata nga “gin-aanod-anod han mga balud ngan ginpapalid-palid han tagsa nga hangin han katutdoan.” (Efeso 4:14) Salit tuguti ngan aghata an imo anak nga magkaada kalugaringon nga personalidad nga may marig-on nga mga prinsipyo.

“Kon iginpapakita ko ha akon mga anak nga kababayin-an nga namamati ako ha ira, mas namamati hira ha akon ginsisiring, bisan kon iba ito ha ira ginhuhunahuna. Mabinantayon ako nga diri ipirit ha ira an akon panhunahuna, lugod gintutugotan ko hira ha paghimo hin kalugaringon nga mga desisyon.”—Ivana, Czech Republic.

Pariho ha gudti nga bata, may mga tin-edyer nga nahibaro paghimo hin mga paagi basi makuha an ira karuyag ha ira mga kag-anak. Kon agsob ito mahitabo ha iyo, pagbantay. Bisan kon natatapos an isyu kon magpadára ka, natututdoan mo an imo anak han ideya nga makukuha niya an iya karuyag kon makigdiskusyon hiya ha imo. An solusyon? Sunda an sagdon ni Jesus: “An iyo ‘oo,’ sadang magin oo, ngan an iyo ‘diri,’ sadang magin diri.” (Mateo 5:37) Posible nga diri na makigdiskusyon an imo anak kon maaram hiya nga gintitipigan mo an imo ginyayakan.

Pero, magin makatadunganon liwat. Pananglitan, tuguti an imo anak ha pagsaysay kon kay ano nga kinahanglan mo bag-uhon an iya curfew ha espisipiko nga sitwasyon. Hito nga kahimtang, diri ka nagpapapirdi kondi nasunod la ha sagdon han Biblia: “Ipakita ha ngatanan nga tawo an iyo pagkamakatadunganon.”—Filipos 4:5.

Waray hingpit nga kag-anak. An Biblia nasiring: “Kita ngatanan damu ka beses nga nagsasayop.” (Santiago 3:2) Kon may sayop ka gihap han iyo pagdiskusyon, ayaw pag-alang pag-sorry ha imo anak. An pagkarawat han imo sayop nagpapakita hin pagpaubos ngan mag-aaghat ha iya nga buhaton an pariho.

“Kon kalmado na ako katapos hin usa nga pagdiskusyon, nangangaro ako hin pasaylo ha akon anak tungod han akon kasina. Nakabulig ito basi kumalma gihap hiya ngan mamati ha akon.”—Kenji, Japan.