Tsolnuʼukoʼob utiaʼal le familiaʼoboʼ

Bix unaj k-kanáantik le taakʼinoʼ

Le íichamtsiloʼ ku yaʼalik: «Teneʼ kin tuklikeʼ Laura, * in wataneʼ, yaʼab u xupik taakʼin tiʼ baʼaloʼob maʼ jach kʼaʼabéettoʼoniʼ. Tsʼoʼoleʼ bey maʼ tu páajtal u líiʼsik mix upʼíit taakʼineʼ, yéetel leloʼ talam tumen yaan horaeʼ ken kʼaʼabéetchajak toʼoneʼ minaʼan. Tsʼoʼok in tuklikeʼ wa ka in tsʼáa tuláakal le taakʼin tiʼoʼ jeʼel u láaj xupikeʼ».

Le atantsiloʼ ku yaʼalik: «Maʼ xaaneʼ maʼatech in jach líiʼsik taakʼin, baʼaleʼ in wíicham xaneʼ maʼ tu tuklikeʼ le baʼaloʼob kin manik jeʼex le jaanloʼ, le muebleʼob yéetel le adornoʼoboʼ jach koʼojtakoʼob. Tsʼoʼoleʼ teen ilik baʼax kʼaʼabéet ich naj, le oʼolal ken in wil yaan baʼax kʼaʼabéeteʼ kin manik, kex ken tsʼoʼokok táan k-baʼateltʼaan tu yoʼolal».

YAAN horaeʼ talam u yilik máak u tsikbal tiʼ baʼaloʼob yaan yil yéetel taakʼin. Tsʼoʼoleʼ maases letiʼe baʼax beetik u baʼateltʼaan le tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ.

Le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼob maʼatech u tsʼáaik u pʼiis u xuupoʼoboʼ maases ku yantal chiʼichnakil tiʼob, baʼateltʼaanoʼob yéetel ku náachtaloʼob tiʼ Dios (1 Timoteo 6:9, 10). Tsʼoʼoleʼ, le taatatsiloʼob maʼatech u kanáantkoʼob bix u xupkoʼob le taakʼinoʼ, maas ku kʼaʼabéettal u meyajoʼob, le oʼolal maʼatech u jóoʼskoʼob tiempo utiaʼal u tsikbaloʼob, mix utiaʼal u xokikoʼob le Bibliaoʼ. Yéetel maʼatech u kaʼanskoʼob u paaloʼob u kanáantoʼob bix unaj u xuʼupul le taakʼinoʼ.

Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «taakʼineʼ ku yáantaj» (Eclesiastés 7:12). Baʼaleʼ le taakʼinoʼ chéen jeʼel u yáantaj wa maʼ tu xuʼuxupik máak chéen beyoʼ, yéetel unaj u tsikbaltik máak yéetel u núup bukaʼaj ken u xupoʼob. * Tsʼoʼoleʼ wa ka kanik a tsikbalteʼex ich jeetsʼelil le baʼaloʼob yaan yil yéetel le taakʼinoʼ yaan u muʼukʼaʼantal le yaabilaj yaan ichileʼexoʼ.

Baʼaleʼ ¿baʼaxten yaʼab talamiloʼob ku yantal tiʼ le tsʼokaʼan u beeloʼob yoʼolal taakʼinoʼ? Utiaʼal ka tsikbalnak máak ich jeetsʼelil yéetel maʼ u baʼateltʼaan yoʼolal taakʼineʼ, ¿baʼax jeʼel u páajtal u beetik máakeʼ?

¿Baʼax talamiloʼob ku yantal?

U jaajileʼ le talamiloʼob yaan yil yéetel taakʼinoʼ maases ku yantal tumen maʼ tu confiar máak tiʼ u núup wa tumen sajak ka úuchuk wa baʼax ichiloʼob. U kʼáatik utúul íichamtsil ka laaj aʼalaʼaktiʼ cada upʼéel tiʼ le baʼaxoʼob maʼanoʼ, ku yeʼesik maʼ tu creertik wa jeʼel u kanáantaʼal le taakʼin tumen u yatanoʼ. Le atantsil xan ku yaʼalik tiʼ u yíicham ka u kanáant u taakʼinoʼ, maʼ xaaneʼ ku yaʼalik tumen sajak u pʼáatal minaʼan taakʼin tiʼob ken úuchuk wa baʼax.

Uláakʼ baʼax beetik u yantal talamil tiʼ le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ letiʼe bix líiʼsaʼaniloʼoboʼ. Matthew, utúul máax tsʼoʼok ocho jaʼaboʼob tsʼoʼokok u beeleʼ, ku yaʼalik: «In wataneʼ líikʼ ichil upʼéel familia ku kanáantik bix u xuʼupul le taakʼinoʼ. Tiʼ letiʼeʼ minaʼan le talamiloʼob yantenoʼ. In taataeʼ jach yaʼab u káaltal kaʼachi, yaʼab u tsʼuʼutsʼ chamal yéetel ku xáantal minaʼan meyaj tiʼ. Yaʼab utéenel pʼáat minaʼantoʼon le baʼaxoʼob kʼaʼabéettoʼonoʼ, le oʼolal pʼáat jach saajken in pʼaximba. Le oʼolal yaan  kʼiineʼ kin baʼateltʼaan yéetel in watan ken tsikbalnakoʼon tiʼ baʼaloʼob yaan yil yéetel taakʼin». Baʼaleʼ, kex jeʼel baʼaxak ka u beet u yantalteʼex talamiloʼobeʼ, unaj a wilkeʼex bix jeʼel u yáantkeʼex le taakʼinoʼ.

Kampʼéel baʼaloʼob jeʼel u yáantkeʼexeʼ

Le Bibliaoʼ maʼatech u tsolik bix unaj u xuʼupul le taakʼinoʼ, baʼaleʼ ku tsʼáaik maʼalob tsolnuʼukoʼob tiʼ le tsʼokaʼan u beeloʼob utiaʼal ka u kanáant bix u xupoʼoboʼ. Maʼalob ka a xakʼalt yéetel ka a tsʼáa ichil a kuxtal le tsolnuʼukoʼobaʼ.

1. Ken tʼaanakeʼex tiʼ baʼaloʼob yaan yil yéetel taakʼineʼ maʼ a tsʼíikileʼex. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ le máaxoʼob ku múul tsikbaltikoʼob baʼax ku tuklikoʼoboʼ yaan ojéelal tiʼob (Proverbios 13:10, NM). Tumen maʼ upʼéeliliʼ bix líiʼsaʼanik máakeʼ yaan horaeʼ suʼlak tʼaan tiʼ baʼaloʼob yaan yil yéetel taakʼin, maases yéetel u núup. Kex beyoʼ unaj a kanik a tsikbalt le baʼaloʼob jach kʼaʼananoʼob yaan yil yéetel taakʼinoʼ. Maʼalob ka a tsol tiʼ a núupeʼ, le bix a wilik le taakʼinoʼ yaan yil yéetel le bix líiʼsaʼabikechoʼ. Baʼaleʼ maʼalob xan ka a tsʼáa cuenta bix tsʼoʼok u yáantkech le bix u yilik le taakʼin a núupoʼ.

Maʼ unaj k-páaʼtik ka yanak talamiloʼob yoʼolal taakʼin utiaʼal ka tsikbalnakoʼon tu yoʼolaliʼ. Utúul máax tsʼíibt le Bibliaoʼ tu yaʼalaj: «Wa kaʼatúul ku nupikubaʼob xíimbaleʼ, leloʼ, tumen tsʼoʼok u tukultikoʼob bey ku binoʼob xíimbaloʼ» (Amós 3:3). Le tekstoaʼ ku kaʼansiktoʼoneʼ, wa k-jóoʼsik u súutukil utiaʼal k-múul tsikbaltik bix kun xupbil le taakʼinoʼ, maas maʼ kun jach baʼateʼel tʼaan máak tu yoʼolal.

JEʼEL U PÁAJTAL A BEETKEʼEX BEYAʼ. Jóoʼseʼex upʼéel kʼiin utiaʼal ka a tsikbalteʼex bix kun xupbil le taakʼinoʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal a beetkeʼex tu yáax kʼiinil cada mes wa tiʼ cada semanaeʼ. Le tsikbal ken a beeteʼexoʼ maʼ unaj u máan quince minutosiʼ. Tsikbalneneʼex tiʼ upʼéel súutukil kiʼimak a wóoleʼex, tumen beyoʼ maas maʼ kan baʼateltʼaaneʼex. Chʼaʼatukleʼex maʼ a tʼaaneʼex tiʼ baʼaloʼob yaan yil yéetel taakʼin le táan a náaysik a wóoleʼex yéetel a paalaleʼexoʼ wa le táan a janaleʼexoʼ.

2. ¿Bix unaj u yilaʼal le taakʼin ku náajaltik máakoʼ? «Ka a táanilkunteʼex uláakʼoʼob yéetel ka a [tsikabaʼex] ta baatsileʼex» (Romailoʼob 12:10). Wa chéen teech ka jóokʼol meyaj ichil a wotocheʼ, jeʼel u páajtal a weʼesik tsiikil tiʼ a núup wa ka wilik utiaʼal a familia le taakʼin ka náajaltikoʼ (1 Timoteo 5:8).

Wa le íichamtsil yéetel le atantsil ku meyajoʼoboʼ, jeʼel u yeʼesik tsiikil tu baatsiloʼob wa ku tsikbaltikoʼob bajux ku náajaltikoʼob yéetel baʼaxoʼob ku mankoʼobeʼ. Wa utúul tiʼ letiʼob maʼ tu beetik upʼéel tiʼ le baʼaloʼobaʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel u xuʼul u confiar u núup tiʼeʼ. Leloʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa yaan u tsolik jach tuláakal baʼax ku manikiʼ. Baʼaleʼ wa ku múul tsikbal yéetel u núup táanil tiʼ u manik upʼéel baʼal jach koʼojeʼ, yaan u yeʼesik ku chʼaʼik en cuentai baʼax ku tuklik u núup.

JEʼEL U PÁAJTAL A BEETKEʼEX BEYAʼ. Chʼaʼatukleʼex bukaʼaj jeʼel u páajtal u xupik cada utúul kex yaʼab wa upʼíit le taakʼin yanteʼexoʼ. Wa a kʼáat a xup u maasileʼ, tsikbalt yéetel a núup.

3. Tsʼíibteʼex le baʼaxoʼob ka tuklik a beetkeʼexoʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Baʼaxoʼob ku maʼalob tukultaʼaloʼobeʼ maʼalob u jóokʼoloʼob» (Proverbios 21:5). Upʼéel baʼax jeʼel u páajtal a beetkeʼex utiaʼal u binteʼex utsil yéetel utiaʼal a kanáantkeʼex maʼalob le taakʼinoʼ, letiʼe ka a beeteʼex upʼéel lista tiʼ le baʼaxoʼob jach kʼaʼabéetoʼ. Nina, utúul máax tsʼoʼok cinco jaʼaboʼob tsʼoʼokok u beeleʼ tu yaʼalaj: «Ken a wil teʼ lista bukaʼaj ka náajaltik yéetel bukaʼaj ka xupikeʼ ku jaʼakʼal a wóol. Ku tsʼáaik cuenta máak kʼaʼabéet u kanáantik bix u xupik le taakʼinoʼ.

Maʼ jach talam u beetik máak upʼéel lista tiʼ le bajux ku náajaltik bey xan tiʼ le bukaʼaj ku xupikoʼ. Darren, utúul máax tsʼoʼok 26 jaʼaboʼob tsʼoʼokok u beel yéetel yaan kaʼatúul u táankelem paalaleʼ, tu yaʼalaj: «Tu káajbaleʼ yaʼab u meyajtoʼon mejen sobreʼob. Le taakʼin kun meyajtoʼon bul semanaoʼ, tiʼ jejeláas sobreʼob k-tsʼáaik kaʼachi: upʼéeleʼ utiaʼal le jaanloʼ, uláakʼeʼ utiaʼal k-jóoʼkol xíimbal yéetel yaan tak upʼéel utiaʼal u kʼoʼosol k-pooliʼ. Wa ku láaj xuʼupul u taakʼinil upʼéel sobreeʼ, k-chʼaʼik tiʼ uláakʼ, baʼaleʼ k-ilik sutik tu séebaʼanil». Wa teech yéetel a familia chéen yéetel tarjeta ka maaneʼexeʼ, kʼaʼabéet xan a beetkeʼex upʼéel lista tiʼ le bajux ka náajaltikoʼ yéetel le bukaʼaj ka xupkeʼexoʼ.

 JEʼEL U PÁAJTAL A BEETKEʼEX BEYAʼ. Tsʼíibteʼex le baʼaxoʼob suuk a mankeʼexoʼ yéetel chʼaʼatukleʼex bukaʼaj taakʼin ken a líiʼseʼex. Tsʼoʼoleʼ beeteʼex xan upʼéel lista tiʼ le uláakʼ gastoʼob yanteʼex jeʼex le jaanloʼ, le corrienteoʼ yéetel le telefonooʼ. Ken tsʼoʼokokeʼ maʼalob xan ka beeteʼex yéetel ka a líiʼseʼex upʼéel lista tiʼ le bukaʼaj ta xupeʼex cada mesoʼ. Wa kʼaʼabéeteʼ, maʼalob ka a beeteʼex jujumpʼéel kʼeexoʼob ichil a kuxtaleʼex utiaʼal maʼ a sen pʼaxkabaʼex.

4. Chʼaʼatukleʼex baʼax gastoi ken u beet cada utúul. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Kaʼatúuleʼ maas maʼalob tiʼ chéen juntúul, tumen yaʼab u [náajalil]» (Eclesiastés 4:9, 10). Tiʼ jujumpʼéel familiaʼobeʼ letiʼe íichamtsil ilik tiʼ baʼaxoʼob kun xupbil le taakʼinoʼ, tiʼ uláakʼeʼ letiʼe atantsiloʼ (Proverbios 31:10-28). Baʼaleʼ yaan familiaʼob tuʼux letiʼ le íichamtsil yéetel le atantsil ku yilkoʼob bix kun xupbil le taakʼinoʼ. Mario, utúul máax tsʼoʼok 21 jaʼaboʼob tsʼoʼokok u beeleʼ, ku yaʼalik: «In wataneʼ ku yilik u líiʼsik tuláakal u reciboi le baʼaxoʼob ku manikoʼ, teneʼ kin wilik in boʼotik le impuestoʼoboʼ, le pʼaaxoʼoboʼ bey xan le rentaoʼ. Cada utúuleʼ ku yaʼalik baʼaxoʼob tu beetaj yéetel k-ilik meyaj bey upʼéel equipoeʼ.

JEʼEL U PÁAJTAL A BEETKEʼEX BEYAʼ. Ilawileʼex baʼax maas maʼalob jeʼel u beetik cada utúul tiʼ teʼexeʼ, tsʼoʼoleʼ chʼaʼatukleʼex máax ken u beet cada upʼéel baʼal. Ken máanak wa jaypʼéel meseʼ ilawileʼex bix u binteʼex, yéetel wa ka wilkeʼex kʼaʼabéeteʼ ilawil a beetkeʼex jujumpʼéel kʼeexoʼob. Utiaʼal a naʼatik le baʼaxoʼob ku beetik a núup jeʼex u boʼotik resiboʼob wa jeʼex u bin maaneʼ, maʼ xaaneʼ maʼalob ka a kʼexeʼex baʼax ken u beet cada utúul.

¿Baʼax ku yeʼesik le tsikbalil ka beetkeʼex yoʼolal taakʼinoʼ?

Le a tsikbaleʼex tiʼ baʼaxoʼob yaan yil yéetel taakʼinoʼ, maʼ unaj u beetik u xuʼuluk a yaabiltkabaʼexiʼ. Leah, utúul koʼolel tsʼoʼok cinco jaʼaboʼob tsʼoʼokok u beeleʼ bey tu yililoʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Teen yéetel in wíichameʼ tsʼoʼok k-kanik aʼal u jaajil tiʼ bix k-xupik le taakʼinoʼ. Lelaʼ tsʼoʼok u beetik k-meyaj bey upʼéel equipoeʼ, yéetel tsʼoʼok u beetik k-maas yaabiltikba».

Ken u múul tsikbalt le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼob bix u kʼáat u xupoʼob le taakʼinoʼ, ku yojéeltik cada utúul baʼax u kʼáat u núup yéetel leloʼ ku beetik u maas muʼukʼaʼantal le baʼax tu yaʼaloʼob le ka tsʼoʼok u beeloʼoboʼ. Ken múul tsikbalnakeʼex táanil tiʼ a manikeʼex upʼéel baʼal koʼojeʼ, ka chʼaʼikeʼex en cuenta le baʼax ku tuklik yéetel ku yuʼubik cada utúul tiʼ teʼexoʼ. Ken a chaʼa tiʼ a núup u xupik taakʼin a chʼaʼatukultmeʼexeʼ ka weʼesik ka confiar tiʼ. Le baʼaloʼob tsʼoʼok k-ilkaʼ yaan u yáantaj utiaʼal ka u bisuba tubeel le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ. U jaajileʼ u biskuba máak beyoʼ maʼ tu páajtal u maʼanal yéetel taakʼin, le oʼolaleʼ ¿maʼalob wa ka baʼateltʼaanak máak yoʼolal taakʼin?

[Tsolajiloʼob]

TUKULTE

▪ ¿Baʼax kʼiin ka tsikbalnajen ich jeetsʼelil yéetel in núup yoʼolal taakʼin?

▪ ¿Baʼax jeʼel in beetik yéetel in waʼalik utiaʼal in weʼesik tiʼ in núup jach nojoch baʼal in wilik le baʼax ku beetik utiaʼal ka yanaktoʼon le baʼaxoʼob kʼaʼabéettoʼonoʼ?

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 30]

¿Baʼax maas kʼaʼanan tiʼ teech, a núup wa le taakʼinoʼ?