Tungod kay hi Jehova nga Dios * an Maglalarang han ngatanan ngan an makagarahum-ha-ngatanan, damu an naghuhunahuna nga hiya an may baratunon han ngatanan nga nahitatabo ha kalibotan, upod na an karaotan. Kondi, tagda an ginsisiring han Biblia mahitungod han tinuod nga Dios:

• “Hi Jehova matadong ha ngatanan nga iya mga agian.”​—Salmo 145:17.

• “An ngatanan niya [Dios] nga mga dalan amo an katadongan: Usa nga Dios ha pagkamatinumanon ngan waray karat-an, subay ngan matadong hiya.”​—Deuteronomio 32:4.

• “Hi Jehova mapinalanggaon ngan maloloy-on.”​—Santiago 5:11.

Diri an Dios an nagpapahinabo han karaotan. Kondi, hiya ba an nag-aaghat ha usa nga magbuhat hin maraot? Diri gud. An Biblia nasiring: “Kon an usa nakakaeksperyensya hin pagsari, kinahanglan diri hiya magsiring: ‘Ginsasarihan ako han Dios.’” Kay ano? “Kay an Dios diri masasarihan pinaagi han maraot nga mga butang ngan diri liwat niya ginsasarihan an bisan hin-o.” (Santiago 1:13) Diri man liwat hiya an gintitikangan han karaotan o an nag-aaghat ha usa ha pagbuhat hin maraot. Kon sugad, hin-o o ano, an angay basulon?

Gin-unabi han Biblia an usa nga rason kon kay ano nga nag-aantos an tawo: “An panahon ngan an higayon nahinanabo ha ira ngatanan.” (Eklesiastes 9:11) Ha diri ginlalaoman nga panhitabo o aksidente, mahimo mabiktima an usa kon nahituman nga aadto hiya hito nga takna. Haros 2,000 ka tuig ha naglabay, hi Jesu-Kristo naghisgot mahitungod hin trahedya nga nagin hinungdan han kamatay han 18 ka tawo nga narumpagan hin torre. (Lucas 13:1-5) Waray hira mamatay tungod kay maraot hira; kondi nahituman la nga nakadto hira ha ubos han torre han marumpag ito. Han Enero 2010, makusog nga linog an nakaigo ha Haiti. An gobyerno didto nagsiring nga sobra 300,000 an namatay. Waray pilia an mga namatay didto, sugad la nga an sakit mahimo umabot ha bisan hin-o, ha bisan ano nga oras.

Kondi bangin ka magpakiana: ‘Diri ba puydi pugngan han Dios an kalamidad? Diri ba niya puydi panalipdan an mag-opay nga tawo?’ Basi mabuhat ito han Dios, kinahanglan maaram hiya nga daan han karaotan nga tiabot. Bisan kon puydi niya hibaroan an tidaraon, an pakiana: Waray ba limitasyon an paggamit han Dios han iya gahum ha paghibaro nga daan han sugad nga mga butang?—Isaias 42:9.

An Biblia nasiring: “An aton Dios aadto ha mga langit: nagbuhat hiya sugad han iya kinaruyag.” (Salmo 115:3) Ginbubuhat ni Jehova kon ano an iya kinahanglan buhaton, diri an ngatanan nga mahimo niya buhaton. Ha pariho nga paagi, abanse nga  ginkikita la niya an mga butang kon kinahanglan niya buhaton ito. Pananglitan, han magin kalyap an karaotan ha kadaan nga mga syudad han Sodoma ngan Gomorra, nagsiring hiya ha patriarka nga hi Abraham: “Malusad ako yana, ngan manginginano ako kon hira nagbuhat ngatanan sugad han ira mga araba nga inabot ngadi ha akon: ngan kon waray, akon la sasabuton ito.” (Genesis 18:20, 21) Waray dayon kitaa ni Jehova kon mationan-o kaduro an karaotan hito nga mga syudad. Salit mahimo gihap hiya magdesisyon nga diri abanse nga hibaroan an tanan. (Genesis 22:12) Pero diri ini nagpapasabot nga hiya diri hingpit o may kaluyahan. Tungod kay “an iya buhat hingpit,” ginagamit la han Dios an iya abilidad ha paghibaro han tidaraon kon uyon ito han iya katuyoan; diri niya ginpipirit an mga tawo nga magkinabuhi ha usa la nga paagi han pagkinabuhi. * (Deuteronomio 32:4) Ano, kon sugad, an iginpapakita hini? Ini: An abanse nga paghibaro han Dios ha tidaraon iya la ginbubuhat kon kinahanglan.

Angay gihap basulon an karaotan han tawo. Tagda an ginhuhulagway han Biblia mahitungod hini. “An kada tagsa nasasarihan kon nadadani ngan nasusulay hiya han iya kalugaringon nga hingyap. Ngan an hingyap, kon igburod na, nanganganak hin sala; ngan an sala, kon nabuhat na, nagriresulta hin kamatayon.” (Santiago 1:14, 15) Kon magpadára an usa ha sayop nga mga hingyap o ungara, aanihon niya an maraot nga resulta hito. (Roma 7:21-23) Sugad han iginpapakita han kasaysayan, an duro karaot nga buhat han mga tawo nagriresulta hin duro nga pag-antos. Dugang pa, an magraot nga tawo nakakaimpluwensya ha iba nga magin maraot liwat, tungod hito nagsasarang an karaotan.​—Proberbios 1:10-16.

Sadang ba manginlabot an Dios ngan pugngan an tawo ha pagbuhat hin maraot? Tagda an pagkalarang han tawo. An Biblia nasiring nga ginlarang han Dios an tawo uyon ha iya dagway. Salit may abilidad hira ha pagpakita han kalidad han Dios. (Genesis 1:26) Gintagan liwat hira hin kagawasan ha pagbuot salit mahimo nira pilion nga higugmaon an Dios, magin maunungon ha iya, ngan buhaton an husto. (Deuteronomio 30:19, 20) Kon piriton hira han Dios nga sumunod ha iya, diri ba ginkukuha niya an ira kagawasan ha pagbuot? Aw, magigin pariho na la hira ha robot, nga nagbubuhat kon ano an naka-program ha ira! Sugad gihap hito kon itinanda na nga daan an aton hihimoon ngan an mahitatabo ha aton, sugad han gintotoohan han natoo ha kapalaran, o Kismet. Maopay na la nga gintatagan kita han Dios hin dignidad ngan gintutugotan nga magdesisyon! Pero diri ini nangangahulogan nga padayon nga dadauton an katawohan  han mga resulta han sayop nga mga desisyon han tawo.

Kon ipapakiana mo ha Hindu o Budhista an pakiana ha kobre hini nga magasin, bangin ini an magigin baton: “Nahitatabo an karaotan ha mag-opay nga tawo tungod han Karma. Gin-aani la nira kon ano an ira ginbuhat ha ira naglabay nga kinabuhi.” *

May kalabotan han katutdoan han Karma, importante nga hibaroan naton an siring han Biblia mahitungod han kamatayon. Ha hardin han Eden, diin nagtikang an tawo, an Maglalarang nagsiring ha siyahan nga tawo nga hi Adan: “Ha tagsa nga kahoy han tanaman makakahimo ikaw pagkaon hin waray makauulang, kondi han kahoy han kinaadman han kaopayan ngan han karaotan, diri ka makakakaon: kay ha adlaw nga ikaw kumaon hito, ikaw gud mamamatay.” (Genesis 2:16, 17) Kon waray makasala hi Adan ha Dios, mahimo unta hiya mabuhi hin dayon. Kamatayon an nagin sirot han pagtalapas. Ngan han nagkaanak hira, “an kamatayon inabot ha ngatanan nga tawo.” (Roma 5:12) Salit, masisiring nga “an bayad han sala amo an kamatayon.” (Roma 6:23) An Biblia liwat nasiring: “Hiya nga namatay gin-abswelto na ha iya sala.” (Roma 6:7) Karuyag sidngon, bayad na an usa ha tanan niya nga sala ha iya kamatay.

Minilyon yana an natoo nga Karma an usa nga hinungdan han pag-antos. Kasagaran nga bug-os nga ginkakarawat nira an ira pag-antos pati an pag-antos han iba. Kondi paonan-o maundang an kahitabo han karaotan? An mga natoo han Karma nasiring nga makakatalwas la an usa ha sikolo han pagkatawo utro kon magkaada hiya maopay nga panggawi ngan baraan nga kahibaro. Pero syempre, diri ini an ginsisiring han Biblia. *

Diri an tawo an nangunguna nga hinungdan han karaotan. An hadto anay matinumanon nga anghel han Dios nga hi Satanas nga Yawa ‘waray magpadayon ha kamatuoran,’ ngan hiya an nagdara han sala ha kalibotan. (Juan 8:44) Hiya an nagsulsol han pagrebelde ha Eden. (Genesis 3:1-5) Gintawag hiya ni Jesu-Kristo nga “usa nga maraot” ngan “an magmarando han kalibotan.” (Mateo 6:13; Juan 14:30) Ginsusunod hi Satanas han katawohan ha kabug-osan pinaagi ha pagbalewaray han mag-opay nga paagi ni Jehova. (1 Juan 2:15, 16) An 1 Juan 5:19 nasiring nga “an bug-os nga kalibotan kontrolado han gahum han usa nga maraot.” May iba pa nga espiritu nga linarang nga nagin maraot ngan inupod kan Satanas. An Biblia nasiring nga hiya ngan an iya mga demonyo “nanlilimbong ha bug-os nga inuukyan nga tuna,” nga nagpapahinabo nga magin ‘kairo an tuna.’ (Pahayag 12:9, 12) Salit, hi Satanas nga Yawa an siyahan nga angay basulon han karaotan.

Matin-aw, diri an Dios an angay basulon han karaotan nga nahitatabo ha mga tawo; diri man liwat tikang ha iya an ira pag-antos. Ha kabaliktaran, nagsaad hiya ha pagwara han karaotan, sugad han paghihisgotan han masunod nga artikulo.