Juntéeneʼ le táan in entrenaroʼ tin chan kóochaʼtaj u niʼ in compañero. Tin tuklaj maʼ úuch mix baʼal tiʼiʼ pero nojoch loob bakáan tin beetajtiʼ. Jach yaachaj tin wóol yoʼolal le baʼax tin beetajtiʼoʼ, ka joʼopʼ in tuklik wa yaan in seguertik le karateoʼ. Pero ¿baʼax beet in tuklik wa yaan in pʼatik le deporte jach uts tin wichoʼ? Antes in tʼaan tiʼ lelaʼ, yáaxeʼ yaan in tsikbaltikteʼex bix káajik u yutstal tin wich le karateoʼ.

 Líikʼen naatsʼ tiʼ u kaajil Búfalo, Nueva York (Estados Unidos). Tuláakal in láakʼtsiloʼobeʼ católicoʼob kaʼachi yéetel jach maʼalob bix k-bisikba. Xooknajen tu escuela le católicoʼoboʼ yéetel tin beetaj in chan sacristanil. In taataʼobeʼ jach ku tsʼíiboltkoʼob kaʼach ka yanak tiʼ in kiik yéetel tiʼ teen junpʼéel maʼalob kuxtal. In papáeʼ tu yaʼalajtoʼoneʼ jeʼel u chaʼik k-beetik deporte bey xan k-meyajeʼ wa ku yilik maʼ tu afectarkoʼon teʼ escuelaoʼ. Le oʼolal desde tin paalileʼ jach kin tsʼáaik in wóol meyaj yéetel xook.

 Diecisiete años yaanten ka káaj in kanik karate, tres horas kin entrenar ich seis días tiʼ le semanaoʼ. Lelaʼ tin beetaj ichil yaʼab años. Durante le semanaoʼ yaʼab horas kin jóoʼsik utiaʼal in kʼaʼajsik bix u movimientosil le karateoʼ tsʼoʼoleʼ kin chaʼantik videoʼob utiaʼal in maas kaanbal. Le kéen entrenarnaken kaʼacheʼ uts tin tʼaan in pixik in wichoʼob, tsʼoʼoleʼ kex in pixmaj in wicheʼ uts tin tʼaan u meyajten cuchilloʼob, espadaʼob yéetel uláakʼ baʼaloʼob. Tsʼoʼoleʼ tin kanaj xan in buj tablas yéetel ladrillos chéen yéetel juntsʼíit in kʼab. Yaʼab competencias tin ganartaj tumen minaʼan uláakʼ máax jach u yojel karate jeʼex teneʼ. Tuláakal le baʼaloʼobaʼ tin beetaj tumen jach táaj uts tin wich le karateoʼ.

 Anchajten tuláakal le baʼaxoʼob tin tsʼíiboltoʼ: xooknajen universidad, meyajnajen tiʼ junpʼéel empresa jach kʼaj óolaʼan, maʼalob in náajal, yaan horaeʼ hasta ku boʼotaʼalten u maasil. Tin manaj xan in wotoch yéetel yaan kaʼach tak in novia. Yoʼolal tuláakal le baʼaxoʼob yaantenoʼ jeʼel u tuklaʼal jach kiʼimak in wóoleʼ, chéen baʼaleʼ yaan baʼaxoʼob taak in wojéeltik yoʼolal le kuxtaloʼ.

 Como taak in wojéeltik u núukil le kʼáatchiʼob yaan yil yéetel le kuxtaloʼ joʼopʼ in bin kaʼatéen tiʼ junpʼéel semana teʼ iglesiaoʼ, tin kʼáataj xan tiʼ Dios ka u yáanten in kaxt u núukil le baʼax taak in wojéeltikoʼ. Kʼajaʼanten juntéeneʼ le baʼax tin tsikbaltaj yéetel juntúul in amigoeʼ tu beetaj u kʼexpajal in tuukul. Kʼajaʼanten tin waʼalajtiʼ: «¿Baʼaxten ta tʼaan kajaʼanoʼon way Luʼumeʼ? Si yaʼab problemas yaan tiʼ máak tsʼoʼoleʼ yaʼab u beetaʼal injusticiaʼob». Tu yaʼalajteneʼ jach letiʼe baʼax taak xan u yojéeltik kaʼachoʼ yéetel teʼ Biblia tu kaxtaj u núukiloʼ. Tu tsʼáajten le libro Usted puede vivir para siempre en el Paraíso en la Tierra. a Tu yaʼalajteneʼ letiʼeʼ táan kaʼach u xokik le Biblia yéetel u testigoʼob Jéeobaoʼ. Tu káajbaleʼ maʼ taak kaʼach in xokik le libro tu tsʼáajtenoʼ tumen kin tuklik kaʼacheʼ maʼ unaj in xokik le libroʼob ku beetaʼal tumen uláakʼ religiónoʼoboʼ. Pero como yaan baʼaxoʼob taak in wojéeltikeʼ tin chʼaʼtuklaj in xokik utiaʼal in wilik wa jach jaaj le baʼax ku kaʼansik u testigoʼob Jéeobaoʼ.

 Jach utschaj tin wich le baʼaxoʼob tin kanaj teʼ Bibliaoʼ. Tin kaneʼ Dioseʼ láayliʼ u kʼáat ka kuxlaj wíinik tiʼ junpʼéel Luʼum sutaʼan Paraísoeʼ (Génesis 1:28). Tu sorprenderten in wojéeltikeʼ u kʼaabaʼ Dioseʼ Jéeoba tsʼoʼoleʼ ku chíikpajal teʼ Biblia yaantenoʼ. Le Bibliaoʼ letiʼe Versión del rey Jacobooʼ. Tsʼoʼoleʼ tu sorprenderten in wojéeltik letiʼe kʼaabaʼ kin kʼáatik ka santificartaʼak le kéen in rezart le padrenuestrooʼ, tin naʼataj xan baʼaxten ku chaʼik Dios u muʼyaj máak (Salmo 83:18; Mateo 6:9). Tin tsʼáaj cuenta jach jaaj tuláakal le baʼaxoʼob tin kanoʼ le oʼolal jatsʼuts tin wilil.

 Mantatsʼ kin kʼaʼajsik le yáax juntéen ka binen teʼ muchʼtáambal ku beetik u testigoʼob Jéeobaoʼ. Tuláakal le máaxoʼob yanoʼoboʼ náatsʼ u saludartenoʼob yéetel tu kʼáatoʼobten bix in kʼaabaʼ. Kʼajaʼanteneʼ le yáax ka binen muchʼtáambaloʼ máansaʼab junpʼéel discurso ku tʼaan tiʼ le oraciónoʼob ku yuʼubik Diosoʼ. Ka máan kʼiineʼ binen xan teʼ muchʼtáambal ku beetaʼal utiaʼal u kʼaʼajsaʼal úuchik u kíimil Cristooʼ. Jach tu sorprenderten in wilkeʼ tak le mejen paalaloʼoboʼ jach u yojel u usartoʼob le Bibliaoʼ. Teneʼ maʼ in wojel kaʼach in kaxt le tekstoʼob teʼ Bibliaoʼ pero le Testigoʼoboʼ tu kaʼansenoʼob.

 Seguernaj in bin teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ yéetel yaʼab baʼaxoʼob kin kanik cada kéen xiʼiken kaʼachiʼ, leloʼ jach ku líiʼsik kaʼach in wóol. Tin tsʼáaj cuentaeʼ jach táaj maʼalob u kaʼansaj u testigoʼob Jéeoba, ka máan kʼiineʼ tu yaʼaloʼobten jeʼel u tsʼáaikoʼobten xookeʼ.

 Tin tsʼáaj cuentaeʼ le modos yéetel le baʼax ku kaʼansik le Testigoʼoboʼ maʼ igual yéetel le uláakʼ iglesiaʼoboʼ. Le Testigoʼoboʼ u múuchʼ u meyajoʼob yéetel jach utsoʼob. Ku tsʼáaikoʼob xan u yóoloʼob kuxtal jeʼex u yaʼalik Diosoʼ. Tin wileʼ letiʼobeʼ jach ku beetkoʼob le baʼax tu kaʼansaj Jesúsoʼ, ku yeʼeskoʼob yaabilaj tiʼ u maasil (Juan 13:35).

 Jeʼex u bin in xokik le Bibliaoʼ bey in beetik xan kʼeexoʼob ichil in kuxtal tumen in kʼáat kuxtal jeʼex uts tu tʼaan Diosoʼ. Chéen baʼaleʼ kin tuklik kaʼacheʼ junpʼéel tiʼ le baʼaloʼob maʼ tu páajtal in pʼatkoʼ letiʼe karateoʼ tumen láayliʼ jach uts tin wich in entrenar yéetel in competireʼ. Tin tsikbaltaj tiʼ le máax tsʼáaikten xook jach bix in wuʼuyikinbaoʼ letiʼeʼ tu yaʼalajten yéetel yaabilaj: «Maʼ u xuʼulul a xook. Teneʼ in wojel yaan a chʼaʼtuklik a beetik baʼax maʼalob». Leloʼ letiʼe baʼax jach taak in wuʼuyikoʼ tumen mientras táan in maas kaanbaleʼ maas taakchaj in beetik baʼax uts tu tʼaan Jéeoba.

 Junpʼéel baʼax áanten utiaʼal in chʼaʼtuklik baʼax ken in beet yéetel in kuxtaleʼ letiʼe úuchik in kóochaʼtik u niʼ juntúul tiʼ in compañeroʼoboʼ. Le accidenteoʼ tu beetaj in tuklik bix in kʼáat ka kʼaj óoltaʼaken wa bey juntúul u discípulo Cristo ku yeʼesik yaabilajeʼ wa bey juntúul máax jach u yojel karateeʼ. Teneʼ in wojel kaʼach baʼax ku yaʼalik Isaías 2: 3, 4 de ke le máaxoʼob ku meyajtikoʼob Diosoʼ maʼ unaj u kankoʼob baʼateliʼ. Tsʼoʼoleʼ Jesúseʼ tu yaʼaleʼ maʼ unaj k-baʼateliʼ kex ka beetaʼaktoʼon baʼax maʼ maʼalobiʼ (Mateo 26:52). Ka túun tin pʼataj le karate kex jach táaj uts tin wichoʼ.

 Le tiempo ku meyajten kaʼach utiaʼal in entrenaroʼ káaj u meyajten utiaʼal in beetik baʼax uts tu tʼaan Dios (1 Tim. 4:7). Como in novia maʼ uts tu tʼaan le baʼax kin kanikoʼ xuʼul k-bisikba. Tin beetinba u testigo Jéeoba le ka okjaʼanajen tu kʼiinil 24 tiʼ enero tiʼ 1987. Maʼ úuch tiʼ leloʼ tin beetaj in precursoril utiaʼal in kaʼansik tiʼ uláakʼ máakoʼob le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Junpʼéel tiempoeʼ meyajnajen tu Betelil Estados Unidos yéetel teʼ kʼiinoʼobaʼ táan in beetik in precursoril.

 Desde ka tin wojéeltaj u jaajil yoʼolal Dioseʼ jach kiʼimakchaj in wóol. Bejlaʼeʼ yaan u biilal in kuxtal yéetel in wojel yaan baʼax maʼalob kin páaʼtik. Láayliʼ uts tin tʼaan in beetik ejercicioeʼ chéen baʼaleʼ maas in tsʼaamaj táanil in meyajtik Jéeoba.

 Kaʼacheʼ jach suuk in tsʼáaik cuenta máaxoʼob yaan tin baʼpach tumen wa yaan máax u kʼáat u beetten loobeʼ como in wojel karateeʼ kin defenderkinba. Bejlaʼeʼ láayliʼ suuk in wilik máaxoʼob yanoʼob tin baʼpacheʼ pero utiaʼal in wáantkoʼob. Le Bibliaoʼ tsʼoʼok u yáantken utiaʼal in weʼesik in wutsil bey xan utiaʼal in tratartik tubeel Brenda, in watan.

 Le karateoʼ jach uts tin wich kaʼachi pero yaan uláakʼ baʼax maas uts tin wich in beetik bejlaʼeʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «U beetik ejercicio máakeʼ chéen junpʼíit utsil ku taasik, chéen baʼaleʼ u jach kʼubik u yóol máak u meyajt Dioseʼ maas yaʼab utsil ku taasik ichil tuláakal baʼax ku beetik, tumen ku taasiktoʼon utsil ichil k-kuxtal bejlaʼeʼ bey xan ichil le kuxtal kun antaloʼ» (1 Tim. 4:8).