Koʼoneʼex kʼaʼajsik junpʼéel baʼax úuch tu jaʼabil 59 tsʼoʼokok u taal Jesús. Juntúul centurión ku kʼaabaʼtik Julio yéetel u soldadoʼobeʼ, jach kaʼanaʼanoʼob tumen tsʼoʼok u máan yaʼab kʼiinoʼob táan u viajaroʼob. Letiʼobeʼ táan u biskoʼob u jaats máakoʼob utiaʼal u kʼaloʼob yéetel táan u yookloʼob tu kaajil Roma tiʼ le joonaj ku kʼaabaʼtik Puerta Capenaoʼ. Máanoʼob naatsʼ tiʼ le puʼuk ku kʼaabaʼtik Palatino, tuʼux yaan u palacio emperador Nerón. Le palacioaʼ ku kanáantaʼal tumen le Guardia Pretoriana ku taʼakik u espadaʼob yáanal u togaʼoboʼ (junpʼéel nookʼ ku búukintaʼal úuchjeak). * Ku máanoʼob tuʼux yaan le Foro romanooʼ yéetel ku seguer u binoʼobeʼ ku naʼakloʼob teʼ puʼuk ku kʼaabaʼtik Viminaloʼ. Tsʼoʼoleʼ ku máanoʼob tiʼ junpʼéel kúuchil chuup yéetel altaroʼob tuʼux ku adorar le romanoʼoboʼ bey xan tiʼ junpʼéel tuʼux ku entrenartaʼal soldadoʼob.

Apóstol Pabloeʼ tiaʼan ichil le máaxoʼob ku bisaʼaloʼob kʼalbiloʼ. Jujunpʼéel mesoʼob paachil, le tiaʼan tiʼ junpʼéel barco táan u yuyunchʼintaʼal tumen le kʼáaʼnáab jach pʼujaʼanoʼ, aʼalaʼabtiʼ tumen juntúul ángel: «Yaan a wantal tu táan César» (Hch. 27:24). ¿Séeb béeychaj wa le baʼax aʼalaʼabtiʼoʼ? Taʼaytak, tumen Pabloeʼ táan u yilik u kaajil Roma, yéetel ku kʼaʼajsik le tuʼux kʼaʼal tu kaajil Jerusalén ku kʼaabaʼtik Fortaleza Antonia. Teʼeloʼ aʼalaʼantiʼ tumen Jesús: «Anak a wóol, Pablo, tumen jeʼel bix tsʼoʼok a tʼaan tin woʼolal way Jerusaleneʼ, bey xan yaan a tʼaan tin woʼolal tu kaajil Roma» (Hch. 23:10, 11).

 Maʼ xaaneʼ Pabloeʼ ku paktik le Castra Praetoria, junpʼéel nojoch kúuchil yaan u torresil, u pakʼileʼ beetaʼan yéetel chak ladrilloʼob. Teʼelaʼ tiaʼan u policíailoʼob Roma yéetel le Guardia Pretoriana kanáantik le emperadoroʼ. Tiʼ ku yantal 12 cohorteʼob pretorianaʼob, yaʼab cohorteʼob tiʼ policíaʼob yéetel máakoʼob natʼik tsíimin utiaʼal baʼateʼel. * Le kúuchilaʼ ku chíikbesik u páajtalil le emperadoroʼ. Tumen letiʼe Guardia Pretoriana kʼamik le máaxoʼob ku taasaʼal kʼalbil ku taaloʼob jejeláas tuʼuxoʼ, Julioeʼ tiʼ xan tu kʼubaj le máaxoʼob ku taaskoʼ. Bey kʼuchikoʼob teʼ tuʼux ku binoʼoboʼ, kex xáanchaj táan u viajaroʼob yéetel tu aktáantoʼob talamiloʼob (Hch. 27:1-3, 43, 44).

Yaʼab baʼax úuchtiʼob le táan u binoʼob Romaoʼ. Le tiaʼanoʼob kaʼach teʼ kʼáaʼnáab jach pʼujaʼanoʼ, Dioseʼ tu yaʼalaj tiʼ Pabloeʼ mix juntúul tiʼ le máaxoʼob ku binoʼob teʼ barco kun kíimloʼoboʼ. Jach bey úuchikoʼ. Mix baʼal xan úuch tiʼ Pablo le ka chiʼib tumen juntúul kaan tu kaajil Malta, teʼeloʼ tu tsʼakaj yaʼab máakoʼob yéetel tuklaʼab juntúul dios. Le baʼaxoʼob úuchaʼ maʼ xaaneʼ joʼopʼ u tsikbaltik le soldadoʼob pretorianoʼoboʼ.

Táanil tiʼ u yokol Pablo tu kaajil Romaeʼ, jóokʼ chʼaʼabil u beel tumen jujuntúul sukuʼunoʼob «tak tu kʼíiwikil Apio, yéetel tiʼ le kúuchil ku kʼaabaʼtik óoxpʼéel najil uʼulab[oʼ]» (Hch. 28:15). Baʼaleʼ beora tsʼaʼan cadena tu kʼaboʼobeʼ, ¿bix kun kʼaʼaytaj tu kaajil Roma kex ku tsʼíiboltik? (Rom. 1:14, 15.) Jujuntúul máakoʼob kaʼanchajaʼan u xookoʼobeʼ ku yaʼalikoʼobeʼ le máaxoʼob kun kʼalbiloʼ ku kʼuʼubuloʼob tiʼ u nojchil le Guardia Pretoriana wa prefecto. Wa beyoʼ Pabloeʼ, maʼ xaaneʼ bisaʼab tu táan Sexto Afranio Burro, maʼ xaaneʼ ken tsʼoʼokok le emperadoroʼ letiʼ u maas nojchil Roma. * Le Bibliaoʼ ku tsʼáaik naʼatbileʼ, Pabloeʼ kanáantaʼab tumen juntúul soldado pretoriano maʼ jach yaan u páajtaliliʼ. Ku chaʼabal xan u kaxtik tuʼux kun kajtal, u kʼamik uʼulaboʼob yéetel u kʼaʼaytaj (Hch. 28:16, 30, 31).

Afranio Burroeʼ maʼ xaaneʼ tʼaanaj yéetel Pablo teʼ palacio wa teʼ tuʼux yaan le pretorianoʼob táanil tiʼ u bisik tu táan Neronoʼ. Teʼ súutukiloʼ Pabloeʼ tu yilaj u kʼaʼaytaj «tiʼ mejentakoʼob yéetel tiʼ nuuktakoʼob» (Hch. 26:19-23). Kex maʼ k-ojel bix tu  yilil Afranio Burro le baʼax tu yaʼalaj Pablooʼ, baʼax k-ojleʼ maʼ kʼaʼal teʼ tuʼux yaan le pretorianoʼoboʼ. *

Pabloeʼ tu alquilartaj junpʼéel nojoch naj utiaʼal u muchʼik «u nuuktakiloʼob le judíoʼob» utiaʼal u kʼaʼaytajtiʼob bey xan tiʼ le «yaʼabkach máakoʼob» ku binoʼob yiknaloʼ. Le soldadoʼob pretorianoʼob kanáantikoʼ anchaj u yuʼubikoʼob le baʼax «tu tsikbaltaj» tiʼ le judíoʼoboʼ. «Káajik jaʼatskab kʼiin tak u binbal kʼiin[eʼ]» tu tsikbaltajtiʼob yoʼolal Jesús yéetel u Reino Dios (Hch. 28:17, 23).

Sáamsamal láas dos u chíinil kʼiineʼ ku kʼeʼexel le cohorte pretoriana kanáantik le palaciooʼ. Maʼ xaaneʼ ichil le kaʼapʼéel jaʼab táan u kanáantaʼal Pablooʼ bey u kʼeʼexel xan le soldadoʼoboʼ. Le oʼolal le soldadoʼoboʼ tu yuʼuboʼob le baʼax tu yaʼalaj ka tsʼíibtaʼak tiʼ le cartaʼob tu túuxtaj tiʼ le sukuʼunoʼob efesoiloʼob, filiposiloʼob, colosailoʼob, hebreoʼob bey xan tiʼ Filemón. Pabloeʼ tu kʼamaj xan Onésimo, juntúul palitsil puutsʼul kaʼachi. Tu yilaj bey juntúul u paaleʼ, baʼaleʼ ka máan kʼiineʼ tu kaʼa túuxtaj tu yiknal u tsʼuulil (File. 10). Pabloeʼ tu yilaj u yáantik xan le máaxoʼob kanáantikoʼ (1 Cor. 9:22). Maʼ xaaneʼ Pabloeʼ tsikbalnaj yéetel  juntúul máax kanáantik utiaʼal u kʼáatiktiʼ yoʼolal le nuʼukulil baʼateʼel u takmoʼ, ka tsʼoʼokeʼ meyajnajtiʼ bey junpʼéel kettʼaaneʼ (Efe. 6:13-17).

Le úuchik u kʼaʼalal Pablooʼ áantajnaj utiaʼal u kʼaʼaytaʼal le maʼalob péektsil tiʼ le Guardia Pretoriana yéetel tiʼ uláakʼ máakoʼoboʼ (Fili. 1:12, 13). Le máaxoʼob yanoʼob teʼ Castra Praetoriaoʼ yaʼab máaxoʼob u kʼaj óoloʼob teʼ imperiooʼ yéetel teʼ palaciooʼ. Teʼ palaciooʼ maʼ chéen le emperador yéetel u familia kajaʼanoʼoboʼ, baʼaxeʼ tak yaʼab máaxoʼob ku meyajoʼobiʼ bey xan palitsiloʼob, jujuntúuleʼ tu beetubaʼob cristianoil (Fili. 4:22). Le ka tu yilaj le sukuʼunoʼob yaan Roma maʼ sajakchaj Pablooʼ tʼaanajoʼob xan tiʼ «Dios [yéetel] x-maʼ saajkil» (Fili. 1:14).

Le baʼax tu beetaj Pablooʼ ku yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-sajaktal kʼaʼaytaj «tu kʼiinil wa kex maʼ tu kʼiiniliʼ» (2 Tim. 4:2). Yaan sukuʼunoʼobeʼ maʼ tu béeytal u jóokʼloʼob tu yotochoʼob, yaneʼ tiaʼanoʼob tiʼ junpʼéel asiloeʼ wa tiʼ junpʼéel hospital. Yaan xaneʼ kʼalaʼanoʼob cárcel. Jeʼel tuʼuxak yanoʼoneʼ, jeʼel u páajtal k-kʼaʼaytaj tiʼ le máaxoʼob xíimbaltikoʼonoʼ jeʼex juntúul doctor wa uláakʼ máax áantkoʼon. Ken kʼaʼaytajnakoʼon tuláakal súutukileʼ k-ilik jach jaaj «u tʼaan Jajal Dioseʼ maʼ kʼaxaʼan yéetel cadenaʼobiʼ» (2 Tim. 2:8, 9).