Blessineʼ * juntúul x-chʼúupal bin Europa tumen aʼalaʼabtiʼ yaan u meyaj tuʼux ku kʼoʼosol u pool máak. Baʼaleʼ ka máan diez kʼiinoʼob táan u sen jaʼajatsʼaʼal yéetel táan u yaʼalaʼaltiʼ u beetaʼal loob tiʼ u láakʼtsiloʼobeʼ, obligartaʼab u beet u prostitutail.

Cada áakʼabeʼ Blessineʼ kʼaʼabéet u náajaltik 200 wa 300 euros utiaʼal u boʼotik le 40,000 euros ku kʼáatik kaʼach u encargadail le tuʼux ku meyaj le prostitutaʼoboʼ. * «Yaʼab u téenel tin tuklaj in púutsʼul —ku yaʼalik Blessing— pero saajken ka beetaʼak loob tiʼ in láakʼtsiloʼob. Maʼ tu páajtal kaʼach in beetik mix baʼal.» Jeʼex úuchik tiʼ le x-chʼúupalaʼ bey u yúuchul tiʼ kex cuatro millones máakoʼob tiʼ tuláakal yóokʼol kaab ku obligartaʼaloʼob meyaj tiʼ baʼaloʼob yaan yil yéetel sexooʼ.

Walajki kex 4,000 añosaʼ, juntúul xiʼipal u kʼaabaʼ Joseeʼ koʼon bey palitsil tumen u sukuʼunoʼobeʼ. Ka tsʼoʼokeʼ bisaʼab meyaj tu yotoch juntúul máak jach ayikʼal tu luʼumil Egipto. Tu káajbaleʼ maʼ maltratartaʼab jeʼex beetaʼabik tiʼ Blessinoʼ. Baʼaleʼ tumen maʼ tu yóotaj núupchital yéetel u yatan u tsʼuuliloʼ, le koʼoleloʼ tuusnajeʼ ka tu yaʼalaj óotaʼab violartbil. Ka túun kʼaʼal cárcel José, ka kʼaʼax yéetel cadenaʼob (Génesis 39:1-20; Salmo 105:17, 18).

Kex José kuxlaj úuchjeakil, yéetel Blessing kuxlaj teʼ kʼiinoʼobaʼ, tu kaʼatúulaloʼob koʼonoʼob utiaʼal u obligartaʼaloʼob meyaj. Desde úuchjeakil tak bejlaʼeʼ u koʼonol máakoʼob bey mercacíaeʼ junpʼéel negocio ku pʼatik yaʼab taakʼin.

Kaʼacheʼ le bix maas séeb jeʼel u yantal palitsiloʼob tiʼ máakoʼ letiʼe ken u ganart junpʼéel baʼateloʼ. Ku tuklaʼaleʼ Tutmosis III, juntúul u faraonil Egiptoeʼ, 90,000 palitsiloʼob tu chʼaʼaj le ka bin baʼateʼel tu luʼumil Canaanoʼ. Le máakoʼobaʼ obligartaʼaboʼob meyaj tiʼ minaʼob, u beetkoʼob temploʼob yéetel u páankoʼob u beeliloʼob jaʼ.

 Le úuchben romanoʼoboʼ bey úuchik xan u yaʼabtal u palitsiloʼoboʼ. Yaan kʼiineʼ ken u yiloʼob maʼ yaʼab palitsiloʼob yaantiʼobeʼ ku bin u baʼateltoʼob junpʼéel kaaj. Ku yaʼalaʼaleʼ teʼ yáax siglooʼ táanchumuk tiʼ u kajnáaliloʼob Romaeʼ palitsiloʼob kaʼachi. Yaʼab egipcioʼob yéetel romanoʼobeʼ beetaʼab u sen meyajoʼob. Maʼ tu xáantal u kuxtaloʼob; óoliʼ jeʼex teʼ minaʼoboʼ chéen 30 años ku kuxtal le palitsiloʼoboʼ.

Ka máan kʼiineʼ tu lugar u chan maʼalobtal u kuxtal le palitsiloʼoboʼ maas kʼaschaji. Teʼ siglo 16 tak teʼ siglo 19, le negocio maas yaʼab taakʼin tu pʼataj tiʼ le máakoʼob teʼ África yéetel Américaoʼ letiʼe u konkoʼob palitsiloʼoboʼ. Le ka tʼaanaj le UNESCO yoʼolal lelaʼ tu yaʼaleʼ kex 25 wa 30 millones xiiboʼob, koʼoleloʼob yéetel mejen paalaloʼobeʼ ku tuʼusloʼob yéetel ku koʼonoloʼob. Ku tuklaʼal xaneʼ u milesil le palitsiloʼobaʼ kíimoʼob le táan u kʼáatmáansaʼaloʼob teʼ Atlánticooʼ. Olaudah Equiano, juntúul palitsil óolak kíimik teʼ Atlánticooʼ, tu yaʼalaj: «Ku yuʼubaʼal bix u yawat le koʼoleloʼob yéetel bix u yáakam le máakoʼob táan u kíimloʼoboʼ. Mix juntéen in wil kaʼach junpʼéel baʼal beyaʼ».

U maas yajileʼ u palitsiltaʼal máakeʼ tak bejlaʼa ku yilaʼaleʼ. Le Oficina Internacional del Trabajooʼ tu yaʼaleʼ míin kex 21 millones máakoʼob ku meyajoʼob bey palitsiloʼobeʼ tumen jach junpʼíit u boʼotaʼaloʼob wa yaan kʼiineʼ mix tu boʼotaʼaloʼob. Ku meyajoʼob tiʼ minaʼob, talleroʼob tuʼux ku beetaʼal nookʼoʼob, tuʼux ku fabricartaʼal ladrilloʼob, tu yotoch wa máax, wa ku obligartaʼal u prostituirtubaʼob. Teʼ kʼiinoʼobaʼ u palitsiltaʼal máakeʼ junpʼéel baʼal ku bin tu contra le leyoʼ, baʼaleʼ kex beyoʼ maas yaʼab u beetaʼal.

Tumen jach beetaʼab u muʼyaj le palitsiloʼoboʼ yaʼab tiʼ letiʼobeʼ baʼatelnajoʼob utiaʼal u xuʼulul u palitsiltaʼaloʼob. Teʼ yáax siglo táanil tiʼ Cristooʼ, juntúul palitsil u kʼaabaʼ Espartacoeʼ tu nuʼuktaj óoliʼ cien mil palitsiloʼob utiaʼal u líikʼloʼob baʼateʼel tu contra Roma, baʼaleʼ maʼ tsaʼayoʼobiʼ. Teʼ siglo 18, le palitsiloʼob kajaʼanoʼob tu islail La Española yaan teʼ Caribeoʼ líikʼoʼob tu contra le máakoʼob obligartoʼob sen meyajoʼ. Tumen beetaʼab u sen muʼyajoʼob le táan u meyajoʼob tuʼux ku jóoʼsaʼal azucaroʼ, tu káajsoʼob junpʼéel baʼateltáambal xáanchaj trece años. Bey úuchik u yantal libertad tiʼ u luʼumil Haití tu añoil 1804.

Yaʼab máakoʼobeʼ u kʼaj óoloʼob u tsikbalil bix úuchik u jóoʼsaʼal le israelitaʼob palitsiltaʼanoʼob kaʼach tu luʼumil Egiptooʼ. Ku tuklaʼaleʼ óoliʼ tres millones máakoʼob jáalkʼabtaʼaboʼobiʼ, tu túulisil junpʼéel kaaj. Jach ku tsʼíiboltkoʼob kaʼach u jáalkʼabtaʼaloʼob. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ le egipcioʼoboʼ tu tsʼáaj «le israelitaʼob tiʼ chichich meyajoʼob[oʼ]» yéetel «tu yaayaj  palitsiltoʼob» (Éxodo 1:11-14). Juntúul faraoneʼ kʼuch tak u túuxt kíimsbil le mejen paalal israelitaʼob utiaʼal maʼ u seguer u yaʼabtaloʼoboʼ (Éxodo 1:8-22).

Le tsikbalaʼ jelaʼan tiʼ u maasil, tumen Dios áant le israelitaʼob utiaʼal ka xuʼuluk u palitsiltaʼaloʼob teʼ Egiptooʼ. Dioseʼ tu yaʼalaj tiʼ Moisés: «Jach maʼalob in wojlil baʼax ku muʼyajtikoʼob. Le oʼolaleʼ tsʼoʼok in wéemel in tokoʼob tiʼ u páajtalil le egipcioʼoboʼ» (Éxodo 3:7, 8). Tak bejlaʼeʼ le judíoʼoboʼ suuk u kʼiinbeskoʼob le Pascua utiaʼal u kʼaʼajsikoʼob le baʼax úuchoʼ (Éxodo 12:14).

Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Jéeoba Dioseʼ «maʼ tu kʼamik kʼeechel pʼis óoloʼob» wa injusticiaʼob; leloʼ mix bikʼin kun kʼexpajal (2 Crónicas 19:7; Malaquías 3:6). Dioseʼ tu túuxtaj Jesús «utiaʼal [u] kʼaʼaytik yaan u jáalkʼabtaʼal le máaxoʼob bisaʼanoʼob kʼalbiloʼ» bey xan utiaʼal u «jáalkʼabtik le máaxoʼob loobiltaʼanoʼoboʼ» (Lucas 4:18). ¿Baʼax tu yóotaj u yaʼal Jesús teʼelaʼ? Yaan baʼaxoʼob eʼesikeʼ táan u tʼaan tiʼ máaxoʼob ‹kʼalaʼanoʼob› wa palitsiltaʼanoʼob tumen le kʼeban yéetel le kíimiloʼ. Tsʼoʼoleʼ tu yaʼalaj xan: «Le jaaj túunoʼ yaan u jáalkʼabtikeʼex» (Juan 8:32). Tak bejlaʼeʼ «le jaajoʼ», wa le baʼaxoʼob tu kaʼansaj Jesusoʼ, jejeláas bix táan u jáalkʼabtik yaʼab máakoʼob (ilawil le cuadro « Xuʼul u palitsiltaʼal tumen le viciooʼ»).

U jaajileʼ jejeláas bix áantaʼabik José yéetel Blessing tumen Dios utiaʼal u xuʼulul u palitsiltaʼaloʼob. Teʼ capítulo 39 tak 41 tiʼ Genesisoʼ jeʼel u páajtal a xokik u tsikbalil Joseeʼ. Jach jatsʼuts xan bix úuchik u yáantaʼal Blessing, le x-chʼúupal t-aʼalaj tu káajbal le xookaʼ.

Le ka jóoʼsaʼab Blessing tiʼ junpʼéel u luʼumil Europaeʼ, bin España. Tiʼ tu kʼaj óoltaj u j-jaajkunajoʼob Jéeobaiʼ ka joʼopʼ u xokik le Biblia tu yéeteloʼoboʼ. Tumen taakchaj u kʼexik u kuxtaleʼ tu kaxtaj uláakʼ meyajeʼ ka tʼaanaj yéetel le koʼolel tsʼaamil meyaj tiʼ kaʼachoʼ. Ka túun tu kʼáatajtiʼ wa jeʼel u yéemsik le bukaʼaj ku boʼotik cada mesoʼ. Junpʼéel kʼiineʼ le koʼoleloʼ tu tʼanaj Blessing tiʼ telefonoeʼ ka tu yaʼalaj maʼ tsaaj u boʼotik le pʼaaxoʼ yéetel tu kʼáataj perdón tiʼ. ¿Bix úuchik leloʼ? Le koʼoleloʼ tsʼokaʼaniliʼ u káajal u xook kaʼach yéetel le j-Jaajkunajoʼoboʼ. «Le jaajoʼ ku jáalkʼabtikech tak tiʼ baʼaloʼob maʼ ta páaʼtik kaʼachi», ku yaʼalik Blessing.

Jéeoba Dioseʼ jach yaachaj u yóol le ka tu yilaj bix u beetaʼal u muʼyaj u kaajal tu luʼumil Egiptooʼ, yéetel bey xan u yuʼubikuba bejlaʼa yoʼolal le baʼaxoʼob kʼaastak ku beetaʼaloʼ. U jaajileʼ utiaʼal u xuʼulul u palitsiltaʼal máakeʼ kʼaʼabéet u kʼexpajal yaʼabkach baʼaloʼob teʼ yóokʼol kaabaʼ. Baʼaleʼ Dioseʼ u yaʼalmeʼ yaan baʼax ken u beet utiaʼal ka kʼexpajak tuláakal. «Táan k-páaʼtik junpʼéel túumben kaʼan yéetel junpʼéel túumben Luʼum u yaʼalmaj Dios u tsʼáaiktoʼon; teʼeloʼobaʼ mantatsʼ yaan u yantal justiciaiʼ.» (2 Pedro 3:13.)