«Bíin boʼotaʼak a meyajeʼex»

LE REY Asaoʼ táan u bin yéetel u soldadoʼob tiʼ junpʼéel kʼóom luʼum. Lukʼoʼob teʼ witsoʼob yaan Judeaoʼ utiaʼal u binoʼob tak tu táax luʼumil kʼáaʼnáab. Ka kʼuchoʼob tuʼux maas kóoch le kʼóom luʼumoʼ, Asaeʼ téek jeʼeli, tumen tu yilaj yaʼab u soldadoiloʼob Etiopía jelekbaloʼob teʼ maas kabaloʼ. Maʼ xaaneʼ yaan óoliʼ junpʼéel millón soldadoʼob, baʼaleʼ u soldadoʼob Asaeʼ chéen táanchumuk tiʼ le bukaʼajoʼ.

Tumen chéen ken káajak junpʼéel nojoch baʼateleʼ, ¿baʼax ken u yáax beet Asá? ¿U yaʼalik baʼax unaj u beetik u nuuktakil u soldadoʼob? ¿U líiʼsik u yóol u soldadoʼob? ¿U túuxtik cartaʼob tiʼ u familia? Mix junpʼéel tu beetiʼ, baʼaxeʼ payalchiʼinaj tiʼ Dios.

Táanil tiʼ k-ilik le baʼax tu kʼáataj ich payalchiʼ yéetel le baʼax úuch ka tsʼoʼokoʼ, koʼoneʼex ilik máax kaʼach letiʼ. ¿Baʼaxten payalchiʼinaj tiʼ Dios? ¿Jeʼel wa u yáantaʼal tumen Dioseʼ? Le tsikbalaʼ, ¿bix u yeʼesiktoʼon Jéeobaeʼ ku kiʼikiʼtʼantik le máax meyajtikoʼ?

¿MÁAX KAʼACH ASÁ?

Veinte jaʼaboʼob u jatsuba u reinoil Judá yéetel u reinoil Israeleʼ, Judaeʼ tsʼokaʼaniliʼ u jach kʼastal ikil u adorartik yaanal diosoʼobeʼ. Ka káaj u beetik u reyil Asá tu jaʼabil 977 táanil tiʼ u taal Jesuseʼ, tak le máaxoʼob ku meyajoʼob teʼ palaciooʼ ku adorartikoʼob u diosoʼob le cananeoʼoboʼ. Ku yaʼalikoʼobeʼ le diosoʼobaʼ ku yáantajoʼob utiaʼal u tsʼáaik u yich le luʼumoʼ yéetel u yantal u paalal máak. Baʼaleʼ le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ rey Asaeʼ «tu beetaj baʼax toj tu táan Yuumtsil u [Dios]. Tu paʼaj u multunil u [adorartaʼal] le j-táanxel luʼumil beetbil [diosoʼoboʼ], bey xan le [kaʼanal kúuchiloʼoboʼ]; tu xeʼexeʼetʼaj le tuunichoʼob u kiliʼichkúuntmajoʼoboʼ, tu kʼaskúuntaj u yoocheloʼob Asera» (2 Cró. 14:2, 3). Tu tojolchʼintaj xan tu luʼumil Judá le «máakoʼob ku weeyankil» wa le máaxoʼob ku yantal baʼal u yiloʼob yéetel u yéet xiibiloʼob ichil le adoración ku beetkoʼoboʼ. Baʼaleʼ maʼ chéen tu xuʼulsaj le maʼ jaajil adoracionoʼ, baʼaxeʼ tu yaʼalaj tiʼ le kaaj «ka u sut u tuukuloʼob tiʼ Yuumtsil u máanjaʼan chʼiʼibaloʼob yéetel ka u tsʼoʼokbesoʼob le aʼalmajtʼaanoʼob yéetel le nuʼukbentʼaanoʼob» u tsʼaamaj Diosoʼ (1 Rey. 15:12, 13; 2 Cró. 14:4).

Jéeobaeʼ maʼalob tu yilil le baʼax tu beetaj Asá tu yoʼolal u jaajil adoracionoʼ, le oʼolal tu beetaj u yantal jeetsʼelil tiʼ ichil yaʼab jaʼaboʼob. Yoʼolal lelaʼ le reyoʼ tu yaʼalaj: «Tsʼoʼok k-kaxtikeʼex Yuumtsil [k-Dios], letiʼeʼ, tsʼoʼok u tsʼáaiktoʼon jeetsʼel tu yéetel tuláakal máaxoʼob kajnáaloʼob t-tséel». Teʼ kʼiinoʼoboʼ le kaajoʼ tu yilaj u maas maʼalobkíintik u baʼpakʼiloʼob u kaajiloʼob Judá. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Bin utsil tiʼob tu yéetel le meyajoʼob tu beetoʼoboʼ» (2 Cró. 14:1, 6, 7).

TU KʼIINIL LE BAʼATELOʼ

Le baʼaxoʼob tsʼoʼok k-ilik yoʼolal Asaoʼ, ku yáantkoʼon k-naʼat baʼaxten tu kʼáataj u yáantaj Jéeoba táanil tiʼ u baʼateʼel tu contra le maas yaʼab soldadoʼob ku chʼaʼchiʼitik le Bibliaoʼ. Letiʼeʼ u yojel Jéeobaeʼ ku boʼotik le máaxoʼob ku tsʼáaik u fejoʼob tiʼ letiʼoʼ. Tu kʼáataj áantaj tiʼ, tumen u yojel wa ku kʼubik u yóol tiʼ yéetel ku yantal tu tséeleʼ, jeʼel u ganar kex jeʼel bukaʼaj yaʼabil le máaxoʼob pʼekmiloʼ. Tsʼoʼoleʼ tumen u yojel táakaʼan u nojbeʼenil Jéeobaeʼ, tu yaʼalaj: «Yuumtsil [k-Dios] ¡áantoʼoniʼ, tumen k-oksaj óoltikech, tsʼoʼok k-taal ta kʼaabaʼ tu táan le j-baʼateloʼobaʼ! Techeʼ Yuumtsil [k-Diosech]. ¡Beet u yojéeltaʼal  minaʼan mix máak jeʼel u páajtal u baʼateʼel ta wéeteleʼ!» (2 Cró. 14:11). Bey ka u yaʼaleʼ: «Jéeoba le etiopeʼoboʼ tsʼoʼok u taaloʼob baʼateʼel ta wéetel. Maʼ a chaʼik u xuʼulsaʼal a kaajal tumen chéen wíinik utiaʼal u mixbaʼalkúuntikoʼob a kʼaabaʼ». Jéeobaeʼ tu núukaj u payalchiʼ, tumen le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «[Dios] túuneʼ tu yáantaj Asá yéetel Judaeʼ, ka tu paʼajoʼob u muukʼ le etiopeʼoboʼ, ka áalkabnajoʼob» (2 Cró. 14:12).

Teʼ kʼiinoʼobaʼ toʼon k-meyajtik Jéeobaeʼ, kʼaʼabéet k-baʼateʼel xan. Kex maʼ jeʼex le baʼateloʼob ku beetik wíinikoʼ, k-ojel Jéeobaeʼ yaan u yáantkoʼon ganar wa ku chúukpajal k-óol tiʼ letiʼ yéetel wa k-ilik k-nojbeʼenkúuntik u kʼaabaʼ. Maʼ xaaneʼ yaan u kʼaʼabéettal k-baʼateʼel tu contra le baʼaloʼob kʼaastak ku beetaʼal way Luʼumeʼ, tu contra le baʼaxoʼob k-beetik tu yoʼolal le kʼebanoʼ wa tu contra le baʼaxoʼob jeʼel u náachkuntik k-familia tiʼ Diosoʼ. Kex jeʼel baʼalak ka k-aktáanteʼ jach jeʼel u yáantkoʼon le payalchiʼ tu beetaj Asaoʼ. Le úuchik u ganartik le baʼateʼel Asaoʼ, bey jeʼex ka ganarnak Jéeobaeʼ, yéetel ku yeʼesiktoʼon baʼax jeʼel u beetik Dios tu yoʼolal le máaxoʼob ku kʼubik u yóoloʼob tiʼoʼ. Mix máak jeʼel u pʼáatal waʼatal tu táan Jéeobaeʼ.

LÍIʼSAʼAB U YÓOL YÉETEL AʼALAʼABTIʼ BAʼAX UNAJ U KANÁANTIK

Le táan u suut Asá tiʼ le baʼateloʼ, jóokʼ ilbil tumen profeta Azarías utiaʼal u líiʼsaʼal u yóol yéetel utiaʼal u yaʼalaʼaltiʼ baʼax unaj u kanáantik: «¡Asá, teech yéetel tuláakal u luʼumiloʼob Judá yéetel Benjamineʼ, chʼenxikinteneʼex! Yuumtsileʼ, tiʼ yaan ta wéeteleʼex, wa tiʼ yaneʼex tu yéeteleʼ. Wa ka kaxtikeʼexeʼ, ka nuptáantikeʼex; wa ka xúumpʼatkeʼexeʼ, letiʼeʼ, bíin xan u xúumpʼatteʼex». Tsʼoʼoleʼ tu yaʼalaj: «Xiixibmáakchajkeʼex, maʼ u lúubul a wóoleʼex, tumen bíin boʼotaʼak a meyajeʼex» (2 Cró. 15:1, 2, 7).

Le tʼaanoʼobaʼ ku muʼukʼaʼankúuntik k-fe. Wa ku chúukpajal k-óol k-meyajt Jéeobaeʼ, maʼ ken u pʼatoʼon. Ken k-kʼáattiʼ áantajeʼ yaan u yuʼubikoʼon. Azaríaseʼ tu yaʼalaj: «Xiixibmáakchajkeʼex». U suukileʼ kʼaʼabéet u líiʼsaʼal k-óol yéetel maʼ k-sajaktal utiaʼal k-beetik baʼax maʼalob, baʼaleʼ k-ojel yéetel u yáantaj Jéeobaeʼ jeʼel u páajtaleʼ.

Maacá, u abuela Asaeʼ «tu túuxtaj beetbil kaʼach junpʼéel u yoochel Asera», le oʼolal kex maʼ chéen chʼaʼabileʼ le reyoʼ tu luʼsajtiʼ le meyaj ku beetik teʼ palaciooʼ. Tsʼoʼoleʼ tu tóokaj le beetbil diosaʼ (1 Rey. 15:13). Jéeobaeʼ tu kiʼikiʼtʼantaj Asá, tumen maʼ tu chʼaʼaj saajkil u beet baʼax maʼalobiʼ. Toʼon xaneʼ unaj u chúukpajal k-óol k-beet baʼax uts tu tʼaan Jéeoba, kex k-láakʼtsiloʼob chúukaʼan u yóoloʼob tiʼ Dios wa maʼ. Wa k-beetik beyoʼ Jéeobaeʼ yaan u kiʼikiʼtʼantkoʼon.

Junpʼéel tiʼ le utsiloʼob tu yilaj Asaoʼ, letiʼe úuchik u bin tu kaajil Judá yaʼab tiʼ le israelitaʼob yanoʼob kaʼach tu reinoil Israeloʼ. ¿Baʼaxten? Tu yiloʼob tiaʼan Dios tu yéetel le reyoʼ. Tumen jach u yaabiltmoʼob u jaajil adoracioneʼ tu pʼataj u yotochoʼob utiaʼal u binoʼob kajtal naatsʼ tiʼ máaxoʼob meyajtik Jéeoba. Ka tsʼoʼokeʼ Asá yéetel Judaeʼ yéetel kiʼimak óolal «tu [yaʼaloʼob] yéetel tuláakal u puksiʼikʼaloʼob u kaxtikoʼob Yuumtsil u [Dios] u máanjaʼan chʼiʼibaloʼob». Yoʼolal lelaʼ Dioseʼ «tu chaʼaj u nuptáantaʼaleʼ ka tu tsʼáaj jeetsʼel tiʼob yéetel máax kajaʼanoʼob tu tséeloʼob» (2 Cró. 15:9-15). ¿Máasaʼ ku kiʼimaktal k-óol k-ilik u natsʼkuba yiknal Jéeoba le máaxoʼob uts u puksiʼikʼaloʼoboʼ?

 Baʼaleʼ le profeta Azaríasoʼ tu yaʼalaj xan: «Wa ka xúumpʼatkeʼex [Jéeobaeʼ], letiʼeʼ, bíin xan u xúumpʼatteʼex». Jach maʼ unaj k-chaʼik u yúuchultoʼon lelaʼ, tumen jeʼel u bintoʼon kʼaasileʼ (2 Ped. 2:20-22). Le Bibliaoʼ maʼ tu yaʼalik baʼaxten tu yaʼalaj Jéeoba tiʼ Asá, baʼaleʼ le reyoʼ maʼ tu beetiʼ.

«TA BEETABA J-MAʼ NAʼATIL»

Ka tu tsʼáaj treintiseis jaʼaboʼob káajak u gobernar Asaeʼ, líikʼ baʼateʼel Baasá, u reyil Israel, tu contra Judá. Letiʼeʼ tu maas kanáantaj u kaajil Ramá, tiaʼan kaʼach kaʼapʼéel leguas (ocho kilómetros) tu xaaman Jerusalén, maʼ xaaneʼ utiaʼal maʼ u tsʼáaikuba le máaxoʼob ku gobernartik tu tséel Asá mix tu tséel u jaajil adoracionoʼ. Tu lugar u kʼáatik u yáantaj Jéeoba jeʼex tu beetil le ka líikʼ le etiopeʼob tu contraoʼ, Asaeʼ tu kʼáataj u yáantaj chéen wíinikoʼob. Tu túuxtaj yaʼab siibaloʼob tiʼ u reyil Siria yéetel tu yaʼalaj ka baʼatelnak tu contra u reinoil Israel. Ka tsʼoʼok u yookloʼob baʼateʼel yaʼab u téenel tu luʼumil Israeleʼ, Baasaeʼ lukʼ Ramá (2 Cró. 16:1-5).

Jéeobaeʼ tu túuxtaj Hanani, u profeta, utiaʼal u yaʼalik tiʼ Asá maʼ maʼalob le baʼax tu beetoʼ. Le reyoʼ unaj kaʼach u kʼaʼajsik bix áantaʼabik tumen Jéeoba le ka líikʼ le etiopeʼob tu contraoʼ, yéetel unaj xan u kʼaʼajaltiʼeʼ «Yuumtsileʼ, mantatsʼ táan u yilik baʼax ku yúuchul tu yóokʼol kaab utiaʼal u muʼukʼaʼankúuntik máax oksaj óoltik tu jaajil u yóol». Maʼ xaaneʼ yaan máax aʼal tiʼ Asá ka u beet beyoʼ. Wa maʼ xaaneʼ tu tukleʼ Baasá yéetel u soldadoʼobeʼ maʼ ken u taasoʼob nojoch talamiloʼob, le oʼolal jeʼel u páajtal u aktáantik chéen tu juunaleʼ. Jeʼel bixakeʼ maʼ tu kʼubaj u yóol tiʼ Jéeobaiʼ, baʼaxeʼ chéen tiʼ wíinik. Hananieʼ tu yaʼalajtiʼ«¡Tiʼ lelaʼ, ta beetaba j-maʼ naʼatil! Tumen [desde] tiʼ le kʼiinaʼ bíin yanak tiʼ teech uláakʼ baʼateliloʼob» (2 Cró. 16:7-9).

Asaeʼ jach pʼuʼujeʼ ka tu tsʼáaj le profeta tiʼ junpʼéel kʼalabcheʼoʼ (2 Cró. 16:10). ¿Tu tuklaj wa maʼ unaj u tsolnuʼuktaʼal tumen tsʼoʼok u xáantal káajak u meyajtik Diosiʼ? ¿Wa tsʼoʼok u káajal u saʼatal u tuukul tumen tsʼoʼok u yantal u jaʼabil? Le Bibliaoʼ maʼatech u yaʼalik.

Le tsʼoʼok treintinueve jaʼaboʼob káajak u gobernar Asaoʼ, tsaʼay junpʼéel kʼojaʼanil tiʼ u yookoʼob. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «maʼ tu kaxtaj u tsʼaʼakal tumen Yuumtsiliʼ, chéen tu kaxtaj u tsʼaak [wíinik]». Lelaʼ ku yeʼesikeʼ teʼ kʼiinoʼoboʼ maʼ jach táan u beetik baʼax uts tu tʼaan Diosiʼ. Yéetel maʼ xaaneʼ bey seguernajik tak ka kíim, cuarentiun jaʼaboʼob káajak u gobernaroʼ (2 Cró. 16:12-14).

Baʼaleʼ Dioseʼ maas tu yilaj le bix úuchik u tsʼáaikuba tu tséel u jaajil adoración yéetel le jatsʼuts modos tu yeʼesoʼ. Maʼ xuʼul u meyajtik Jéeobaiʼ (1 Rey. 15:14). ¿Baʼax túun k-kanik tiʼ letiʼ? Unaj k-kʼaʼajsik bix tsʼoʼok u yáantkoʼon Jéeoba, tumen beyoʼ jeʼel k-natsʼikba tiʼ letiʼ ken yanaktoʼon talamiloʼobeʼ. Maʼ unaj xan k-tuklik, tumen úuch joʼopʼok k-meyajtik Dioseʼ maʼ kʼaʼabéet u tsoʼololtoʼon u nuʼukiʼ. Wa k-beetik junpʼéel baʼax maʼ maʼalobeʼ Jéeobaeʼ yaan u tsolnuʼuktikoʼon kex jeʼel baʼalak meyajil k-beetik ichil u kaajaleʼ. Utiaʼal k-ilik u yutsil u tsoʼololtoʼon u nuʼukeʼ unaj k-kʼamik yéetel kabal óolal. Tsʼoʼoleʼ k-Taata yaan teʼ kaʼanoʼ maʼ ken u pʼatoʼon wa chúukaʼan k-óol tiʼ. Jéeobaeʼ u tsʼaamaj u paakat way Luʼum utiaʼal u yilik le máaxoʼob chúukaʼan u yóoloʼob tiʼoʼ, utiaʼal u yáantkoʼob yéetel u nojoch páajtalil. Bey tu yáantil Asaoʼ yéetel bey xan jeʼel u yáantkoʼonoʼ.

[Uláakʼ baʼax ku tsoʼolol teʼ táan juʼun 9]

Jéeobaeʼ yaan u yáantkoʼon wa ku chúukpajal k-óol tiʼ

[Uláakʼ baʼax ku tsoʼolol teʼ táan juʼun 10]

Kʼaʼabéet maʼ k-chʼaʼik saajkil utiaʼal k-beetik baʼax uts tu tʼaan Jéeoba