MUNDAŴI ja Paulo, yombo yakwela ŵandupe nganiyisimanikwaga. Kuti akwele combo, ŵanduŵa ŵasosekwaga kwawusya ŵandu ŵane naga ŵamamanyililaga kuti pana combo cakujigala katundu cacajawulaga kumalo kuŵakusakaga soni naga jwakwendesya comboco jwaliji jwakusacilila kwajigala ŵanduwo. (Mase. 21:2, 3) Naga mundu akwesile combo ni cimjawisye kumalo kwanganakusakaga, jwalakwe jwakwelaga combo cine cacamyikasyaga kumalo kwakuŵandikana ni kwajukusaka kwawula.—Mase. 27:1-6.

Ulendo wa panyasawu wakolaga ndaŵi jakwe, soni yombo nganiyijendaga lisiku lililyose. Ŵakwendesya yomboyi, nganajendaga panyasa ngaŵa ligongope lyakuti nyengo nganijiŵa cenene, nambo ligongo lya yikulupi. Mwacisyasyo, ŵakwendesya yombo ngananyakukaga ulendowo naga asimonjile cinecakwe. Mpela naga aliweni likungulu lijimi pa combo cawo kapena naga aciweni combo cine citesile ngosi mungulugulu nyasa. Ŵakwendesya yombo ŵanyakukaga naga ayiweni kuti mbungo jili cenene. Naga jwakukwela apatile combo, jwajigalaga yikwama yakwe nikuŵandicila kwakukwelela comboco. Kaneko jwajembeceyaga kuti mundu jwine asale kuti comboco cisigele panandi kunyakuka.

Jwakulemba mbili jakala jwine, lina lyakwe Lionel Casson jwalembile kuti, “Mu Msinda wa Loma ŵandu nganalajililaga kuti apate jika combo cakwela. Malo gakuyicila yombo galiji kungopoko kwa lusulo lya Tiber. Pakuŵandikana ni tawuni ja Ostia papali malo gekulungwa gagakwete maofesi. Maofesi gejinji mwa gelega gakwete malo gakuyicila yombo yakulekenganalekangana. Mwacisyasyo, papali malo gakuyicila combo ga Narbonne [apano gali ku France], gane ga Carthage [apano gali ku Tunisia], nambosoni malo gane. Jwalijose jwaŵasakaga ulendo wa panyasa ŵasosekwaga kwawula ku maofesiga kukuwusya kuti ana ni kwapi kwacinyakuce combo.”

Ulendo wa panyasa waliji wambone, nambo wakwetesoni yakusawusya. Ndaŵi syejinji Paulo paulendo wakwe wa umishonale combo cajwakwelaga cakasikaga.—2 Akoli. 11:25.